The Project Gutenberg EBook of De Re Coquinaria, by Apicius This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at www.gutenberg.org Title: De Re Coquinaria Librorvm X Qvi Dicvntvr De Re Coqvinaria Author: Apicius Editor: Cesare Giarratano Friedrich Vollmer Release Date: August 4, 2005 [EBook #16439] Language: Latin Character set encoding: ISO-8859-1 *** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK DE RE COQUINARIA *** Produced by Louise Hope, Ted Garvin, David Starner and the Online Distributed Proofreading Team at https://www.pgdp.net {Transcriber's Note: All material in square brackets [ ], angle brackets < > and parentheses ( ) is in the original text. Material added by the transcriber is in braces { }. Letters that could not be fully displayed are "unpacked" and shown top-to-bottom within braces. Special forms: {+} obelus (dagger symbol) {p/} line through descender {a/} any other letter, crossed out /// erasure {7} Tironian ampersand (in apparatus) and paragraph symbol (papyrus) {a} {s} alpha, sigma (in apparatus) {epsilon} single Greek letters in papyrus transcription All other Greek text, including the long Appendix, has been transliterated and is shown between "double quotes." Gesperrt (extended) text and boldface (recipe citations only) are shown between +marks+. Where the critical apparatus cites a page and line, recipe numbers are added in braces: {+4+ 2, 27}. Other numbers are explained at the end of the text.} * * * * * APICII LIBRORVM X QVI DICVNTVR DE RE COQVINARIA QVAE EXTANT EDIDERVNT C. GIARRATANO ET FR. VOLLMER LIPSIAE IN AEDIBVS B.G. TEVBNERI MCMXXII Printed in Germany PRAEFATIO De Apiciani libri fatis et codicibus exposuimus Giarratano in libello 'I codici dei libri de re coquinaria di Celio, Napoli 1912', Vollmer in Sitz.-Ber. d. Bayer. Akad. d. Wiss. phil.-hist. Kl. 1920 Abh. 6. pauca addenda videntur: codicem Caesenatem interim inspexit et contulit Giarratano, nullius est preti. nec maioris cod. Vat. lat. 6803 papyrius fol. 71-96, quem in Skutschii et Ihmii usum contulerat Samter. quae ad usum huius editionis maxime necessaria erunt, luculente digesta habes in indice codicum post hanc praefationem. edidimus igitur et ipsos Apicii libros quos putant, qui tamen non pleni nec integri sunt, sed saeculo fere IVº vel Vº epitomati et vulgari sermone aliquatenus adulterati, et excerpta Vinidarii Gothi, qui saeculo fere VIº et ipse opusculum Apicianum tunc adhuc plenum suum in usum compilavit, magis etiam quam ille prior excerptor licentiis sermonis vulgaris indulgens. hos squalores et quidquid librarii insequentes similiter deturpaverunt detersimus quoad licebat: composita et aestimata sunt vulgaris sermonis vestigia apud Vollmerium l.l. edidimus, inquimus, hos libros nec tamen ignoramus nos nihil fere agere potuisse nisi ut recenseremus ea quae tradita sunt abstersis maculis gravissimis, vere emendaturum non esse nisi qui plenam rerum scientiam habeat et tam excussis fontibus graecis et latinis quam experimentis factis cognoverit quid Apicius praecipere potuerit, quid re vera praeceperit. plene attulimus varias lectiones codicum EV ita tamen ut discrepantias pure orthographicas praetermitteremus. restituimus contra Schuchium, cuius tamen numeros paragraphos in margine addidimus, dispositionem librorum per capita et capitula ab ipso ut opinamur auctore institutam. indices adiecimus quales per haec tempora addere licebat, sperantes fore ut aliquando aliquis plene technica artis coquinariae verba graeca et latina colligat et explicet. restat ut lectores moneamus optime de hac editione olim meritos esse _W. Studemund_ et _M. Ihm_ excutiendo codices E et V; lectiones codicis V nos exhibemus secundum photographa optima, in codice E reddimus collationem Studemundii nostrum in usum repetitam expletam correctam liberalissime a _W.M. Lindsay_ et ab _E.A. Lowe_, qui nuper de hoc codice E exposuit in Berliner Philol. Wochenschrift 1920 p. 1174. +Lucae+ et +Monaci+ C. Giarratano. Fr. Vollmer. APICII CAE Archetypus Fuldensis, inde descripti V Vaticanus Vrbinas lat. 1146 litteris Turonicis scriptus saec. IX E Cheltenham bibl. Phillipps 275 litteris partim insularibus partim minusculis Carolinis scriptus saec. IX ex V descripti sunt codices saeculi XV hi: P Paris lat. 8209 { T Rom Vat. Vrb. lat. 1145 { L Florenz Laur. 73, 20 { S Florenz Laur. Strozz. 67 { C Florenz Riccard. 141 (L III 29) {s} { R Florenz Riccard. 662 (M I 26) { Oxford Bodl. Canon. lat. 168 { Oxford Bodl. Add. B 110 { Cesena, bibl. munic. 167, 154 { Rom, Vat. lat. 6803 ex E descriptus est codex Hummelbergii deperditus ex VE{s} lectiones a Politiano collectae in M München lat. 756 a. 1495 a Petro Crinito scripto {a} = editio princeps s. a. Venetiis per Bernardinum Venetum expressa ex aliquo codice stirpis {s} _Tor_ = editio Albani Torini Basileae 1541 _Hum_ = editio Gabrielis Hummelberg Tiguri 1542 _Baseggio_ = editio Baseggii, Venetiis 1852 _Sch_ = editio Chr. Theophili Schuch, 2Heidelberg 1874 _Gi_ = Giarratano _Vo_ = Vollmer Apici Excerpta a Vinidario vir. inl. facta leguntur in A = Paris lat. 10318 saec. VIII uncialibus litteris scripto _Ihm_ = M. Ihm, Archiv f. lat. Lex. XV, 1908, 63 ss. APICII LIBRI X VII. POLYTELES uoluntaria uolatilia. VIII. TETRAPVS quadripedia. IX. THALASSA mare. X. HALIEVS piscatura. {Sidenote: INC{~P} API CAE} ex titulo archetypi nihil restat nisi quod dat V fol. 1R sequitur fol. 1V _EPIMELES LIBER I_, deinde capitula libri primi, deinde _EXPLICIVNT CAPITVLA INC{~P} CONDIT{~V} PARADOX{~V}_; in eodem V fol. 1V in marg. inferiore manus saec. IX litteris macris longissimis adscripsit _Epice de cu_; in E perierat fol. 1 iam Politiani aetate, fol. 2R incipit a _VII Politeles uoluntaria uolatilia_, post haec capita legitur _APICII EPIMELES LIBER PRIMUS_, secuntur capitula libri primi, deinde sine titulo fol. 3R incipit _CONDITUM PARADOXUM_ | _Apicii C(a)eli(i) epimeles incipit liber primus_ dant CLS cf. commentarius Nicolai Nicoli de Poggii peregrinatione in Germania (a. 1417): in monasterio suldulensi... Aepitii de compositis libri octo: opus medicinale et optimum. _in librorum subscriptionibus legitur solum_ apici(i) _vel_ epicii _(sic E post lib. III), nusquam additur_ caelii _in VE, sexies_ coelii _in cod. R post lib. V ss_ | _in archetypo titulum duobus versibus fuisse olim perscriptum_ API CAE _coniecit Vollmer_ | _indicem nominum librorum solus habebat E (non V), in quo I-VI cum folio 1 perierunt_ | VII Politeles E | X Halieus _(sic)_ E LIB. I. EPIMELES I. conditum paradoxum. II. conditum melizomum. III. absinthium Romanum. IV. rosatum et violatium. V. oleum Liburnicum sic facies. VI. vinum ex atro candidum facies. VII. de liquamine. VIII. ut carnes sine sale quovis tempore recentes sint. IX. callum porcinum vel bubulum et unguellae coctae ut diu durent. X. ut carnem salsam dulcem facias. XI. pisces fricti ut diu durent. XII. ostrea ut diu durent. XIII. ut uncia laseris toto tempore uti possis. XIV. ut dulcia de melle diu durent. XV. ut mel malum bonum facias. XVI. mel corruptum ut probes. XVII. uvae ut diu serventur. XVIII. ut mala et mala granata diu durent. XIX. ut mala Cydonia diu serventur. XX. ficum recentem mala pruna pira cerasia ut diu serves. XXI. citria ut diu durent. XXII. mora ut diu durent. XXIII. holera ut diu serventur. XXIV. rapae ut diu serventur. XXV. tubera ut diu serventur. XXVI. duracina Persica ut diu serventur. XXVII. sales conditos ad multa. XXVIII. olivas virides servare ut quovis tempore oleum facias. XXIX. cuminatum in ostrea et conchyliis. XXX. laseratum. XXXI. oenogarum in tubera. XXXII. oxyporum. XXXIII. hypotrimma. XXXIV. oxygarum digestibile. XXXV. moretaria. _capit. IV_ uiolacium EV | _V_ liburnium EV | _VIII_ sine sale sine quouis EV | _IX_ bubulum E, bulum V | ungelle EV | _XIII_ unicia EV | _XVII_ Uuae V, Quae E | _XXVI_ seruent E | XXXII V, XXXI E | oxyporium EV | _XXXV_ mortaria EV I. CONDITVM PARADOXVM. 1. (1) +Conditi paradoxi compositio+: mellis pondo XV in aeneum vas mittuntur, praemissis vini sextariis duobus, ut in coctura mellis vinum decoquas. quod igni lento et aridis lignis calefactum, commotum ferula dum coquitur, si effervere coeperit, vini 5 rore compescitur, praeter quod subtracto igni in se redit. cum perfrixerit, rursus accenditur. hoc secundo ac tertio fiet, ac tum demum remotum a foco postridie despumatur. tum piperis uncias IV, iam triti masticis scripulos III, folii et croci dragmas singulas, dactylorum ossibus 10 torridis quinque, isdemque dactylis vino mollitis, intercedente prius suffusione vini de suo modo ac numero, ut tritura lenis habeatur. his omnibus paratis supermittis vini lenis sextarios XVIII. carbones perfecto aderunt dum bulliat. 15 _numeri uncati in margine denotant paragraphos Schuchii._ 2 pondo _Sch_, {p/} E, per V, _cf. Exc. §2 bis §23 {p/}_ | 3 praemissis E, -i V | coctura E2, -am E1V | 7 perfixerit EV | 8 postridie E, post pridie V | 9 tum _Gi_, tunc _Sch_, cum EV{s} | mittis _add. Gi_ | iam triti E, iam tristis _(radendo in _triti_ mutatum)_ V | masticis E2V, -ces E1 | 10 dragmas singulas _Hum_, dragme singulae EV | 11 isdemque E2V, iisdemque E1 | uino E, uine V | 12 suffusione {s}, -nem EV | 13 lenis EV, leuis _Sch_ | 14 sextarios _Sch_, -ia EV | aderunt E, ade{)}V | dum bulliat _Vo_, duo milia EV | _i. antea igni aperto tractatum nunc in prunis stabit dum bulliat; cf. +3+ 10, 3 _in prunis coques_, Paxamos Geop. 18, 21, 1_ "puri malthakôi toutestin ep' anthrakian" CONDITVM MELIZOMVM VIATORIVM. 2. (2) +Conditum melizomum perpetuum, quod subministratur per viam peregrinanti+: piper tritum cum melle despumato in cupellam mittis conditi loco, et ad momentum quantum sit bibendum, tantum aut mellis proferas aut 5 vini misceas. sed si vas erit, nonnihil vini melizomo mittas, adiciendum propter mellis exitum solutiorem. 2 melizomum V, milizonum E | 3 uiatorium _sic_ EV | pereginanti E | 4 conditi _i. penoris_ | 6 uini E, uinum V{s} | si maius vas erit _Vo_, suaserit EV, suaserim _Tor._ | 7 solutiorem E, solitiorem V II. APSINTHIVM ROMANVM. (3) +Apsinthium Romanum sic facies+: conditi Camerini praeceptis, utique [pro] apsinthio cessante; in cuius vicem apsinthi Pontici purgati terebinthique uncias Thebaicam dabis, masticis folii III, costi 5 scripulos senos, croci scripulos III, vini vetusti sextarios XVIII. carbones amaritudo non exigit. 1 apsinthium] _aut scribendum aut sane accipiendum_ apsinthiatum | 2 conditi VE, condiri _Sch_ | 3 pro EV, _del. Vo; intellege: apsinthiatum facies aut ad praecepta conditi Camerini ita ut apsinthium omnino non adhibeatur aut loco conditi Camerini adhibebis quod sequitur_ | absenti EV | 4 terebinthique {a}, terendique EV | uncias singulas et unam _Vo_, unciam EV | Thebaicam _scil. palmam_ | 5 et _add. Vo_ | folii scripulos _Hum_, folii EV | 6 senos _sic_ EV | vetusti _Vo_, eiusmodi EV, veteris _iam Hum, cf. Marcell. med. 30, 55. 56_ III. . 1. +1+ (4) +Rosatum sic facies+: folia rosarum, albo sublato, lino inseris et sutilis facias, et vino quam plurimas infundes, ut septem diebus in vino sint. post septem dies rosam de vino tollis, et alias sutiles recentes similiter mittis, ut per dies septem 5 in vino requiescant, et rosam eximis. similiter et tertio facies, et rosam eximis, et vinum colas, et, cum ad bibendum voles uti, addito melle rosatum conficies. sane custodito ut rosam a rore siccam et optimam mittas. Similiter, ut supra, et de violatium facies, et eodem modo 10 melle temperabis. +2+ +Rosatum sine rosa sic facies+: folia citri viridia in sportella palmea in dolium musti mittes antequam ferveat, et post quadraginta dies exime. cum necesse fuerit, mel addes et pro rosato utere. ROSATVM ET VIOLATIVM _om._ EV, _cf. index capitum_ | 2 folia E, folias V | et _Hum_, ut EV | sutilis _sic_ EV | et _Hum_, ut EV | 5 sutules EV | 9 _cf. Pallad. 5, 5, p. 155, 4_ | 10 et de viola violatium (-atum _Sch_) _Hum_, et de uiolacium EV | 11-14 _paene ad verbum concinunt cum Pallad. 11, 15_ | 12 sportella (-tella _man. 2 in loco adraso_) E IV. (5) +Oleum Liburnicum sic facies+: in oleo Hispano mittes helenium et cyperi et folia lauri non vetusta, tunsa omnia et cribellata, ad levissimum pulverem redacta, et sales frictos et tritos, et per triduum vel plus permisce diligenter. post haec aliquanto tempore patere 5 requiescere, et Liburnicum omnes putabunt. 1 _cf. Pallad. 6, 18_ | liburnicum _hic et p. 8, 3 {v. 6}_ EV, -ium EV _in ind._ | spano EV | 2 mittes V, -is E | ellenium EV, inulam _Pallad. et Geopon. 9, 27, 1_ | cypery et V, cyperi (_om._ et) E | 3 & cribellata alleuissimum E, et criuellata ad lebissim{~u} V | 4 et tritos et EV, tritos et {a} | 5 permisce {a}, promisce EV | 6 putabunt E, -untur V V. (6) +Vinum ex atro candidum facies+: lomentum ex faba factum vel ovorum trium alborem in lagonam mittis et diutissime agitas: alia die erit candidum. et cineres vitis albae idem faciunt. 3 agitas alia die erit E, agita sali adierit V | cineres E, cinerem V VI. (7) +De liquamine emendando+: liquamen si odorem malum fecerit, vas inane inversum fumiga lauro et cupresso, et in hoc liquamen infunde ante ventilatum. si salsum fuerit, mellis sextarium mittis et move spica, et emendasti. sed et mustum recens idem praestat. 5 3 infunde (funde {a}) _Sch_, fenunde EV | 4 move spica _Hum_, moue spicas EV, nou{~e} spicas {a}, _cf. +8+ 1, 5_ VII. +1+ (8) +Vt carnes sine sale quovis tempore recentes sint+: carnes recentes quales volueris melle tegantur, sed vas pendeat, et, quando volueris, utere. hoc hieme melius fit, aestate paucis diebus durabit. et in carne cocta itidem facies. +2+ (9) +Callum porcinum vel bubulum et 5 unguellae coctae ut diu durent+: in sinapi ex aceto, sale, melle facta mittis ut tegantur, et, quando volueris, utere: miraberis. 3 _ad rem cf. Colum. 12, 42_ | 4 durabit E, -uit V | 6 ungelle cocte EV _in ind._, ungella et cocta (cocia E) EV _hic_ | 7 facta _sic_ EV, _an_ tacta _(i. tincta)?_ VIII. (10) +Vt carnem salsam dulcem facias+: carnem salsam dulcem facies, si prius in lacte coquas et postea in aqua. 3 aqua _Hum_, aquam EV IX. +1+ (11) +Vt pisces fricti diu durent+: eodem momento, quo friguntur et levantur, ab aceto calido perfunduntur. +2+ (12) +Ostrea ut diu durent+: lavas ab aceto, aut ex aceto vasculum picitum lava, et ostrea compone. 1 pisces E2V, piscem E1 | 2 perfunduntur (-fund- _in loco adraso_) E | 3 lavas _Vo (scilicet ipsa ostrea)_, uas EV | 4 picitum _sic_ EV X. (13) +Vt uncia laseris toto tempore utaris+: laser in spatiosum doliolum vitreum mittis et nucleos pineos ut puta viginti, cumque utendum fuerit lasere, nucleos conteres, et in cibis miraberis sapores; et tantundem numero nucleorum doliolo referetur. 1 uncia {a}, unciam EV | 3 fuerit V, fuerit _ex_ fuit E | 4 et in cibis miraberis sapores] ex incibis miraberis (-iris V) in sapores (-es _ex_ -is V) EV, et in cibos miscebis et in sapores _Hum_ | tantundem _Vo, cf. p. 14, 3 {+2+ 2, 4}}_, tantum EV | numero V, numerum E | 5 referetur _Barth_, referentur {a}, reserentur (resererentur V1)EV XI. +1+ (14) +Vt dulcia de melle diu durent+: accipies quod Graeci dicunt cnecon et facies farinam et admisces cum melle eo tempore quo dulcia facturus es. +2+ (15) +Vt mel malum bonum facias+: mel malum bonum facies ad vendendum, unam partem mali et duas boni si simul miscueris. +3+ (16) +Mel 5 corruptum ut probes+: helenium infundes in melle et incende: si incorruptum est, lucet. 1 de melle EV _in indice_, melle EV _hic_, mella {s}{a} | 2 cnecon _Vo_, nechon EV, "pênion" _Sch_ | 3 eo {a}, et EV es P, est EV | 4 vendendum _praeceptum sumptum videtur ex libro aliquo de re rustica_ | 5 boni si E, bonis V | Mel V, Vt mel E | 6 helenium {a}, ilunium E1, inlunium E2V; _potest glossa _inula_ graecum affecisse, nisi plane aliud latet; cf. Geopon. 15, 7, 7; conieci _in lychnum infundes mel et incende__ | 7 incende (-es P) si incorruptum (si in- _ex_ sin E) EV XII. +1+ (17) +Vvae ut diu serventur+: accipies uvas de vite inlaesas, et aquam pluvialem ad tertias decoques, et mittis in vas, in quo et uvas mittis. vas picari et gypsari facies, et in locum frigidum, ubi sol accessum non habet, reponi facies, et, quando volueris, uvas virides invenies. et ipsam aquam pro hydromelli aegris dabis. et si in hordeo obruas, 15 inlaesas invenies. +2+ (18) +Vt mala et mala granata diu durent+: in calidam ferventem merge, et statim leva et suspende. 1 Accipies E, -pes V | 2 pluuialem E, _cf. Geopon. 4, 15, 13_ "ombrion", fluuialem V | dequoques (-es _ex_-as _corr._) V | 3 uas picari {a}, uas picem EV | 4 sol E, solj _(in fine versus)_ V | habet reponi E, _cf. p. 10, 6 {+1+ 12, 7}_, habere poni V, habet poni {s}{a} | 6 aegris E, aegriu V | 7 mala et mala granata _sic_ EV | 8 in calidam _sic_ EV, in aquam marinam calidam _Sch ex Magone (Colum. 12, 44, 5), cf. Plin. 15, 60al._ +3+ (19) +Vt mala Cydonia diu serventur+: eligis mala sine vitio cum ramulis et foliis, et condes in vas, et suffundes mel et defritum; diu servabis. +4+ (20) +Ficum recentem+, +mala, pruna, pira, cerasia ut diu serves+: omnia cum peciolis diligenter legito et in melle ponito, ne 5 se contingant. +5+ (21) +Citria ut diu durent+: in vas vitreum mitte, gypsa, suspende. +6+ (22) +Mora ut diu durent+: ex moris sucum facito, et cum sapa misce, et in vitreo vase cum moris mitte: custodies multo tempore. +7+ (23) +Holera ut diu serventur+: holera electa non satis matura in vas picitum 10 repone. +8+ (24) +Rapae ut diu serventur+: ante accuratas et compositas asperges myrtae bacis cum melle et aceto. 2 foliis et condies EV, foliis ficulnis condes _Sch ex Colum. 12, 45, 1 Plin. 15, 60, sed aliud est praeceptum_ | 3 diu E, et diu V | 5 peciolis _sic_ EV | 6 vitreum _Gi_, citrum EV | 7 suspende P, suspendet EV | §6 _in_ E _legitur post §9, in_ V _post §5_ | Mora EV _in indice, hic om._ EV, _post_ durent _add._ P moris {s}, moribus EV | 8 misce et in uitrio uase (uaso V) cum mora (morã V, moris P) EV | 10 uas picitum _sic_ EV | 11 ante accuratas _sic_ EV, antea (anna R) curatas _Sch, at cf. exc. §24_ | 12 asperges _Gi_, perdes EV +9+ +Aliter+: sinapi tempera melle, aceto, sale, et super compositas rapas infundes. +10+ (25) +Tubera ut diu serventur+: tubera, quae aquae non vexaverint, componis in vas alternis, alternis scobem siccam mittis, cooperis et gypsas, et loco frigido pones. +11+ (26) +Duracina Persica ut diu durent+: 5 eligito optima, et mitte in muriam. postera die exime, et spongiabis diligenter, et collocabis in vas. fundes salem, acetum, satureiam. 2 rapas {s}, rapes EV | 3 aquae (e _erasa_) V, aqua E | 4 mittis cooperis _Vo_, mittis ris EV; _cf. p. 17, 6 {+3+ 2, 3}_ cooperies, _Colum. 12, 44_ operculum imponere, _Pallad. 3, 25, 8. 9. 11 al._ | 6 postera _sic_ EV | 7 et is fongiabis EV XIII. (29) +Sales conditos ad multa+: Sales conditi ad digestionem, ad ventrem movendum, et omnes morbos et pestilentiam et omnia frigora prohibent generari, sunt autem et suavissimi ultra quam speras. Sales communes frictos lib. I, sales Hammoniacos frictos 5 lib. II, piperis albi unc. III, zingiberis unc. II, ammeos unc. I semis, thymi unc. I semis, apii seminis unc. I semis (si apii semen mittere nolueris, petroselini mittis unc. III), origani unc. III, erucae seminis unc. I semis, piperis nigri unc. III, croci unc. I, hysopi Cretici unc. II, folii unc. II, 10 petroselini unc. II, anethi unc. II. §13 (29) _post_ 14 (27) _ordinavit Sch, vide an recte_ | 1 sales V, salis E | multa _ex_ mulia E | conditi _Tor_, conditos EV | 2 faciunt _add. Vo_ | 3 pestilentiã V, -iae E | 5 lib. V, libra E | hammoniacos _Hum_, ammonicos VE | 6 libras E, lib. V uncias E, un{~c} V | gingiber (geng- V) EV | 7 semis timi _sic_ EV | I·s·apii EV I·s·si apii EV | 9 eruc(a)e semen unc·I·s·EV | 10 chrochi P, cheochi EV | folium unc. II petrosilenum EV XIV. (27) +Olivas virides servare ut quovis tempore oleum facias+: olivas de arbore sublatas in illud mittis, et erunt tales quovis tempore quasi mox de arbore demptae. de quibus, si volueris, oleum viride facies. 2 illud EV _corruptum nisi_ oleum _intellegi voluit (cf. Plin. nat. 15, 16)_, muriam _Hum. ex Plin. nat. 15, 21_ | 4 demt{e,} E, redemptae V | uiridem EV XV. +1+ (30) +Cuminatum in ostrea et conchylia+: piper, ligusticum, petroselinum, mentam siccam, folium, malabathrum, cuminum plusculum, mel, acetum et liquamen. +2+ +Aliter+: piper, ligusticum, petroselinum, mentam siccam, cuminum plusculum, mel, acetum, liquamen. 5 4 mentam E, mentê V, _item l. 12 {+1+ 16, 1} et 14 {+1+ 16, 2}_ XVI. +1+ (31) +Laseratum+: laser Cyrenaicum vel Parthicum tepida dissolvis cum aceto liquamine temperatum, vel piper, petroselinum, mentam siccam, laseris radicem, mel, acetum, liquamen. +2+ +Aliter+: piper, careum, anethum, petroselinum, mentam siccam, silfi, folium, malabathrum, spicam 5 Indicam, costum modicum, mel, acetum, liquamen. 1 parthicum {s}, partitum EV | 2 et _add. Gi_ XVII. +1+ (32) +Oenogarum in tubera+: piper, ligusticum, coriandrum, rutam, liquamen, mel et oleum modice. +2+ +Aliter+: thymum, satureiam, piper, ligusticum, mel, liquamen et oleum. XVIII. (33) +Oxyporum+: cumini unc. II, zingiberis unc. I, rutae viridis unc. I, nitri scripulos VI, dactylorum pinguium scripulos XII, piperis unc. I, mellis unc. IX. cuminum aut Aethiopicum aut Syriacum aut Libycum aceto infundes, sicca et sic tundes. postea melle comprehendis. 5 cum necesse fuerit, oxygaro uteris. 1 Oxyporum EV _hic_, Oxyporium EV _in ind._ | _praeceptum redit 3, 18, 3_ | cumini E, cummuni V | zingiberis _sic_ EV | 3 mellis (i _ex_ e) V | 4 aut aethiopicum EV _p. 21, 10 {+3+ 18, 3}_, uel &hiopicum _hic_ E, uel hiopic{~u} _hic_ V | 6 ex oxygaro _Vo_, oxygaro (_ex_ oxigario _corr._ V) EV XIX. (34) +Hypotrimma+: piper, ligusticum, mentam aridam nucleos pineos, uvam passam, caryotam, caseum dulcem, mel, acetum, liquamen, oleum, vinum, defritum aut caroenum. 1 Hypotrimma EV _in indice_, ypotrima EV _hic_ | 3 oleum uinum E, uin{~u} ole{~u} (_sed signis /· et /: ordo correctus_) V | 4 carenum _Hum_, cariotam EV, cariotum _Sch_ XX. +1+ (35) +Oxygarum digestibile+: piperis semunciam, silis Gallici scripulos III, cardamomi scripulos VI, cumini scripulos VI, folii scripulum I, mentae siccae scripulos VI tunsa cribrataque melle colligis. cum opus fuerit, liquamen et acetum addis. +2+ +Aliter+: piperis unc. I, petroselini, carei, 5 ligustici unc. singulas. melle colliguntur. cum opus fuerit, liquamen et acetum addes. 1 digestibilem EV _hic_, -le _in ind._ | 2 silis _Hum_, silfi EV | 3 iscripulum I E, iscripulo uno V | menta sicca EV | 4 cribrataque V, cribataque E | 6 colliguntur _Sch_, colligunt ut EV XXI. (36) +Moretaria+: mentam, rutam, coriandrum, feniculum, omnia viridia, ligusticum, piper, mel, liquamen. si opus fuerit, acetum addes. 1 Moretaria E _hic_, Mortaria V _hic et_ EV _in indice_ | 2 uiridia E, uiria V | ligusticum {s}, libusticum E, libutic{~u} V LIB. II. SARCOPTES I. isicia. II. hydrogarum et apothermum et amulatum. III. vulvulae, botelli. IV. Lucanicae. V. farcimina. LIB. II _cap. I_ isicia _sic_ EV _et hic et l. 13 bis {+2+ 1; +2+ 1, 1}, post fere semper_ esici- | II Hidrogarum et apotermu et amolatu EV | IV lucanicae E, -niae V I. ISICIA. 1. +1+ (37) +Isicia+ fiunt +marina+ de cammaris et astacis, de lolligine, de sepia, de lucusta. isicium condies pipere, ligustico, cumino, laseris radice. +2+ (38) +Isicia de lolligine+: 3 sublatis crinibus in fulmento tundes, sicuti adsolet. pulpa et in mortario et in liquamine diligenter fricatur, 5 et exinde isicia plassantur. +3+ (39) +Isicia de scillis vel de cammaris amplis+: cammari vel scillae de testa sua eximuntur, et in mortario teruntur cum pipere et liquamine optimo. pulpa isicia plassantur. +4+ (40) +Omentata ita fiunt+: assas iecur porcinum et [eum] enervas. ante tamen teres 10 piper, rutam, liquamen, et sic superinmittis iecur et teres et misces. suitur pulpa omentata, et singula involvuntur folia lauri, et ad fumum suspenduntur quamdiu voles. cum manducare volueris, tolles de fumo et denuo assas. 1 esici{~u} V, esicum E | 4 crinibus E, criminib. V | 5 pulpa P, pulma EV | et in EV, et cum _Sch_ | fricatur {s}, frigatur EV, friatur _Sch_ | 6 plassantur _sic_ EV, _etiam v. 9_ | scillis _et_ 7 scille E, iscillis _et_ iscille V | 8 pipere E, piper V | 9 pulpa _Sch_, pulpe EV | 10 eum EV, id eum P; _addidit rusticus lector_ (_debuit_ id) _cf._ eas _23, 14 {+4+ 2, 2}. 27, 11 {+4+ 2, 16} al._ | 12 suitur _Gi_, sicut EV, _cf. +7+ 8; +9+ 10, 1_ | 14 defumum EV +5+ (41) <+Aliter+> +isicium+: adicies in mortarium piper, ligusticum, origanum, fricabis, suffundes liquamen, adicies cerebella cocta, teres diligenter, ne assulas habeat. adicies ova quinque et dissolves diligenter, ut unum corpus efficias. liquamine 5 temperas et in patella aenea exinanies, coques. cum coctum fuerit, versas in tabula munda, tessellas concides. adicies in mortarium piper, ligusticum, origanum, fricabis in se, commisces, in caccabum, facies ut ferveat. cum ferbuerit, tractum confringes, obligas, coagitabis, et exinanies 10 in boletari. piper asperges et appones. +6+ (42) +Isicia ex sphondylis+: 11 elixatos sphondylos conteres et nervos eorum eximes, deinde cum eis alicam elixatam ova conteres, pipere in omento assabis, oenogaro perfundes, et pro isicus inferes. +7+ (43) +Isicia omentata+: pulpam concisam 15 teres cum medulla siliginis in vino infusi. piper, liquamen, si velis, et bacam myrtae exenteratam simul conteres. pusilla isicia formabis, intus nucleis et pipere positis involuta omento subassabis cum caroeno. {Transcriber's Note: All page-and-line references in this paragraph are to recipe +3+ 20, 7.} 2 Aliter esicium _Gi_, et sicium EV | 4 astulas EV | habeat EV, -ant _Sch_ | 7 tesselles _corr. in_ -as V, tesselas E | 9 mittes _add. Vo_ | caccabum E, accubum V | ferbuerit E, feruu- V, _sic saepissime_ | 10 tractu EV | 11 _praeceptum +2+ 1, 6 repetitur +3+ 20, 7_ | fondilis _et_ fondilos EV | 12 contere EV _hic_, -es _p. 22, 6_ | 13 et _om_ EV _hic, habent p. 22, 7_ | 14 posito _add. Gi, cf. tamen p. 22, 7 pleniora_ in omento _Hum_, momento EV, _cf. p. 22, 8_ | oenagaro E | perfundes _Hum_, profundes (p- E) EV, _cf. p. 22, 9_ continges | 16 siliginis _Tor_, siligine EV | infusi EV, _vix opus erit scribere_ -sae; infusa _Helmreich_ | 17 myrtae _Sch_, mirta _(erasa supra_ a _virgula in V)_ EV, mirteam P | extenteratam EV | 19 omento (_ex_ em- E) EV | careno (e _ex_ o V) EV II. HYDROGARATVM ET APOTHERMVM ET AMVLATVM. 1. (44) +Isicia plena+: accipies adipes fasiani recentes, praeduras et facis ex eo tessellas. cum pipere, liquamine, caroeno in isicio includes, ex hydrogaro coques et inferes. +2+ (45) +Hydrogarata isicia sic facies.+ teres piper, 5 ligusticum, pyrethrum minimum, suffundes liquamen, temperas aqua cisternina, dum inducet, exinanies in caccabo, et cum isicio ad vaporem ignis pones, et caleat, et sic sorbendum inferes. +3+ (46) +In isicia de pullo+: olei floris lib. I, liquaminis quartarium, piperis semunciam. +4+ (47) +Aliter 10 de pullo+: piperis grana XXXI conteres, mittis liquaminis, optimi calicem, caroeni tantundem, aquae XI mittes, et ad vaporem ignis pones. +5+ (48) +Isicium simplex+: ad unum liquaminis acetabulum aquae septem mittes, modicum apii viridis, triti piperis cocleare. isiciola incoques, et sic ad 15 ventrem solvendum dabis. hydrogaro faeces conditi addes. 1 Hydrogaratum _Hum_, Hidrogarum EV _et hic et in indice_ | apoterm{~u} V, apthermum E 21 ex _Sch_, et EV | 6 mininum E | 7 aqua cisternina _Hum_, aquam cisterninam (cisternam E) EV | inducet _sic_ EV, _scil. tritura; possis_ ducet | 8 cum isicio _Sch_, cum esicia EV, tum isicia {a} | 9 de pullo {a}, topullo EV, _cf. Exc. §2_ | olei E, oleo _corr. in_ -ei V | 10 semuncia V, semiuncia E | _intellege_ Aliter in esicia de pullo | 11 undecim EV, VI _Sch_ | mittes E, -is V | 15 inquoques (conc- _Sch_) et sic (si _Lister_) EV | 16 feces V, facies E +6+ (49) +Isicia de pavo+ primum locum habent ita si fricta fuerint ut callum vincant. Item secundum locum habent de fasianis item tertium locum habent de cuniculis, item quartum locum habent de pullis, item quintum locum habent de porcello tenero. +7+ (50) +Isicia amulata ab aheno sic facies+: 5 teres piper, ligusticum, origanum, modicum silfi, zingiber minimum, mellis modicum; liquamine temperabis, misces; adicies super isicia, facies ut ferveat. cum bene bullierit, amulo obligas spisso, et sorbendum inferes. +8+ (51) +Amulatum aliter+: piper teres pridie infusum, cui subinde 10 liquamen suffundes ita ut bene tritum ac lutulentum facias piperatum. cui defritum admisces, quod fit de cotoniis, quod sole torrente in mellis substantiam cogitur. quod si non fuerit, vel Caricarum defritum mittes, quod Romani 'colorem' vocant. ac deinceps amulum infusum 15 adicies vel oryzae sucum et lento igni fervere facias. 1 fuerint E, -it V | 5 amulata _Hum_, multa EV | aheno _Sch_, alieno EV _cf. §420 {+9+ 4, 3}_ | 9 bullierit _Hum_, boluerit V, oluerit E | inferes _Sch_, feres EV | 10 amulatum _Hum_, amulum EV | infusu V, infasu E | 11 lutulentum _sic_ EV | 12 facias V, facies E | cotoniis P, coctomiis (-mus E) EV | 14 caricarum _Hum_, camcarum V, carum _corr. in_ camcarum E, caunearum _Sch_ | 15 colorem _sic_ EV, loram (_cf. Plin. nat. 14, 86) Tor. vix recte, aut ante_ quod _inserendum_ vel | ac deinceps P, accede inceps EV, accipe deinceps {a}; _latere aliud videtur veluti_ ac cepam siccam | 16 orize _sic_ EV | igni {s}, igniti EV +9+ (52) +Amulatum aliter+: ossucla de pullis exbromas. deinde mittis in caccabum porros, anethum, salem. cum cocta fuerint, addes piper, apii semen, deinde oryzam infusam teres, addes liquamen et passum vel defritum. omnia misces et cum isiciis inferes. +10+ (53) +Apothermum sic facies+: 5 alicam elixa cum nucleis et amygdalis depellatis et in aqua infusis et lotis ex creta argentaria, ut ad candorem pariter perducantur. cui ammiscebis uvam passam, caroenum vel passum, desuper confractum asparges et in boletari inferes. 10 1 ossucla de pullis exbromas _sic_ EV | 3 fuerint P, fuerit EV | addes _sic_ EV | oridiam EV | 5 Apotermu EV | 6 elixa cum _Gi_, elixa _Sch_, elixã V, elixatam E | amindalis depilatis EV | 8 cui ammiscebis _Vo_, cum iam (c{~u} iam iam V) miscebis (c _ex_ s _in_ V) EV | 9 piper _add. Gi (cf. +7+ 14, 2)_ | et _om_ V1 III. VVLVVLAE BOTELLI. 1. (54) +Vulvulae isiciatae sic fiunt+: piper tritum et cuminum, capita porrorum brevia duo ad molle purgata, ruta, liquamen admiscentur pulpae bene tunsae et fricatae. denuo ipso subtrito ita ut commisceri possit, mittas piperis grana et nucleos, et calcabis 5 cabis in {+} materia bene lota. et sic coquuntur ex aqua, oleo, liquamine, fasciculo porrorum et anetho. +2+ (55) +Botellum sic facies+: sex ovi vitellis coctis, nucleis pineis concisis cepam, porrum concisum, ius crudum misces, piper minutum , et sic intestinum farcies. adicies liquamen 10 et vinum, et sic coques. 1 Bulbule esiciata (esiaciata V) et sic EV | 3 rutam EV | 4 denuo denuo V, denuo (_e {+}_ denuo _add._ E2) E | 5 cõmisceari V | mittas {a}, mittat EV | nucleos _Tor_, nuclei EV | 6 materia (matrice _Lister_) bene lota EV, mortario bene loto _Hum_ | 8 sic VE2, _om._ E1 | sex ovi _Sch_, ex oui E, exeouis V | 9 ius _Hum_, tus EV | 10 asparges _add. Gi_ | farcies {a}, facies EV IV. LVCANICAE. (56) Lucanicas similiter ut supra scriptum est: [Lucanicarum confectio] teritur piper, cuminum, satureia, ruta, petroselinum, condimentum, bacae lauri, liquamen, et admiscetur pulpa bene tunsa, ita ut denuo bene cum ipso subtrito fricetur. cum liquamine admixto, pipere 5 integro et abundanti pinguedine et nucleis inicies in intestinum perquam tenuatim productum, et sic ad fumum suspenditur. 2 Luc. confectio _glossam del. Sch_ | 3 bacae _ex_ baca E, bace V | 6 integro E, -gre V | 7 tenuatim E, -t{)i} _ex_ -tun _corr._ V | productum _Hum_, perductum EV | ad E1, ad (_sed_ a _radendo in_ i _mutata_) V V. FARCIMINA. +1+ (57) Ova et cerebella teres, nucleos pineos, piper, liquamen, laser modicum, et his intestinum implebis. elixas; postea assas et inferes. +2+ (58) +Aliter+: coctam alicam et tritam cum pulpa concisa et trita una cum pipere et liquamine et nucleis. farcies intestinum et elixabis, 5 deinde cum sale assabis et cum sinapi inferes, vel sic concisum in disco. +3+ (59) +Aliter+: alicam purgas et cum liquamine intestini et albamine porri concisi minutatim simul elixas. elixa tolles, pinguedinem concides et copadia pulpae, in se omnia commisces. teres piper, ligusticum, ova 10 tria, haec omnia in mortario permisces cum nucleis et pipere integro. liquamen suffundes, intestina imples, elixas et subassas, vel elixa tantum: appones. +4+ (60) +Aliter circellos isiciatos+: reples intestinum impensa isicii et circellum facies rotundum; fumas. cum miniaverit, subassas, exornas, 15 oenogaro fasiani perfundes, sed cuminum addes. 4 tritã {a}, trita EV | 5 piper EV | farcies in testinum E, farcie sint testin{~u} V | 6 cum sale EV, cumino sale _Sch_ | 7 sic _i. elixum, non assatum_ | 8 albamine E, abamine V | porri E, porro V | 9 elixas. Elixa tolles P, elixas elixato tolles EV | conpadia V | 12 piper integro EV | 13 elixam tantum EV, elixas tantum P | 14 inpensam EV | 15 miniauerit EV, fumauerit _Hum_ | 16 _de re cf. p. 14, 7 {+2+ 2, 5}_ | perfundes _Sch_, profundes EV | cuminum EV, cuminatum _Gi_ | addes _Hum_, ates EV LIB. III. CEPVROS I. ut omne holus smaragdinum fiat. II. pulmentarium ad ventrem. III. asparagos. IV. cucurbitas. V. citrium. VI. cucumeres. VII pepones, melones. VIII. malvas. IX. cymas et cauliclos. X. porros. XI. betas. XII. holisera. XIII. rapas sive napos. XIV. raphanos. XV. holus molle. XVI. herbae rusticae. XVII. urticae. XVIII. intuba et lactucae. XIX. cardui. XX. [funduli sive] sphongili. XXI. caroetae. Incipit eiusdem cepuros de oleribus lib. III _sic_ EV _(item in fine libri); verba_ de oleribus _recte capiti I denuo praefixerunt_ EV | _cap._ V cidrium EV | VII pepones E, pemones V | IX culiclus V, auliclos E | XV olus molles EV | XVIII intibae et EV | XX funduli siue spondili EV | XXI caroetae E, careotae V I. DE HOLERIBVS. (61) +Vt omne holus smaragdinum fiat+: omne holus smaragdinum fiat, si cum nitro coquatur. 2 fiat V, fit E | nitro coquatur E, nitroquatur V II. PVLMENTARIVM AD VENTREM: 1. +1+ (62) betas minutas et porros requietos elixabis, in patina compones. teres piper, cuminum, suffundes liquamen, passum, ut quaedam dulcedo sit. facias ut ferveat. cum ferbuerit, inferes. +2+ +Similiter+: 4 polypodium in tepidam mittes. ubi mollierit, rades, 5 et minutum cum pipere et cumino trito in patinam ferventem mittes et uteris. +3+ (63) +Aliter ad ventrem+: facies betaciorum fasces; deterge, ne laves. in eorum medium nitrum asparges et alligas singulos fasces. mittes in aquam. cum coxeris, condies patinam, cum eadem passum vel 10 caroenum et cuminum et piper asparges et oleum modicum. ubi ferbuerit, polypodium et frusta nucum cum liquamine teres, ferventem patinam fundes, cooperies. statim depones et uteris. 4 ferbuerit E, feruuerit _(erasa_ u _priore)_ V | 6 cuminum tritum EV | patenam E, -ena V | 8 fasces _Hum_, facies EV | deterge, ne] detergine EV, deterges _Hum, at cf. simillimum praeceptum Marcell. med. 30, 47_ | 8 nitrum _Hum_, nigrum EV | 11 caroenim E, -n{~i} _(sic)_ V | et piper _Hum_, et super EV | 12 frustra EV | 13 in _Hum, om._ EV | 14 et _Hum_, ut EV +4+ (64) [+Aliter betacios Varronis.+ +Varro+: 'betacios, sed nigros, quorum detersas radices et mulsa decoctas cum sale modico et oleo vel sale, aqua et oleo in se coctas iusculum facere et potari, melius etiam si in eo pullus sit decoctus'.] +5+ (65) +Aliter ad ventrem+: apios 5 virides cum suis radicibus lavabis et siccabis ad solem. deinde albamen et capita porrorum simul elixabis in caccabo novo, ita ut aqua ad tertias deferveat [id est ut ex tribus eminis aquae una remaneat]. postea teres piper, liquamen et aliquantum mellis humore temperabis, et aquam 10 apiorum decoctorum colabis in mortario, et superfundes apio. cum simul ferbuerit, appones, et, si libitum fuerit, apios adicies. 1 Varronis {s}, uarrones EV | Varro _vere fragmentum esse arguere videtur sententiarum structura imperfecta; saturae_ "peri edesmatôn" _iam attribuit Hum; addidit doctus lector_ | 3 mulsu decoctas EV | 4 coctas _Gi_, cocta EV, coctos_ Sch_, cocto _Tor_ | potari _sic_ EV | melius _eqs: iocus interlocutoris apud Varronem_ | 7 albamen _Hum_, albã EV, allia _Tor_ | ca///cabo (c _erasa_) V | 8 id est--remaneat _glossam agnovit Hum, cf. +1+ 12, 1_ | 12 cum simul _sic_ EV; _i. 'simulac'_ | appones EV, abpones _Sch (cf. l. 7 {+3+ 2, 3} et p. 18, 2 {+3+ 4, 1}_ depones) III. ASPARAGOS. (66) Asparagos siccabis, rursum in calidam summittes: callosiores reddes. 1 siccabis V, -it E | rursum {s}, sursum _bis_ EV (_qui verba_ sursum in calidam _repetunt_) | 2 summittas (-itas V) EV | Callossiores EV _qui hinc novum praeceptum ordiuntur_ IV. CVCVRBITAS. 1. (67) +Gustum de cucurbitis+: cucurbitas coctas expressas in patinam compones. adicies in mortarium piper, cuminum, silfi modice, [id est laseris radicem], rutae modicum, liquamine et aceto temperabis, mittes defritum modicum ut coloretur, ius exinanies in 5 patinam. cum ferbuerint iterum ac tertio, depones et piper minutum asparges. +2+ (68) +Aliter cucurbitas iure colocasiorum+: cucurbitas coques ex aqua in modum colocasiorum. teres piper, cuminum, rutam, suffundes acetum, liquamen, temperabis, in caccabum, cui adicies 10 .... et eas cucurbitas incisas, expressas in ius mittes ut ferveant. amulo obligas, piper asparges et inferes. +3+ (69) <+Aliter+> 12 +cucurbitas more Alexandrino+: elixatas cucurbitas exprimis, sale asparges, in patina compones. teres piper, cuminum, coriandri semen, mentam viridem, laseris 15 radicem, suffundes acetum, adicies caryotam, nucleum, teres, melle, aceto, liquamine, defrito et oleo temperabis, et cucurbitas perfundes. cum ferbuerint, piper asparges et inferes. 1 gustum de cucurbatas cucurbitas coctas EV | 3 piper {s}, pipere EV | id--radicem EV, _del._ {s} | 4 rutam modicum EV | 5 defreto EV | 6 ferbuerint E, feruuerit V | 7 iure colocesiorum EV | 10 mittes _add. Gi, qui et vidit post_ adicies _excidisse verbum aut verba_ | 12 Aliter _add. Hum_ | 16 cariotam E, caroetã V | 17 aceto _Tor. et_ oleo _Hum_, acetum _et_ oleum EV +4+ (70) +Aliter cucurbitas elixatas+: ex liquamine, oleo, mero. +5+ (71) +Aliter cucurbitas frictas+: oenogaro simplici et pipere. +6+ (72) +Aliter cucurbitas elixatas et frictas+: in patina compones, cuminatum superfundes, modico oleo super adiecto. fervere facies et inferes. +7+ (73) +Aliter 5 cucurbitas frictas tritas+: piper, ligusticum, cuminum, origanum, cepam, vinum, liquamen et oleum. amulo obligabis in patina, et inferes. +8+ (74) +Aliter cucurbitas cum gallina+: duracina, tubera, piper, careum, cuminum, silfi, condimenta viridia, mentam, apium, coriandrum, puleium, 10 {+} caromentam, mel, vinum, liquamen, oleum et acetum. 2 frictas _bis scripsit_ V | 3 piperem EV | 10 mentam {c.}{e.}p{a.}m E, menta V | 11 caromentam (-memtam V) EV, calamintham _Hum_ et V, _om._ E V. CITRIVM. (75) Sil montanum, silfi, mentam siccam, acetum, liquamen. 1 citrium V, citrum E, cidrium EV _in indice_ VI. CVCVMERES. 1. +1+ (76) +Cucumeres rasos+: sive ex liquamine, sive ex oenogaro: sine ructu et gravitudine teneriores senties. +2+ (77) +Aliter cucumeres rasos+: elixabis cum cerebellis elixis, cumino et melle modico, apii semine, liquamine et oleo. ovis obligabis, piper asparges et 5 inferes. +3+ (78) +Aliter cucumeres+: piper, puleium, mel vel passum, liquamen et acetum. interdum et silfi accedit. 2 enogaro VE2, onegaro E1 | 3 elixis V, elix{a.}{b.}is E | 4 cumino E, cucumino (cu-_erasis_) V | vel apii semine _Hum_, apii semen EV | 5 ovis _Sch_, bis EV | 7 et acet{~u} _bis scriptum in_ V VII. PEPONES ET MELONES. (79) Piper, puleium, mel vel passum, liquamen, acetum: interdum et silfi accedit 1 Pepones E, Pemones V; _item in indice_ | uel _om._ V1 VIII. MALVAS. (80) Malvas minores oenogaro ex liquamine oleo, aceto.--Malvas maiores in oenogaro, pipere, liquamine, caroeno vel passo. 1 oenogaro _Hum_, degrano EV, de garo _Tor_ | 2 acetum EV | in oenogara piper EV IX. CYMAS ET CAVLICVLOS. 1. +1+ (81) +Cymas+: cuminum, salem, vinum vetus et oleum. si voles, addes piper et ligusticum, mentam, rutam, coriandrum, folia cauliculorum, liquamen, vinum, oleum. +2+ (82) +Aliter+: cauliculos elixatos mediabis 4 summa foliorum teres cum coriandro, cepa, cumino, 5 pipere, passo vel caroeno et oleo modico. +3+ (83) +Aliter+: cauliculi 6 elixati in patina compositi condiuntur liquamine, oleo, mero, cumino. piper asparges, porrum, cuminum, coriandrum viride super concides. +4+ (84) +Aliter+: cauliculi conditi ut supra cum elixis porris coquantur. +5+ (85) +Aliter+: cauliculos condies 10 ut supra, admisces olivas virides et simul ferveant. +6+ (86) +Aliter+: cauliculis conditis ut supra superfundes alicam elixam cum nucleis et uva passa; piper asparges. 1 coliclos EV _hic; cf. index_ | 2 et V, _om._ E | 3 menta V | colicorum EV | 4 culiculos E2V, col- E1 | 5 foliarum EV | 6 piper EV | cauliculi E, cul- V, _item 9. 10_ | 7 elixati E, exati V | conpositi E, -ta V | 8 piper _Hum_, super EV | 11 admisces E, -cis V | olibas EV | simul _sic_ EV | 12 culiculis E, -los V | 13 piper _Vo_, super EV X. PORROS. 1. +1+ (87) +Porros maturos fieri+: pugnum salis, aquam et oleum: mixtum facies et ibi coques et eximes. cum oleo, liquamine, mero [et] inferes. +2+ (88) +Aliter porros+: opertos foliis cauliculorum [et] in prunis coques, ut supra, et inferes. +3+ (89) +Aliter porros+: in {+} baca coctos ut 5 supra inferes. +4+ (90) +Aliter porros+: in aqua elixati erunt, fabae nondum conditae plurimum admisce conditurae, in qua eos manducaturus es. 3 liquamine _bis scriptum in_ EV | et inferes EV, condies et inf. _Gi_; et _delendum (cf. l. 4) aut abl. supplendus ut_ et passo inf. | 4 opertos E, apertos V, operias _Sch; maluimus delere_ et | coliculorum et in EV | 5 baca EV, caccabo _Hum. an_ aqua_? cf. Plin. nat. 20, 49_ | 6 inferes V, et inferes E | si in _Sch_, in EV, cum in _Hum_ | aquam EV XI. BETAS. +1+ (91) Concides porrum, coriandrum, cuminum, uvam passam {+} farinam, et omnia in medullam mittes. ligabis et ita inferes ex liquamine, oleo et aceto. +2+ (92) +Aliter betas elixas+: ex sinapi, oleo modico et aceto bene inferuntur. 5 2 farinam EV, Varianam _Sch ex Plin. 14, 29_, Phariam _Baseggio_ | 4 exsinapi E, et in api V XII. HOLISERA. (93) holisera in fasciculum redacta manu ex liquamine, oleo et mero bene inferuntur, vel cum piscibus assis. 1 olisera _bis_ EV, _hic et in indice_ | a _add. Vo, cf. l. 31 {+3+ 16, 1}_ | 2 oleo E, et oleo (et _erasum_) V XIII. RAPAS SIVE NAPOS. 1. +1+ (94) +Rapas sive napos+: elixatos exprimes, deinde teres cuminum plurimum, rutam minus, laser parthicum, mel, acetum, liquamen, defritum et oleum modice. fervere facies et inferes. +2+ (95) +Aliter rapas sive napos+: elixas, inferes. oleum superstillabis; si voles, 5 acetum adde. 2 rutam E, ratã V, _an_ rutae_?_ | 5 super istillabis EV XIV. RAFANOS. (96) Rafanos cum piperato, ita ut piper cum liquamine teras. 1 rafanos _bis_ EV, _hic et in indice_ | 2 teras E, tereas V, _cf. p. 30, 2 {+4+ 2, 31 _carpes_}_ XV. HOLVS MOLLE. 1. (97) +Holus molle ex holisatro+: coctum ex aqua nitrata expressum concides minutatim, et teres piper, ligusticum, satureiam siccam cum cepa sicca, liquamen, oleum et vinum. +2+ (98) +Aliter holus molle+: apium coques ex aqua nitrata, exprimes et concides minutatim. in 5 mortario teres piper, ligusticum, origanum, cepam, vinum, liquamen et oleum. coques in pultario, et sic apium commisces. +3+ (99) +Aliter holus molle ex foliis lactucarum cum cepis+: coques ex aqua nitrata, expressum concides minutatim. in mortario teres piper, ligusticum, apii semen, 10 mentam siccam, cepam, liquamen, oleum et vinum.-- (100) [Aliter] Holus molle ne arescat, summa quaeque amputantur, et purgamenta et caules madefactos in aqua apsinthi contegito. 1 holus molle _bis_ EV _hic_, olus molles _in indice_ EV | olisatro EV | 2 coctum _Sch_, cocto EV | minutatim _Hum_, minutum EV, minutim _Tor_ | 9 {e.}{x.} {a.}{q.}{u.}{e.}{s.} ex aqua E | expressum _Hum_, expressa EV | 12 Holus _Sch_, Aliter. Holus EV | arescat EV, acescat _cod. Hummelbergii_ | 13 absenti EV XVI. HERBAE RVSTICAE. (101) Liquamine, oleo, aceto a manu vel in patina pipere, cumino, bacis lentisci. 2 piper EV XVII. VRTICAE. (102) Vrticam feminam, sole in ariete posito, adversus aegritudinem sumes, si voles. XVIII. INTVBA ET LACTVCAE. 1. +1+ (103) +Intuba+ ex liquamine, oleo modico, {+} medere cepa concisa. pro lactucis vero hieme intuba ex embammate vel melle et aceto acri. +2+ (104) +Lactucas+ 3 cum oxyporio et aceto et modico liquamine. +3+ (105) +Ad digestionem et inflationem et ne lactucae 5 laedant+: cumini unc. II, zingiberis unc. I, rutae viridis unc. I, dactylorum pinguium scripulos XII, piperis unc. I, mellis unc. IX; cuminum aut Aethiopicum aut Syriacum aut Libycum. tundes cuminum et postea infundes in aceto, cum siccaverit; postea melle omnia comprehendes. cum 10 necesse fuerit, dimidium cocleare cum aceto et liquamine modico misces aut post cenam dimidium cocleare accipies. 1 INTVBAE ET ({l/} E) EV _cf. ind._ | ex liq. E, et liq. V | 2 oleo V, et oleo E | modico medere EV, modico modicaque (modice _Hum_) _Tor_, modico comedere _Sch_ | 3 incube (t _ex_ c _corr._ E2) exembammate E, intib{e,} ex enbãmate V | acri E, agri V | 4 oxyporio et E, exyporio (_om._ et) V | +3+ 18, 2 _cf. +1+ 18 de oxyporo_ | 5 digestione V | 6 cumini V, cuminum E | gingiberis E2 _ex_ -ber E1, gengi{b/} V | 8 cuminum aut EV, _cf. p. 11, 23 {+1+ 18}_ | 9 tundes V, tundis E cuminum _delendum?_ infundes V, -dis E | 11 necesse E, nece V | cocleare cum _Sch_, coclearium E, cloclear{~u} V, cochlearium cum _Tor_ | 12 coclearem E, cloclear{~e} V XIX. CARDVI. 1. +1+ (106) +Carduos+: liquamine, oleo et ovis concisis. +2+ +Aliter carduos+: rutam, mentam, coriandrum, feniculum, omnia viridia teres. addes piper, ligusticum, mel, liquamen et oleum. +3+ +Aliter carduos elixos+: piper, cuminum, liquamen et oleum. 5 3 faeniculum {s}, fenicum EV XX. SPHONDYLI [vel fundili]. 1. +1+ (107) +Sphondyli fricti+ ex oenogaro simplici. +2+ +Aliter: Sphondyli elixi+ ex sale, oleo, mero, coriandro viridi conciso et pipere integro. +3+ (108) +Aliter: sphondylos elixos+ perfundes amulato infra scripto: apii semen, rutam, mel, piper teres, passum, liquamen 5 et oleum modice. amulo obligas, piper asperges et inferes. +4+ (109) +Aliter sphondylos+: teres cuminum, rutam, liquamen, 7 caroenum modice, oleum, coriandrum viride et porrum. et sphondylos inferes pro salso. +5+ (110) +Aliter: sphondylos 9 elixatos+ praedurabis, mittes in caccabum oleum 10 liquamen, piper. passo colorabis et obligas. +6+ (111) +Aliter sphondylos+ oleo, liquamine complebis, vel oleo et sale assabis. piper asparges et inferes. [+7+ (112) +Aliter: sphondylos elixatos+ conteres et nervos eorum eximes. deinde cum eis alicam elixatam et ova conteres, liquamen, piper 15 isicia ex his facies cum nucleis et pipere in omento. assabis, oenogaro continges et pro isiciis inferes]. 1 Sphondili (Sf- V) uel fundili. Sphondili (Sf- V) EV, _cf. index_ | funguli _suo Marte substituit Hum, potius vulgaris glossa_ vel fundili _delenda. deinceps_ V _exhibet semper_ sfond-, E _vel_ sphond- (sphund- E2 2) _vel_ sfond- _vel_ spond- | 3 piper EV | 4 elixos E3, -xo E1V | 8 uiridem EV | 9 salso _sic_ EV | 11 passo _Hum_, passum EV | 12 oleo liq. P, oleum liq. EV | _praeceptum +3+ 20, 7 male repetitur ex +2+ 1, 6_ | 15 alicam E, -ca V | 16 augmento EV _i._ omento _cf. p. 13, 12 {+2+ 1, 6}_ | 17 oenogairo V XXI. CAROETAE SEV PASTINACAE. (113) 1. +Caroetae frictae+ oenogaro inferuntur. +2+ +Aliter caroetas+: sale oleo puro et aceto. +3+ +Aliter: caroetas elixatas+ concisas in cuminato oleo modico coques et inferes. cuminatum colorium facies. 5 1 Caroetae (Caro oetae V) seu pastinace (-ci E). Caroetae (Carot{e,} E) fricta _sic_ EV | 3 oenagaro E | 5 colorium _Sch_, coliorum EV, colicorum _Tor; addendumne_ passo _vel_ croco_?_ LIB. IV. PANDECTER I. sala cattabia. II. patinae piscium holerum pomorum. III. minutal de piscibus vel esiciis. IV. tisana vel sucum. V. gustum. PANDECTER _sic quater_ EV | I cattabia _sic_ EV | II pastine EV | holerum E, oleum V I. SALA CATTABIA. (116) (?) 1. +Sala cattabia+: piper, mentam, apium, puleium aridum, caseum, nucleos pineos, mel, acetum, liquamen, ovorum vitella, aquam recentem panem ex posca maceratum exprimes, caseum bubulum, cucumeres in caccabulo compones, interpositis nucleis. mittes 5 concisi capparis minuti.... iocusculis gallinarum. ius perfundes, super frigidam collocabis et sic appones. +2+ +Aliter sala cattabia Apiciana+: adicies in mortario apii semen, puleium aridum, mentam aridam, zingiber, coriandrum viride, uvam passam enucleatam, mel, acetum, oleum 10 et vinum. conteres. adicies in caccabulo panis Picentini frusta, interpones pulpas pulli, glandulas haedinas, caseum Vestinum, nucleos pineos, cucumeres, cepas aridas minute concisas. ius supra perfundes. insuper nivem sub ora asparges et inferes. +3+ (118) +Aliter sala cattabia+: panem Alexandrinum 15 excavabis, in posca macerabis. adicies in mortarium piper, mel, mentam, alium, coriandrum viride, caseum bubulum sale conditum, aquam, oleum. insuper nivem, et inferes. 1 cattabia EV _semper hic et deinceps;_ caccabia (_melius_ -bina) _Hum_, cottabia _Baseggio_ | 2 nucleo EV | 3 aquã {a}, quam EV | 5 interponesitis E | 6 concisi capparis minuti iocusculis (loc- V) EV _quae certe lacunosa sunt_; concisas cepas aridas minute iocuscula (cum -lis _Gi_) _Hum ex p. 23, 2 {+4+ 1, 2}_ | 7 perfundes _Sch_, profundes EV | 9 puleio EV | coriandrum E, -dro V | 10 uiridem EV | 11 picemtini V | 12 frustra EV, III frustra {s} (_male ex_ -ni) | 13 pineos nucleos E | 14 perfundes V, fundes _corr. in_ perf- E | niuem {s} nuem EV | sub ora (hora E): '_a latere et in margine_' _Hum_ | 15 alexandrinum V, {ea.}le- E | 17 mel E, _om._ V | uiridem EV | 18 nivem _Baseggio_, uinum EV II. PATINAE PISCIVM HOLERVM POMORVM. 1. +1+ (121) +Patina cotidiana+: cerebella elixata teres cum pipere. cuminum, laser cum liquamine, caroeno, lacte et ovis. ad ignem lenem vel ad aquam calidam coques. +2+ (122) +Aliter patina versatilis+: nucleos, nuces fractas; torres eas et 5 teres cum melle, pipere, liquamine, lacte et ovis. olei modicum. 1 Patine EV _hic_, Pastine EV _in indice_ | holerum _utrubique_ E, ole{~u} _et hic et in indice_ V | 2 piper EV | 3 carenum EV | ouis E, obis _corr._ in ouis V | 4 len{~e} V, le{nu.}em E | aquã V, quam E | 5 _praeceptum +4+ 2, 2 redit fere +4+ 2, 16_ | torres _Hum_, teres EV _cf. p. 27, 11 {+4+ 2, 16}_ +3+ (123) +Aliter patina+: thyrsum lactucae teres cum pipere liquamine, caroeno, aqua, oleo. coques, ovis obligabis; piper asparges et inferes. +4+ (124) +Aliter patina fusilis+: accipies holisatra, purgas, lavas, coques, refrigerabis, restringes. accipies cerebella IV, enervabis, coques. adicies 5 in mortario piperis scripulos VI, suffundes liquamen, fricabis. postea adicies cerebella, fricabis iterum. adicies holisatra et simul conteres. postea franges ova VIII, adicias cyathum liquaminis, vini cyathum, passi cyathum, contrita simul temperabis. patinam perunges, impones in thermospodio. 10 postea cum coctum fuerit, piper asparges et inferes. 1 tyrsum EV | 2 aquam EV | 3 asparges V, -is E | 5 restringues EV, et friges _Hum_ | 6 piper EV | 10 intermospodio V, interimospodio E | 11 cum _Sch, cf. +6+ 9, 15_, quod EV, quam _Hum._ | asparges V, -is E +5+ (125) +Aliter patina de asparagis frigida+: accipies asparagos purgatos, in mortario fricabis, aqua suffundes, perfricabis, per colum colabis. Et mittes ficedulas curatas. teres in mortario piperis scripulos VI, adicies liquamen, fricabis, vini cyathum 5 unum, passi cyathum unum, mittes in caccabum olei uncias III, illic ferveant, perunges patinam, in ea ova VI cum oenogaro misces, cum suco asparagi impones cineri calido, mittes impensam supra scriptam. tunc ficedulas compones coques, piper asperges et inferes. +6+ (126) +Aliter patina de 10 asparagis+ adicies in mortario asparagorum praecisuras, quae proiciuntur, teres, suffundes vinum, colas teres piper, ligusticum, coriandrum viride, satureiam, cepam, vinum, liquamen et oleum sucum transferes in patellam perunctam et, si volueris, ova dissolves 15 ad ignem, ut obliget piper minutum asperges 1 asparagis V, aspargis E | 3 in caccabum _add. Gi_ | fecitulas EV | 4 curatas _Hum_, curtas EV | sex _Hum_, sed EV | 5 postea adicies _add. Gi, ex l. 22 {+4+ 2, 8} p. 23, 22 {+4+ 2, 4}_ | 6 I passi E uni passi V | 8 asparagi {a}, -gis EV | 9 inpensam V -as E | ficetulas _sic_ EV | compones V, conpones (_corr ex_ -poe nes) E | 10 asparges V, aspergis E | 12 quae proiciuntur _quasi glossam del Sch_ | 13 uiridem EV | 14 transferes V, -ens E | 16 et inferes _add. Gi_ +7+ (127) +Patinam ex rusticis, sive tamnis sive sinapi viridi sive cucumere sive cauliculis+ item facies si voluens, substernes pulpas piscium vel pullorum. [Aliter] +8+ (128) +Patina de sabuco calida et frigida+ accipies semen de sabuco, purgabis, ex aqua decoques, paulum ex 5 siccabis, patinam perunges et in patinam compones ad surcellum adicies piperis scripulos VI, suffundes liquamen, , postea adicies liquaminis cyathum unum, vini cyathum, passi cyathum, teres, tandem in patinam mittes olei unc IV, pones in thermospodio et facies ut 10 ferveat. cum ferbuerit, franges postea ova VI, agitabis et patinam sic obligabis cum obligaveris, piper asparges et inferes. 1 rusticis _herbis quae secuntur_ tannis EV | 2 cucumeres EV | item _Vo_, ita EV | 3 Aliter patina EV | 4 sabuco V, sabulo E | 5 sabuco V, sambuco E | paulum _Sch_, speculum EV | 6 ad surcellum _'ad ignem sarmenticium, cf. Macrob. Sat. 7, 16, 23' Sch; intellegimus_ surculatum, surcello agitatum | 7 suffunde EV | 8 fricabis _add. Hum 'ex scripto codice', nisi ille hunc locum conmiscuit cum p. 23, 21 {+4+ 2, 4}, vel p. 25, 2 {+4+ 2, 9}. 30, 3 {+4+ 2, 31}, neque enim in ullo inter {s} codice legitur hic_ fricabis | 9 tandem _Sch_, tantum EV | 10 olei V oleum E +9+ (129) +Patinam de rosis+ accipies rosas et exfoliabis album tolles, mittes in mortarium, suffundes liquamen, fricabis postea mittes liquaminis cyathum unum semis, et sucum per colum colabis accipies cerebella IV, enervabis et teres piperis scripulos VIII suffundes ex suco, fricabis 5 postea ova VIII frangis, vini cyathum unum semis et passi cyathum unum, olei modicum postea patinam perunges et eam impones cineri calido, et sic impensam supra scriptam mittes. cum cocta fuerit in thermospodio piperis pulverem super asperges et inferes. +10+ (130) +Patina 10 de cucurbitis+: cucurbitas elixas et frictas in patina compones, cuminatum superfundes, modico oleo super adiecto, fervere facias et inferes. +11+ (131) +Patina de apua+: apuam lavas, ex oleo maceras, in Cumana compones, adicies oleum, liquamen, vinum alligas fasciculos rutae et origam 15 et subinde fasciculos apa {+} babtidiabis. cum cocta fuerit, proicies fasciculos, et piper asperges et inferes. 1 rosis _Hum_ coris EV | rosas _Tor_ rosis EV | 2 tolles V tollis E | 3 unu s V, IS E | 5 ex V, et E | 6 mittis _add. Vo_ | 8 perunges E, perunges et eam perunges V | cinere EV _cf. p. 24, 6 {+4+ 2, 5}_ | 11 cucurbitis {s}, -tas EV | 13 apua abuam EV | 15 rute et origanum et subinde fasciculos apa babti diabis (apababdiabis V) dum (cum{s}) cocta EV, _unde_ fasc cum apua (et apuam _Gi_) elixabis. cum _Hum_ _fortasse_ fasc et apuam baptizabis cum +12+ (132) +Patina de apua sine apua+: pulpas piscis assi vel elixi minutatim facies ita abundanter, ut patinam qualem voles implere possis. teres piper et modicum rutae, suffundes liquamen quod satis erit et olei modicum, et commisces in patina cum pulpis, sic et ova cruda confracta, ut 5 unum corpus fiat. desuper leniter compones urticas marinas, ut non cum ovis misceantur. impones ad vaporem, ut cum ovis ire non possint, et, cum siccaverint, super aspergis piper tritum et inferes ad mensam. nemo agnoscet quid manducet. 10 1 de abua sine abua EV | 2 quale EV | 3 possit EV | 4 erit VE2, erat E1 | 5 patina E, tina V | 6 un{~u} corpus V corpus unum E | leniter E eui{t(} V | 6 ire EV, coire _Sch ex +9+ 4, 2_ | 7 non E, _om_ V | 8 et _Hum_, ut EV +13+ (133) +Patinam ex lacte+: nucleos infundes et siccas echinos recentes iam praeparatos habebis. accipies patinam, et in eam compones singula infra scripta. mediana malvarum et betarum et porros maturos, apios, holus molle et viridia elixa, pullum carptum ex iure coctum, cerebella 5 elixa, Lucanicas, ova dura per medium incisa. mittes longaones porcinos ex iure Terentino farsos, coctos, concisos, iecinera pullorum, pulpas piscis aselli fricti, urticas marinas pulpas ostreorum, caseos recentes. alternis compones, nucleos et piper integrum asparges. ius tale perfundes: 10 piper, ligusticum, apii semen, silfi. coques. at ubi cocta fuerit, lacte colas, cui cruda ova commisces, ut unum corpus fiat, et super illa omnia perfundes. cum cocta fuerit, echinos recentiores, piper asperges et inferes. 2 echinos _Baseggio_, eos EV | iam praeparatos _Baseqgio_, inpreparatos EV | habebis {s} habetis (ab- F) EV} | 3 scripta EV | 4 holus molles EV | 5 carptum ex _Sch ex +6+ 9, 13_, raptum et EV | 6 lucanicas _Sch_, lucania EV | 7 coctos V, -us E | 8 pollorum EV | aselli _Hum_, ascelli EV | 11 at E, ad V, _item l. 19 {+4+ 2, 14}_ | 12 lactem EV | 14 addes _vel_ mittes _add. Vo_ | echinos _Tor_, echino V, enchino (-ono E1) E +14+ (134) +Patinam Apicianam sic facies+: frusta suminis cocti, pulpas piscium, pulpas pulli, ficedulas vel pectora turdorum cocta et quaecumque optima fuerint; haec omnia concides diligenter praeter ficedulas. ova vero cruda cum oleo dissolvis. teres piper, ligusticum, suffundes 5 liquamen, vinum, passum, et in caccabum mittis ut calefiat, et amulo obligas. antea tamen pulpas concisas universas illuc mittes, et sic bulliat. at, ubi coctum fuerit, levabis cum iure suo et in patellam alternis de trulla refundes cum piperis granis integris et nucleis pineis, ita ut per 10 singula coria substernas diploidem, dein laganum similiter; quotquot lagana posueris, tot trullas impensae desuper adicies. unum vero laganum fistula percuties et super impones. piper asparges. ante tamen illas pulpas ovis confractis obligabis, et sic in caccabum mittes cum impensa. 15 patellam aeneam qualem debes habere infra ostenditur. 1 accipies _add. Vo ex l. 28 {+4+ 2, 15}_ | frustra EV | 5 dissolu{e.}{n.}{d.}is E | 9 patella EV | 10 grana integra EV | 11 _an_ pro singulis coriis_?_ | dein _Sch_, in EV, inde _Furlanetto_ | 12 quotquot {s}, quodquo EV | impensae _Hum. ex p. 27, 7 {+4+ 2, 15}_, imples EV | 15 inpensam E, impensã (m _adrasa in_ n) V | 16 aeneã V, aeneum E | infra] _ubi?_ +15+ (135) +Patina cotidiana+: accipies frusta suminis cocti, pulpas piscium coctas, pulpas pulli coctas. haec omnia concides diligenter. accipias patellam aeneam, ova confringes in caccabum et dissolves. adicies in mortarium piper, ligusticum, fricabis, suffundes liquamen, vinum, passum, 5 oleum modice, reexinanies in caccabum, facies ut ferveat. cum ferbuerit, et obligas. pulpas, quas subcultrasti, in ius mittis. substerne diploides.... patinam aeneam, et trullam plenam pulpae, et disparges oleum, laganum pones similiter. quotquot lagana posueris, tot trullas impensae 10 adicies. unum laganum fistula percuties, a superficie versas in discum, in superficiem pones. piper asperges et inferes. +16+ (136) +Patina versatilis vice dulcis+: nucleos pineos, nuces fractas et purgatas, attorrebis eas, teres cum melle, pipere, liquamine, lacte, ovis, modico mero et 15 oleo. 1 frustra EV | 2 cocti _l. 13 {+4+ 2, 14}_, coctam E, coctum V, cocta {s} | 3 concides _Hum ex l. 15 {+4+ 2, 14}_, condies EV _cf. p. 30, 28 {+4+ 2, 36}_ | accipias V, -es E | 4 mortarium V, -io E | 7 _fortasse_ ferveat, et amulo obligas. cum fervuerit, pulpas | 8 substerne E, -nere V | diplodies EV; _deest verbum; an_ diploides: _?_ | 6 et {s} _om._ EV | 10 quotquot E, quodquo V | lagana {a} _cf. 26, 23 {+4+ 2, 14}_, lagas EV | 12 in superficiem E, insuper insu{p/}ficiem V | 13 _praeceptum +4+ 2, 16 fere i.q. +4+ 2, 2_ | dulcis _Hum_, dulci V, dulce E | 14 attorebis {a}, atorrebas EV +17+ (137) +Patellam tyrotaricham ex quocumque salso volueris+: coques ex oleo, exossabis. et cerebella cocta, pulpas piscium, iocuscula pullorum, ova dura, caseum mollem excaldatum, haec omnia calefacies in patella. teres piper, ligusticum, origanum, rutae bacam, vinum, mulsum, 5 oleum, patella ad lentum ignem ut coquatur. ovis crudis obligabis, adornabis, cuminum minutum asparges et inferes. +18+ (138) +Patellam siccam: isicia de thursione+: enervabis, concides minutatim. teres piper, ligusticum, origanum, petroselinum, coriandrum, cuminum, rutae 10 bacam, mentam siccam, ipsum thursionem. isicia deformabis. vinum, liquamen, oleum. coques. coctum in patellam collocabis, ius in ea facies: piper, ligusticum, satureiam, cepam, vinum, liquamen, oleum. patellam pones ut coquatur. ovis obligabis, piper asparges et inferes. 15 1 thirotarricam EV | salso EV, pisce salso _cod. Hummelbergii, at cf. p. 28, 12 {+4+ 2, 21}. 16 {+4+ 2, 22} al._ | 3 pulpas V1, pulpis EV2 | 6 in _et_ pones _add. Gi_ | 7 adornabis _Baseggio_, adordinabis EV | 8 siccam esicia EV, esitiatam _Gi; adi. desidero quale_ Siculam | tursone EV | 9 eneruabis EV, _exspectabam_ exossabis | 11 turtionem EV | _an_ inde formabis? | 12 adicies _add. Gi_ | 14 in _Hum (an ex suo codice?), om._ EV +19+ (139) +Patellam ex holisatro+: elixas ex aqua nitrata, exprimis in patellam. teres piper, ligusticum, coriandrum, satureiam, cepam, vinum, liquamen, acetum, oleum transferes in patellam, coques, amulo obligas. thymum et piper minutum asparges et de quacumque herba, si volueris 5 facies ut supra. +20+ (140) +Patina de apua fricta+: apuam lavas, ova confringes et cum apua commisces. adicies liquamen, vinum, oleum, facies ut ferveat, et cum ferbuerit, mittes apuam. cum duxerit, subtiliter versas. facies ut coloret, oenogarum simplex perfundes piper asparges et inferes. 10 1 patellam E, -a V | 6 _admodum simile praeceptum de lagitis +4+ 2, 26_ | apua lauas EV | 7 apia EV +21+ (141) +Patina ex lagitis et cerebellis+: friges ova dura, cerebella elixas et enervas, gigeria pullorum coques. haec omnia divides praeter piscem, compones in patina, praemixta salsum coctum in medio pones. teres piper, ligusticum, suffundes , ut dulce sit. piperatum mittes 5 in patinam, facies ut ferveat cum ferbuerit, ramo rutae agitabis et amulo obligabis. +22+ (142) +Patina mullorum loco salsi+: mullos rades, in patina munda compones, adicies ut ferveat. cum ferbuerit, mulsum mittes aut passum. piper asparges 10 et inferes. +23+ (143) +Patina piscium loco salsi+: pisces qualeslibet 11 curatos friges, in patinam compones, adicies olei quod satis est et salsum interpones. facies ut ferveat. cum ferbuerit, mittes mulsam et ius agitabis. 1 lagitis EV2, lagatis V1 | dura _sic_ EV | 2 gigeria _Hum_, cizeria E, cizema V | quoques V, coquis E | 5 passum _vel_ mulsum _add. Hum_ | dulce E, dulcis V | 8 mullos EV2, mullo V1 | 9 olei--facies _add. Sch ex l. 12_ | 11 Patina V, -am E | loco salsi E, locos alfi V | 14 mulsam _sic_ EV | ius agitabis {s}, insagitabis EV, _an_ in se agitabis? _cf. p. 30, 16 {+4+ 2, 33}_ +24+ (144) +Patina piscium+: pisces qualeslibet rades et curatos mittes. cepas siccas Ascalomas vel alterius generis concides in patinam et pisces super compones. adicies liquamen, oleum. cum coctum fuerit, salsum coctum in medio pones. addendum acetum 5 asparges et coronam bubulam. +25+ (145) +Patellam Lucretianam+: cepas pallachanas purgas (viridia earum proicies), in patinam concides liquaminis modicum, oleum et aquam dum coquitur, salsum crudum in medium ponis. at ubi cum salso prope cocta fuerit, mellis cocleare asparges, aceti et 10 defriti pusillum. gustas. si fatuum fuerit, liquamen adicies, si salsum, mellis modicum. et coronam bubulam aspergis, et bulliat. +26+ (146) +Patinam de lagitis+: lagitas rades, lavas, ova confringis et cum lagitis commisces. adicies liquamen, vinum, oleum, facies ut ferveat. cum ferbuerit, 15 oenogarum simplex perfundis. piper asperges et inferes. 2 curatos _Hum_, duratos EV | ascalomas _a_, -nas EV | 6 coronam EV, cunilam _Sch ex Plin 19, 165_ bubulã V, -lum _corr. in_ -lam E | 7 pallachanas (pala- E) EV, _cf. +9+ 1, 1 et Plin. nat. 19, 105_ | 8 et VE2, ex E1 | 10 mellis _Tor_ melle EV | 11 defreti E, -thi V | fuerit _Hum_, efuerit EV, exuerit {s}, exierit _Sch_ | 13 et bulliat _Sch_, ut bulliat EV | _cf. +4+ 2, 20_ | 14 conmiscis EV +27+ (147) +Patina zomoteganon+: a crudo quoslibet pisces lavas, in patina compones. adicies oleum, liquamen, vinum, cocturam, fasciculum porri, coriandri. dum coquitur, teres piper, ligusticum, origanum fasciculum, de suo sibi fricabis, suffundes ius de suo sibi, ova cruda dissolves, 5 temperas. exinanies in patinam, facies ut obligetur. cum tenuerit, piper asparges et inferes. +28+ (148) +Patina solearum+: soleas battues et curatas compones in patina. adicies oleum, liquamen, vinum. dum coquitur, teres piper, ligusticum, origanum, fricabis, suffundes ius, ova cruda et 10 unum corpus facies. super soleas refundes, lento igni coques. cum duxerit, piper asparges et inferes. +29+ (149) +Patina de piscibus+: piperis unciam, caroeni heminam, conditi heminam, olei unc. II. +30+ (150) +Patina de pisciculis+: uvam passam, piper, ligusticum, origanum, cepam, vinum, liquamen, 15 oleum. transferes in patellam. cum cocta fuerit, adicies in ipsam pisciculos coctos. amulo obligas et inferes. 1 _idem praeceptum praebent excerpta Vinithari in codice Salmasiano §13_ | zomoteganona (-ne E) crudos EV, pisces inotogonon _exc. Salm. bis in indice_, pisces inotocano _§11_, pisces inotogono a crudo _§13, cf. §361_ | lavas _exc., om._ EV | 2 cocturam _Brandt_, coctum EV, _om. exc._ | 4 ligisticum _exc._, libustici E2V, liuestici E1 | origanum et coctum _Vo ex exc._ (et fasciculos quos elixasti), origani EV | 5 fricabis E, frigabis V, _om. exc._ | 6 obligetur (-&' V) EV, obliget _exc._ | 7 tenuerit EV, bene tenuerit _exc._ | aspergis E, aspargas V | _§28 idem praeceptam in exc. Salm. §19 _ | 8 solearum EV, soliarum ex obis _exc._ | battues et curatas EV, rades purgas _exc.; cf. Plin. nat. 9, 68_ ferula verberatus | 9 _post_ vinum _addunt exc._ fasciculum porri et coriandri semen | ligusticum EV, modic{~u} _exc._ | 10 fricabis EV, _om. exc._ | ius EV, iux suo sibi _exc._ | oua cruda EV, adicies iuri dicim cruda oua _exc._ | et in unum _exc._, ut unum EV | 11 facies EV _exc._ | 14 uuam E, uuas V +31+ (151) +Patina de piscibus dentice, aurata et mugile+: accipies pisces, curatos subassabis, postea eos in pulpas carpes. deinde ostrea curabis. adicies in mortarium piperis scripulos VI, suffundes liquamen, fricabis, postea adicies liquaminis cyathum unum, vini cyathum 5 unum, mittes in caccabum et olei unc. III et ostrea. oenogarum facies fervere. cum ferbuerit, patinam perunges et in pulpam supra scriptam mittes et in condituram de ostreis. facies ut ferveat. cum ferbuerit, franges ova XI, infundes super ostrea. cum strinxerint, piper asparges et 10 inferes. +32+ (152) +Patina de pisce lupo+: teres piper, cuminum, petroselinum, rutam, cepam, mel, liquamen, passum, olei guttas. +33+ (166) +Patina de sorbis calida et frigida+: accipies sorba, purgas, in mortario fricabis, per colum colabis, cerebella enervabis IV cocta, mittes in mortario piperis 15 scripulos VIII, suffundes liquamen, fricabis. adicies sorba, in se contemperabis, franges ova VIII, adicies cyathum liquaminis unum. patinam mundam perunges et in thermospodio pones, et sic eam impensam mittes, ac subtus supra thermospodium habeat cum cocta fuerit, 20 piper minutum asparges et inferes. 1-2 dentice aurata et mugile _Hum_, denticem auratam et mugillem EV | 3 carpeas EV (_i._ carp{ea}s _archetypi_) _cf. p. 20, 16 {+3+ 14}_ | 6 et ostrea {s}, ea hostrea EV | 7 feruiere E | perungis EV | 9 XI _Sch_ XL V, quadraginta E; _p. 24, 25 {+4+ 2, 8} in simili iure_ oua VI | 13 sorbas EV | 17 frangis EV | 18 unum {s} uinum EV | 20 calidam _add. Vo ex l. 34 {+4+ 2, 36}_ | 21 aspargis EV +34+ (167) +Patina de Persicis+: Persica duriora purgabis, frustatim concides, elixas, in patina compones, olei modicum superstillabis et cum cuminato inferes. +35+ (168) +Patina de piris+: pira elixa et purgata e medio teres cum pipere, cumino, melle, passo, liquamine, 5 oleo modico. ovis missis patinam facies, piper super asparges et inferes. +36+ (169) +Patina urticarum calida et frigida+: urticam accipies, lavas, colas per colum, exsiccabis in tabula, eam concides. teres piperis scripulos X, suffundes liquamen, fricabis. postea adicies liquaminis 10 cyathos II, olei uncias VI. caccabus ferveat. cum ferbuerit, coctum tolles ut refrigescat postea patinam mundam perunges, franges ova VIII et agitabis. perfundes, subtus supra cinerem calidam habeat. cocta , piper minutum asparges et inferes. +37+ (170) +Patina de Cydoneis+: 15 mala Cydonia cum porris, melle, liquamine, oleo, defrito coques et inferes, vel elixata ex melle. 1 persicis E, piscis V | 2 frustratim EV | 6 super E2V, _om._ E1 | 9 concides V, condies E, _cf. p. 26, 30 {+4+ 2, 15}_ | 12 perungues _sic_ EV | 13 agitabis V, -tas E | 14 calidam _sic_ EV | cum cocta fuerit _Gi ex l. 19 {+4+ 2, 33}_, coctam EV | 15 cidoneis, _at 2_ cydonia EV | 16 defrito _Brandt_, defricato EV III. MINVTAL DE PISCIBVS VEL ISICIIS. 1. +1+ (171) +Minutal marinum+: pisces in caccabum, adicies liquamen, oleum, vinum, cocturam. porros capitatos, coriandrum minutatim concides, isiciola de pisce minuta facies et pulpas piscis cocti concerpis, urticas marinas bene lotas mittes. 5 haec omnia cum cocta fuerint, teres piper, ligusticum, origanum, fricabis, liquamen suffundes, ius de suo sibi, exinanies in caccabum. cum ferbuerit, tractam confringes, obligas, coagitas. piper asparges et inferes. +2+ (172) +Minutal Terentinum+: concides in caccabum albamen de porris minutatim, 10 adicies oleum, liquamen, cocturam, isiciola valde minuta, et sic temperas ut tenerum sit. isicium Terentinum facies: inter isicia confectionem invenies. ius tale facies: piper, ligusticum, origanum, fricabis, suffundes liquamen, ius de suo sibi, vino et passo temperabis. mittes 15 caccabum. cum ferbuerit, tractam confringes, obligas. piper asparges et inferes. 2 _add. Gi_ | 4 pulpas pisces E, pul pasces (pis _ss. man. rec._) V | 5 concerpis _Hum_, concapis EV, cum cepis {s} _male_ | 9 coagitas _Gi ex l. 27 {+4+ 3, 3}_, cum ferbuerit (feruu- V) agitas EV | aspargis EV | 11 ualde minuta _Sch_, uel deminuta (-ta _ex_ -tt{~i} _corr._ V) EV | 13 inter esiciam EV | invenies: _in nostra epitoma non legitur_ | 16 in {s}, _om._ EV | tracta EV | 17 piperis aspergis EV +3+ (173) +Minutal Apicianum+: oleum, liquamen, vinum, porrum capitatum, mentam, pisciculos, isiciola minuta, testiculos caponum, glandulas porcellinas. haec omnia in se coquantur. teres piper, ligusticum, coriandrum viride vel semen, suffundis liquamen, adicies 5 mellis modicum et ius de suo sibi, vino et melle temperabis. facies ut ferveat. cum ferbuerit, tractam confringes, obligas, coagitas. piper asparges et inferes. +4+ (174) +Minutal Matianum+: adicies in caccabum oleum, liquamen, cocturam, concides porrum, coriandrum, isicia minuta. spatulam 10 porcinam coctam tessellatim concides cum sua sibi tergilla. facies ut simul coquantur. media coctura mala Matiana purgata intrinsecus, concisa tessellatim mittes. dum coquitur, teres piper, cuminum, coriandrum viride vel semen, mentam, laseris radicem, suffundes acetum, 15 mel, liquamen, defritum modice et ius de suo sibi, aceto modico temperabis. facies ut ferveat. cum ferbuerit, tractam confringes et ex ea obligas. piper asparges et inferes. 3 caponum {a}, capronum EV _cf. Varro rust. 3, 9, 3_; caprorum _suo iure sprevit Sch_ | 4 quoquatur EV | 7 facies E, -as V | 8 aspargis EV | 9 matianum _sic_ EV | 11 coctã, -am _ex_ -im _corr._ E | 13 maziana EV | 14 uiridem EV | 15 suffundes E, -is V | 18 asparges V, -is E +5+ (175) +Minutal dulce ex citriis+: adicies in caccabo oleum, liquamen, cocturam, porrum capitatum, concides coriandrum minutatim, spatulam porcinam coctam et isiciola minuta. dum coquitur, teres piper, cuminum, coriandrum vel semen, rutam viridem, laseris radicem, suffundis 5 acetum, defritum, ius de suo sibi, aceto temperabis. facies ut ferveat. cum ferbuerit, citrium purgatum intro foras, tessellatim concisum et elixatum in caccabum mittes. tractam confringes et ex ea obligas. piper asparges et inferes. 2 cocturum EV | 3 et isiciola {s}, et siciola EV | 4 dum V, _item, sed_ d _in loco adraso_, E | cumino EV | 5 viride(m) _add. Tor_ | _post_ uel _erasae duae litterae_ (ap _?_) _in_ V | ruta EV | radicem _bis scripsit_ E | 7 purgatum V, -utum E | 9 tracta V, trac{t.}{a.}tum E | aspargis EV | inferes V, -as _corr. in_ -es E +6+ (176) +Minutal ex praecoquis+: adicies in caccabum oleum, liquamen, vinum, concides cepam Ascaloniam aridam, spatulam porcinam coctam tessellatim concides. his omnibus coctis teres piper, cuminum, mentam siccam, anethum, suffundis mel, liquamen, passum, acetum modice, 5 ius de suo sibi, temperabis. praecoqua enucleata mittis, facies ut ferveant, donec percoquantur. tractam confringes, ex ea obligas. piper asparges et inferes. +7+ (177) +Minutal ex iecineribus et pulmonibus leporis+: invenies inter lepores quemadmodum facies. adicies caccabum liquamen, 10 vinum, oleum, cocturam, porrum et coriandrum concisum, isicia minuta, spatulam porcinam coctam tessellatim concisam, et in eundem caccabum inmittes. dum coquitur, teres piper, ligusticum, origanum, ius de suo sibi, vino et passo temperabis. facies ut ferveat. cum ferbuerit, 15 tractam confringes et ex ea obligas. piper asparges et inferes. +8+ (178) +Minutal ex rosis+: eodem iure supra scripto, sed passum plus adicies. 1 praecoquis _Hum_, praecoques EV, -que {a} | caccabo EV | 2 concides (i _ex_ e _in_ E) EV | ascaloniam E, ascoliniam V | 3 concides EV2, _om._ V1 | 4 omnib. V, hominibus E | cumi inum E | 6 praecoqua _Hum_, {-p}coqui EV | 7 tractam _Tor_, fracta EV | confringis E, -es V | 8 ex EV, et ex _Sch_ | aspargis EV | 9 inter lepores _scil. +8+ 8, 5_ | 10 adicies V, adies E | in _om. _EV _hic_ | 11 coctura EV _hic_ | porrorum EV _hic, cf. p. 31, 29 {+4+ 3, 4}_ | 13 inmittes (inme- E1) EV _hic_ | 14 ligustium E | 16 fractã (fratitam E1) EV | aspargis EV | 18 adicies V, -as E IV. TISANAM VEL SVCVM. 1. (179) +Tisanam sic facies+: tisanam lavando fricas, quam ante diem infundes. impones supra ignem [calidum]. cum bullierit, mittes olei satis et anethi modicum fasciculum, cepam siccam, satureiam et coloefium, ut ibi coquantur propter sucum. mittes coriandrum 5 viride et salem simul tritum et facies ut ferveat. cum bene ferbuerit, tolles fasciculum et transferes in alterum caccabum tisanam sic, ne fundum tangat propter combusturam. lias et colas in caccabulo super acronem coloefium. teres piper, ligusticum, pulei aridi modicum, 10 cuminum et silfi frictum, ut bene tegatur. suffundis , acetum, defritum, liquamen, refundis in caccabum super coloefium acronem. facies ut ferveat super ignem lentum. {Transcriber's Note: All page-and-line references in this paragraph are to recipe +5+ 5, 1.} 1 _fere idem praeceptum redit +5+ 5, 1_ | 3 calidum _inepta correctio, cf. ad p. 40, 23_ | 5 coloefium _Tor_, coloedium EV _hic_, coleuium (-inum E1) _p. 40, 25_ EV, colocasium _Hum_ | 6 sale EV | 9 lyas _Hum_, ligas EV | bene EV _p. 40, 29 om._ EV _hic_ | super EV _p. 40, 30_, supra EV _hic_ | 10 coloefrium EV, _cf. p. 40, 30_ | 11 mel EV _p. 41, 2, om._ EV _hic_ | 12 super _Gi_, sed EV _et hic et p. 41, 3_ | 13 coloefium EV _cf. p. 41, 3_ | facias EV +2+ (180) +Tisanam barricam+: infundis cicer, lenticulam, pisam. defricas tisanam et cum leguminibus elixas. ubi bene bullierit, olei satis mittis et super viridia concidis porrum, coriandrum, anethum, feniculum, betam, malvam, cauliculum mollem. haec viridia minutatim concisa in caccabum 5 mittis. cauliculos elixas et teres feniculi semen satis, origanum, silfi, ligusticum. postquam triveris, liquamine temperabis, et super legumina refundis et agitas. cauliculorum minutas super concidis. {Transcriber's Note: All page-and-line references in this paragraph are to recipe +5+ 5, 2.} 1 barricam EV, taricham _Hum_, farricam _Sch; deest hoc nomen p. 41, 4 ubi idem praeceptum redit_ | pisa EV | defricas EV _p. 41, 5_, defrixas EV _hic_ | 4 feniculum EV _p. 41, 7_, nuculum EV _hic_ | culiculum molle et uiridi minuta concisa EV, _cf. p. 41, 8_ | 5 haec EV _p. 41, 8_, et EV _hic_ | 6 elixas _p. 41, 9_, -xos EV _hic_ | 7 triueris _p. 41, 10_, tribueris EV _hic_ | 8 et agites {s}, iagites EV (i. {7}agites _archetypi_), agitas _p. 41, 11_ | colicolorum EV | 9 minutas EV _et hic et p. 41, 12_, minuta _Hum_, minutias _Tor_ V. GVSTVM. 1. +1+ (181) +Gustum versatile+: albas betas minutas, porros requietos, apios, bulbos, cocleas elixas, gigeria pullorum ascellas, isicia coques ex iure. perungis patinam et folia malvarum substernis et praemixta holera componis sic ut laxa , permisces bulbos 5 inversos, Damascena, cocleas, isicia, Lucanicas breves concidis, liquamine, oleo, vino, aceto ponis ut ferveat. cum ferbuerit, teres piper, ligusticum, zingiber, pyrethrum modicum, fricabis, suffundis et facies ut bulliat patina. ova complura confringis et ius mortarii reliquum commoves, 10 commisces, patinam obligabis. dum ducit, oenogarum ad eam sic facies: teres piper, ligusticum, fricabis, suffundis liquamen et vinum, passo temperabis vel vino dulci. temperabis in caccabulo, mittis olei modicum, facies ut ferveat. cum ferbuerit, amulo obligas. patinam versas in lancem, 15 folia malvarum ante tollis, oenogaro perfundis, insuper piper aspargis et inferes. +2+ (182) +Gustum de holeribus+: condies bulbos liquamine, oleo et vino. cum cocti fuerint, iecinera porcelli et gallinarum et ungellas et ascellas divisas . haec omnia cum bulbis ferveant. cum 20 ferbuerint, teres piper, ligusticum, suffundis liquamen, vinum et passum, ut dulce sit, ius de suo sibi suffundis, revocas in bulbos. cum ferbuerint, ad momentum amulo obligas. 2 requetos V, requietas E | cocleas elixas V, coclios alixas E | gigeria pullorum _Hum_, gingibera pullorum V, iap- _an_ lapullorum E | 3 et _add. Vo, cf. l. 19_ | axillas _Tor. i._ ascellas _cf. l. 19_, aucellas EV | proungis EV | 4 folia V, filia E | praemixta E2V, perm- E1 | 5 laxamentum habeant _Gi ex p. 53, 10 {+7+ 7, 1} al._, laxa EV | bulbos V, pulbos E | 6 damascenas EV | 11 conmiscis EV | ducit _Hum_, ducis EV | 13 dulce VE2, dulces E1 | 14 mittis olei modicum V, olei modicum mittis E | 15 uersas V, uersa E | 16 profundis EV | 17 holeribus (ol- V) EV _vix recte; exspectamus_ bulbis | 18 et _om._ E1 | fuerint E2V, -it E1 | 19 ascellas (axillas _iam Tor_) _Vo_, scellas EV, aucellas _Hum_ | 20 adicies _add. Gi_ bubis ferueat EV +3+ (183) +Gustum de cucurbitis farsilibus+: cucurbitas a latere subtiliter ad modum tessellae oblongae decidis et excavas et mittis in frigidam. impensam ad eas sic facies: teres piper, ligusticum, origanum, suffundis liquamen, cerebella cocta teres, ova cruda dissolves et mittes ut unum 5 corpus efficias; liquamine temperabis. et cucurbitas supra scriptas non plene coctas ex ea impensa imples. de tessella sua recludis, surclas et coctas eximis et frigis. oenogarum sic facies: teres piper, ligusticum, suffundis vinum et liquamen passo temperabis, olei modicum mittis in caccabum 10 et facies ut ferveat. cum ferbuerit, amulo obligas, et cucurbitas frictas oenogaro perfundis et piper aspargis et inferes. +4+ (184) +Gustum de praecoquis+: duracina primotina [pusilla praecoquia] purgas, enucleas, in frigidam mittis, in patina componis. teres piper, mentam siccam, 15 suffundis liquamen, adicies mel, passum, vinum et acetum. refundis in patinam super praecoqua, olei modicum mittis et lento igni ferveat. cum ferbuerit, amulo obligas. piper aspargis et inferes. 1 cucurbitas EV | 2 decidas EV | 3 eas _Sch_, eam EV | 5 mittes EV, misces _Sch exp. 48, 14 {+6+ 9, 14}_ pariter mittes _Tor_ | 7 ex E, et ex V | 8 eximes E, exhimes (ime _in loco adraso_) V | 9 facies V, -as E | 12 et cucurbitas--oenogaro per _et_ et piper--inferes _et v. 13_ De praeco _in_ V _scripsit manus altera in spatiis adrasis_ | 13 precoquiis dureina (-acina {s}) primotica EV | 14 pusilla precoquia EV, _sed glossa videtur apposita ad_ primotica | 15 con{t.}{e.}{r.}{e.}{s.} (ss. ponis) E | 17 patina EV | precoquia EV LIB. V. OSPREON I. pultes. II. lenticula. III. pisa. IV. concicla. V. tisana et alica. VI. fabaciae virides et Baianae. VII. faenum Graecum. VIII. faseoli et cicer. lib. V _in tit._ ospreo E, ostreo V, _at in calce libri_ ospreo EV | _cap._ VI fabacia EV balanae E | VII fenum V, feno ({~u} _s._ o) E I. PVLTES. 1. (186) +Pultes Iulianae sic coquuntur+: alicam purgatam infundis, coques, facies ut ferveat. cum ferbuerit, oleum mittis, cum spissaverit, lias diligenter. adicies cerebella duo cocta et selibram pulpae quasi ad isicia liatae, cum cerebellis teres et in caccabum mittis. 5 teres piper, ligusticum, feniculi semen, suffundis liquamen et vinum modice, mittis in caccabum supra cerebella et pulpam. ubi satis ferbuerit, cum iure misces. ex hoc paulatim alicam condies, et ad trullam permisces et lias. ut quasi sucus videatur. +2+ (187) +Pultes cum iure oenococti+: 10 pultes oenococti iure condies, copadia, similam sive alicam coctam hoc iure condies, et cum copadiis porcinis apponis aenococti iure conditis. _V 1, 1 fere idem praeceptum redit V 1, 4_ | 2 alica purgata EV | 3 lias _Sch_, ligas EV | 5 liate _sic_ EV | 8 ferbuerit _Hum_, fuerit EV _cf. p. 36, 14 {+5+ 1, 4}_ | 9 lias _sic_ EV | 10 oenococti EV, oenogari cocti _Tor_ | 11 pultes bene (beno V) cocti EV, pultes oenogari bene (bene _om. Hum_) cocti | 13 oeno cocti EV, oenogari cocti _Hum_; _cf. +8+ 7, 11. 16 Exc. §21 Petron. 47, 10. 74, 4_ +3+ (188) +Pultes tractogalatae+: lactis sextarium et aquae modicum mittes in caccabo novo et lento igni ferveat. tres orbiculos tractae siccas et confringis et partibus in lac summittis. ne uratur, aquam miscendo agitabis. cum cocta fuerit, ut est, super agninam mittis. 5 (189) ex melle et musteis cum lacte similiter facies, salem et oleum minus mittis. +4+ (185) +Pultes+: alicam purgatam infundis, coques. cum ferbuerit, oleum mittis. cum spissaverit, adicies cerebella duo cocta et selibram pulpae quasi ad isicia liatae, cum cerebellis teres et in caccabum mittes. teres 10 piper, ligusticum, feniculi semen, suffundis liquamen et meri modicum, et mittis in caccabum supra cerebella et pulpam. ubi satis ferbuerit, cum iure misces. ex hoc paulatim alicam condies, et lias ut quasi sucus videatur. 1 tractogalatae _Hum_, tractogal{e,} EV, _cf. +6+ 9, 13_ | 2 mittes V, -is E | 3 sorbiculos EV | 5 agitabis {s}, sagittabis EV | agninam _Gi_, ignem EV, inguen _Sch_ | 6 ex melle et _Gi_, melle ex EV | 7 alicam E, alicã (_virgula erasa_) V | 8 dum EV | 10 liate _sic_ EV | 13 ferbuerit _Hum_, fuerit EV, _cf. p. 35, 23 {+5+ 1, 1}_ | misces V1 -is V2E | 14 et lias _p. 35, 24 {+5+ 1, 1}_, sed us EV _hic_ | 15 ex fondilos siue fondilis (_post_ ex _erasa_ s _in_ E) EV II. LENTICVLA. 1. +1+ (190) +Lenticula ex sfondylis+ [sive fondilis]: accipies caccabum mundum, . adicies in mortarium piper, cuminum, semen coriandri, mentae, rutae, puleium, fricabis, suffundis acetum, adicies mel, liquamen et defritum, aceto temperabis, reexinanies 5 in caccabo. sfondylos elixatos teres et mittis ut ferveant. cum bene ferbuerint, obligas. adicies in boletari oleum viride. +2+ (191) +Lenticulam de castaneis+: accipies caccabum novum, et castaneas purgatas diligenter mittis. adicies aquam et nitrum modice, facies ut coquatur. cum coquitur, 10 mittis in mortario piper, cuminum, semen coriandri, mentae, rutae, laseris radicem, puleium, fricabis. suffundis acetum, mel, liquamen, aceto temperabis, et super castaneas coctas refundis. adicies oleum, facies ut ferveat. cum bene ferbuerit, tudiclabis [ut in mortario teres]. gustas: 15 si quid deest, addes. cum in boletar miseris, addes oleum viride. +3+ (192) +Aliter lenticulam+: coquis. cum despumaverit, 17 porrum et coriandrum viride supermittis. coriandri semen, puleium, laseris radicem, semen mentae et rutae, suffundis acetum, adicies mel, liquamine, aceto, 20 defrito temperabis, adicies oleum, agitabis. si quid opus fuerit, mittis. amulo obligas, insuper oleum viride mittis, piper aspargis et inferes. 2 mittes coques _add. Hum_ | 3 inmortarium V, imor- E | 4 menta EV | pulei EV, _at cf. l. 12 et p. 37, 5 {+5+ 2, 3}_ | 6 spyondilos EV | 7 ferbuerint V, -it E | 8 uiridem EV | de castaneis _bis scriptum in EV_ | 10 coquitur V, -atur E | 11 mentae E, mentã V | 13 adicies _add. Gi_ | 15 tudiclabis _Hum (cf. Varro Men. 287 Cels. 4, 25, 6 Marcell. med. 14, 44 Plin. med. p. 104, l. 6)_, tutunclabis EV, turundabis _Sch; cf. p. 38, 26 {+5+ 3, 6}_ | ut (_sic_ EV)--teres _ut glossema inclusit Vo_ | gustas V, guttas E | 16 addes V, -is E | 17 uiridem EV | despumaveris EV, _at cf. l. 10 {+5+ 3, 1}. p. 38, 5 {+5+ 3, 3}. 39, 5. 22. 28 {+5+ 3, 9; +5+ 4, 3; +5+ 4, 4}_ | 18 teres _add. Gi_ | 20 mel P, melle EV | 22 uiridem EV | 24 Pisa. pisum EV III. +1+ (193) PISA. 1. Pisam coques. cum despumaverit, porrum, coriandrum et cuminum supra mittis. teres piper, ligusticum, [careum hoc est caravita] careum, anethum, ocimum viride, suffundis liquamen, vino et liquamine temperabis, facies ut ferveat cum ferbuerit, agitabis. si quid defuerit, 5 mittis et inferes. +2+ (194) +Pisam farsilem+: coques. cui oleum mittis. abdomen, et mittis in caccabum liquamen et porrum capitatum, coriandrum viride. imponis ut coquatur. isicia minuta facies quadrata, et coques simul turdos vel aucellas vel de pullo concisa et cerebella prope 10 cocta cum iuscello coques. Lucanicas assas, petasonem elixas, porros ex aqua coques, nucleorum heminam frigis. teres piper, ligusticum, origanum, zingiber, ius abdominis fundis, lias. angularem accipies, qui versari potest, et omentis tegis. oleo perfundis, deinde nucleos aspargis et 15 supra pisam mittis ut tegas fundum angularis, et sic componis supra petasonis pulpas, porros, Lucanicas concisas. iterum pisam supermittis. item alternis aptabis obsonia, quousque impleatur angularis. novissime pisam mittis, ut intus omnia contineat. coques in furno vel lento igni imponis, 20 ut ducat ad se deorsum. ova dura facies, vitella eicies, in mortario mittis cum pipere albo, nucleis, melle, vino candido et liquamine modico. teres et mittis in vas ut ferveat. cum ferbuerit, pisam mittis in lancem, et hoc iure perfundis. hoc ius candidum appellatur. 25 3 careum hoc est carauita (_sic_ V, caruitam E) careum EV, _glossema eiecit Sch_ | ocymum uiridem EV | 6 pisam _add. Gi_ | 7 accipies _add. Vo_ | 10 concisa _Sch_, conciso V, deconciso E | 12 porros _Hum_, porro EV | 13 gingiber E, geng- V | 14 qui versari _Baseggio_, conuersari (cou- V) EV | 15 perfundis _Gi_, prof- EV | et _Hum_, ut EV | 19 pisadmittis EV | 23 liquamines (s _erasa_) E | 4 hoc ius E, ocius V +3+ (195) +Pisam Indicam+: pisam coques. cum despumaverit, porrum et coriandrum concidis et mittis in caccabum ut ferveat et accipies sepias minutas, sic quomodo sunt cum atramento suo, ut simul coquantur. adicies oleum, liquamen et vinum, 5 fasciculum porri et coriandri. facies ut coquantur. cum coctum fuerit, teres piper, ligusticum, origanum, carei modicum, suffundis ius de suo sibi, vino et passo temperabis sepias minutatim concidis et in pisam mittis. piper asparges pisam coques, agitabis et mittis 10 in frigidam. cum refrigeraverit, denuo agitabis. concidis cepam minutatim et albamentum ovi, oleo et sale condies, aceti modicum adicies. in boletari vitellum ovi cocti colas, insuper oleum viride mittis et inferes. +5+ (197) +Pisam Vitellianam sive fabam+: pisam coques, lias. teres piper, 15 ligusticum, zingiber, et super condimenta mittis vitella ovorum, quae dura coxeris, mellis unc. III, liquamen, vinum et acetum. haec omnia mittis in caccabum et condimenta quae trivisti. adiecto oleo ponis ut ferveat. condies pisam, lias, si aspera fuerit. mel mittis et inferes. +6+ (198) +Aliter 20 pisam sive fabam+: ubi despumaverit, teres mel, liquamen, caroenum, cuminum, rutam, apii semen, oleum et vinum. tudiclabis. cum pipere trito et cum isiciis inferes. 1 Pisum (-am V) Indicum pisum EV | 9 pisum EV | asparges V, -gis E | 10 et inferes _add. Gi_ | Aliter _add. Gi_ | pisum V, ipsum E | 11 denuo _Vo_, deinde EV; _cf. p. 50, 24 {+7+ 4, 3}. 53, 13 {+7+ 7, 1}. 62, 10 {+8+ 6, 6}_ | 12 oui{n.}oleo E | 13 boletari _Hum_, boletam EV | 14 uiridem EV | uitellianam EV, uitellinam {s} | 16 gingiber E, geng- V | 17 III E, III teres V | uinum _ex_ uirium E | 18 acetum E, aceta V condi///menta (_erasae_ men; -ta _corr. ex_ tum_?_) E, condimentum V | 19 quae EV, quod {s} | 20 mel _Tor_, melle EV | 21 pisa siue faba EV | dispumauerit EV | 23 tudiculabis _Hum_, tutunclabis EV, turundabis _Sch; cf. p. 37, 1 {+5+ 2, 2}_ +7+ (199) +Aliter pisam sive fabam+: despumatam subtrito lasere Parthico, liquamine et caroeno condies. oleum modice superfundis et inferes. +8+ (200) +Pisam adulteram versatilem+: coques pisam. cerebella vel aucellas vel turdos exossatos a pectore. Lucanicas, iecinera, gigeria pullorum 5 in caccabum mittis, liquamen, oleum. fasciculos porri capitati, coriandrum viride concidis, et cum cerebellis coques. teres piper, ligusticum et liquamen. +9+ (201) +Pisam sive fabam Vitellianam+: pisam sive fabam coques. cum despumaverit, mittis porrum, coriandrum et flores malvarum. dum 10 coquitur, teres piper, ligusticum, origanum, feniculi semen, suffundis liquamen et vinum, in caccabum, adicies oleum. cum ferbuerit, agitas. oleum viride insuper mittis et inferes. 1 lasare EV | 2 liquamine P, -men EV | 3 adulteram (d _ex_ 1) E | 4 cerebellam EV | 5 pec///tore (_erasae_ ca) E | gizeria EV | 7 fascilos E | porri _corr. in_ -o E | 10 {f.}{e.}fabam coques E | 13 mittis _add. Gi_ | 14 uiridem EV IV. CONCHICLA. 1. +1+ (202) + cum faba+: coques. teres piper, ligusticum, cuminum, coriandrum viride, suffundis liquamen, vino et liquamine temperabis, mittis in caccabum, adicies oleum. lento igni ferveat et inferes. 1 Concicla EV, _et semper_ conci- _deinceps_ | _add. Vo_ | 3 liquamine _Hum_, liquamen in ea EV +2+ (203) +Conchiclam Apicianam+: accipies Cumanam mundam, ubi coques pisam, cui mittis Lucanicas concisas, isiciola porcina, pulpas, petasonem. teres piper, ligusticum, origanum, anethum, cepam siccam, coriandrum viride, suffundis liquamen, vino et liquamine temperabis. mittis in 5 Cumanam, cui adicies oleum, pungis ubique, ut combibat oleum. igni lento coques ita ut ferveat et inferes. +3+ (204) +Conchiclam 7 de pisa simplici+: pisam coques. cum despumaverit, fasciculum porri et coriandri mittis. dum coquitur teres piper, ligusticum, origanum, fasciculum, de suo 10 sibi fricabis, suffundis liquamine temperabis, mittis . super adicies oleum, et lento igni ferveat, et inferes. +4+ (205) +Conchicla Commodiana+: pisam coques. cum despumaverit, teres piper, ligusticum, anethum, cepam siccam, suffundis liquamen, vino 15 et liquamine temperabis. mittis in caccabum ut combibat. deinde ova quattuor solves, in sextarium pisae mittis, agitas, mittis in Cumanam, ad ignem ponis, ut ducat, et inferes. 2 pisum EV | 3 petasonem EV, -nis _Sch ex p. 37, 26 {+5+ 3, 2}_ | 6 ut combibat _Hum_, et cum bibat EV _cf. v. 16_ | 8 dispumauerit E | 9 coandri E | 10 origani P, _at cf. p. 29, 10 {+4+ 2, 27}_ | 11 liquamen vino et _add. Hum ex v. 15; cf. add._ | 12 in cumanam _Gi_, in caccabum _add. Hum; cf. p. 40, 1 {+5+ 4, 4}_ | 14 dispumauerit (-rit _in loco adraso_) E | 16 cum bibat V, bibat E, _cf. v. 6_ | 17 Deinde E2V, Dein E1 | 18 cumana EV +5+ (206) +Aliter conchiclam sic facies+: concidis pullum minutatim, liquamine, oleo et vino ferveat. concidis cepam, coriandrum minutum, cerebella enervata, mittes in eundem pullum. cum coctus fuerit, levas et exossas. concides minutatim cepam et coriandrum, colas ibi pisam 5 coctam non conditam. accipies conchiclarem, pro modo componis varie. deinde teres piper, cuminum, suffundis ius de suo sibi. item in mortario ova duo dissolves, temperas, ius de suo sibi suffundis pisae integre elixae, vel nucleis adornabis, et lento igni fervere facies et inferes. +6+ (207) +Aliter 10 conchiclatus pullus vel porcellus+: exossas pullum a pectore, femora eius iungis in porrectum, surculo alligas, et impensam [concicla farsilis] paras. et farcies alternis pisam lotam, cerebella, Lucanicas et cetera. teres , ligusticum, origanum et zingiber, liquamen suffundis, 15 passo et vino temperabis. facies ut ferveat, et, cum ferbuerit, mittis modice. et impensam cum condieris, alternis in pullo componis, omento tegis et in operculo deponis et in furnum mittis, ut coquantur paulatim, et inferes. 1 concidis E2V, condis E1 | 3 cepa EV | eneruatas EV | 4 levas _Sch_, lauas EV | 8 mortario (-io _ex_ -ia) E | 9 nuncleis E | 11 concicla conciclatus EV, conchicla farsilis sive conchiclatus _Hum cf. v. 13_ | exossas _Hum_, exossatus EV | 13 inpensam concicla farsilis paras EV; _glossema eiecit Sch, titulo praefixerat Hum_ | 15 piper _add._ V3, _om._ EV1 | gingiber EV | 17 impensam _Sch_, ipsam EV, pisam _Hum_ | cum condieris E2V, cum dieris E1 | 19 coquantur _sic_ EV V. TISANAM ET ALICAM. 1. +1+ (208) +Alicam vel sucum tisanae sic facies+: tisanam vel alicam lavando fricas, quam ante diem infundis. Imponis supra ignem. cum bullierit, mittis olei satis et anethi modicum fasciculum, cepam siccam, satureiam et coloefium, ut ibi coquantur. propter 5 sucum mittis coriandrum viride et salem simul tritum et facies ut ferveat. cum bene ferbuerit, tollis fasciculum et transferes in alterum caccabum tisanam, sic ne fundum tangat propter combusturam. lias bene et colas in caccabo super acronem coloefium. teres piper, ligusticum, pulei 10 aridi modicum, cuminum silfi frictum, ut bene tegatur. suffundis mel, acetum, defritum, liquamen, refundis in caccabum super coloefium acronem. facies ut ferveat super ignem lentum. +2+ (209) +Aliter tisanam+: infundis cicer, lenticulam pisam, defricas tisanam et cum leguminibus elixas. 15 ubi bene bullierit, olei satis mittis et super viridia concidis porrum, coriandrum, anethum, feniculum, mollem. haec viridia minutatim concisa in caccabum mittis. cauliculos elixas et teres feniculi semen satis, origanum, silfi, ligusticum. postquam triveris, liquamine 20 temperas et super legumina refundis. agitas. cauliculorum minutas super concidis. {Transcriber's Note: All page-and-line references in this paragraph are to recipes +4+ 4, 1 (p. 33, l. 5-17) and +4+ 4, 2 (p. 33, l. 18ff).} 1 _cf. +4+ 4, 1 p. 33, 5-17_ | 3 cum] ueldum cum EV (_i._ cum _ss._ uel dum); _ex p. 33, 7_ calidum. cum _Hum_ | 5 coloefium _cf. p. 33, 9_, coleuium E2V, coleuinum E1 | 8 alterum E, -ro V | 9 ligas bene et colas EV | 10 acronem colouium (-inum E1) EV | 11 silfi _p. 33, 15_, sil EV _hic_ | 13 super _Gi_, sed EV _et hic et p. 33, 16_ | coloefrim EV _cf. p. 33, 17_ | 14 _idem praeceptum p. 33, 18 {+4+ 4, 2} seqq._ | 15 elix///as (_erasa_ i) E | 17 betam maluam culiculum molle EV _p. 33, 22, omiserunt hic_ | 18 haec EV _hic_, et _p. 33, 22_ | uiridla E1 _ut vid._ | minutatim _Hum utrubique_, minuta EV _p. 33, 22_, mina _hic_ | 19 coliculos EV, _item_ col- _v. 11 {+5+ 5, 2}_ | 20 silfi EV _et hic et p. 33, 24_, silfi piper {s} | 21 agitas EV _hic_, iagites EV _p. 33, 25_ | 22 minutas _sic_ EV _et hic et p. 33, 26_ VI. FABACIAE VIRIDES ET BAIANAE. 1. (210) +Fabaciae virides+ ex liquamine, oleo, coriandro viridi, cumino et porro conciso coctae inferuntur. +2+ +Aliter: fabaciae frictae+ ex liquamine inferuntur. +3+ +Aliter: fabaciae+ ex sinapi trito, melle, nucleis, ruta, cumino et aceto inferuntur. 5 +4+ +Baianas+ elixas minutatim concidis. ruta, apio viridi, porro, aceto, oleo, liquamine, caroeno vel passo modico inferes. 1 baianae E, baganae V, _cf. capitula_ | 3 conciso V, concis E | 5 et _Hum_, ex EV | 6 apio V, opio E VII. FAENVM GRAECVM. (211) _Faenum graecum_ ex liquamine oleo et vino. VIII. FASEOLI ET CICER. +1+ 1. +Faseoli virides et cicer+ +2+ ex sale, cumino, oleo et mero modico inferuntur. +Aliter faseolus sive cicer+: frictos ex oenogaro et pipere gustabis. et elixati, sumpto semine cum ovis, in patella feniculo viridi, pipere, liquamine et caroeno modico pro salso inferuntur, vel simpliciter, ut solet. 1 faseoli (-li _ex_ -les) uirides E | 3 fasiolus E | 4 elixatis (eax- E1) EV ouis EV, lobis _Hum_ ("lobois") _vocabulo apud Romanos inaudito_ | 5 uiride EV | pipere et _Hum_, piper et EV | 6 simpliciter V, simpliter E | ut _Tor_, et EV LIB. VI. AEROPETES I. In struthione. II. In grue vel anate perdice turture palumbo columbo et diversis avibus. III. In turdis. IV. In ficedulis. V. In pavo. VI. In fasiano. VII. In ansere. VIII. In pullo. LIB. VI _tit._ Aeropetes _Hum_, Tropetes (-is E _hic_) _et hic et in subscriptione_ EV | _capitula:_ I._hic omisit_ V; in strutione E | IV fecetulis (fet- E) EV I. IN STRVTHIONE. 1. (212) +In struthione elixo+: piper, mentam, cuminum assum, apii semen, dactylos vel caryotas, mel, acetum, passum, liquamen et oleum modice et in caccabo facies ut bulliat. amulo obligas, et sic partes struthionis in lance perfundis, et desuper piper aspargis 5 si autem in condituram coquere volueris, alicam addis +2+ +Aliter struthione elixo+: piper, ligusticum, thymum aut satureiam, mel, sinape, acetum, liquamen et oleum. 1 IN STRVTIONE V, IN STRVCTIONE E, _post (item l. 5. 7)_ struti- EV2 | 2 menta EV | 5 lance V, lace E | 6 conditurã V, -rum _corr. in_ -ram E | 7 in _om._ EV | 8 sinaper (r _erasa_) E II. IN GRVE VEL ANATE PERDICE TVRTVRE PALVMBO COLVMBO ET DIVERSIS AVIBVS. 1. +1+ (213) +Gruem vel anatem+ lavas et ornas et includis in olla. adicies aquam, salem, anethum, dimidia coctura decoques, dum obduretur, levas et iterum in caccabum mittis cum oleo 5 et liquamine, cum fasciculo origani et coriandri. prope cocturam defritum modice mittis, ut coloret. teres piper, ligusticum, cuminum, coriandrum, laseris radicem, rutam, caroenum, mel, suffundis ius de suo sibi, aceto temperas. in caccabo reexinanies ut calefiat, amulo obligabis. imponis 10 in lance et ius perfundis. +2+ (214) +In grue in anate vel in pullo+: piper, cepam siccam, ligusticum, cuminum, apii semen, pruna [uel] Damascena enucleata, mulsum, acetumi liquamen, defritum, oleum et coques gruem. (215) cum coquis, caput eius aqua quam non contingat, sed sit foris ab 15 aqua. cum cocta fuerit, de sabano calido involves gruem et caput eius trahe: cum nervis sequetur, ut pulpae vel ossa remaneant; cum nervis enim manducare non potes. 2 columbo V, _om._ E | 3 et ornas _Gi_, uel ornas EV, ornas _Hum_ | 5 leuas V, lauas E | 7 coloret V, coleret E | 11 grue vel in] grue in EV, grue uel {s} | 12 cepam V, capam E | cumiminum E | 13 pruna _Hum_, pruna uel EV, _cf. +10+ 2, 1_ | mulsum _Gi_, mustum EV _cf. +10+ 2, 1_ | 14 grue EV | 15 aqua quam non contingat (non tingat V) EV; quam non _i 'quam minime'_ | ab aqua (aquã V) EV | 16 sauano EV | 17 ut pulpe (-pe _ex_ -be) E, ut in pulpe V | 18 potest V, po{s.}test E; _cf. p. 50, 20 {+7+ 4, 2}_ +3+ (216) +Gruem vel anatem ex rapis+: lavas, ornas et in olla elixabis cum aqua, sale et anetho dimidia coctura. rapas coque, ut exbromari possint. levabis de olla, et iterum lavabis, et in caccabum mittis anatem cum oleo et liquamine et fasciculo porri et coriandri. rapam lotam et minutatim 5 concisam desuper mittis, facies ut coquatur. modica coctura mittis defritum ut coloret. ius tale parabis: piper, cuminum, coriandrum, laseris radicem, suffundis acetum et ius de suo sibi, reexinanies super anatem ut ferveat. cum ferbuerit, amulo obligabis, et super rapas adicies. piper 10 aspargis et adponis. +4+ (217) +Aliter in gruem vel anatem elixam+: piper, ligusticum, cuminum, coriandrum siccum, mentam, origanum, nucleos, caryotam, liquamen, oleum, mel, sinape et vinum. +5+ (218) +Aliter gruem vel anatem assam+: eas de hoc iure perfundis: teres piper, ligusticum, 15 origanum, liquamen, mel, aceti modicum et olei. ferveat bene. mittis amulum et supra ius rotulas cucurbitae elixae vel colocasiae ut bulliant. si sunt, et ungellas coques et iecinera pullorum. in boletari piper minutum aspargis et inferes. +6+ (219) +Aliter in grue vel anate elixa+: piper, ligusticum, 20 apii semen, erucam vel coriandrum, mentam, caryotam, mel, acetum, liquamen, defritum et sinape. idem facies et si in caccabo assas. 2 elixabis P, exiliabis EV | 3 leuabis de V, lauabis de E | 6 modica EV, media _Sch_ | 11 grue E | 12 elixam E, in elixam V | piper ligusticum E, ligusticum piper V | 15 assam _Hum_, assas EV | 18 colocasiae E, colocas V | ungellas _Sch_, ungellae EV | 19 iecinera V, iociner{e.}a | E boletari V, -rio E | 20 elixa V, alixa E | 21 erucam E, -ca V | uel {s}, et EV | coriandri EV | mentam E, -a V | 23 facies P, faciet EV III. IN PERDICE ET ATTAGENA ET IN TVRTVRE ELIXIS. 1. +1+ (220) <+In perdice+>: piper, ligusticum, apii semen, mentam, myrtae bacas vel uvam passam, mel, vinum, acetum, liquamen et oleum. uteris frigido. <+Aliter+> +2+ (221) +perdicem+: cum pluma sua elixabis et madefactam depilabis. 5 [perdices coctura]. occisa perdix potest ex iure coqui, ne indurescat; si {+} dierum fuerit, elixa coqui debet. +3+ (222) +In perdice 7 et attagena et in turture+: piper, ligusticum mentam, rutae semen, liquamen, merum et oleum. calefacies. 10 1 perd ic///{e,} (_erasa_ r _vel_ i) E | attagena V, adtagen{e.}a E | 2 in perdice _add. Vo_ | 3 mirtae _Sch_, mirtam et EV | mel _Hum_, uel EV | 4 Aliter _add. Gi_ | 5 elixabis _Hum_, elixas (-ias E) ibi EV; _vide tamen an_ ibi _sit pro_ deinde _ut p. 40, 6 {+5+ 4, 5} et_ et _delendum_ | 6 perdices EV, perdic{~e} P; _glossam marginalem agnovit Brandt; cf. Sitz.-Ber. p. 23 s._ | ne E, ñ V | 7 dierum EV, dura P, _latet aliud_ IV. IN PALVMBIS COLVMBIS [+auibus in altile et in fenicoptero+]. 1. +1+ (223) +In assis+: piper, ligusticum, coriandrum, 2 careum, cepam siccam, mentam, ovi vitellum, caryotam, mel, acetum, liquamen, oleum et vinum. +2+ (224) +Aliter elixis+: piper, careum, apii semen, petroselinum, 5 condimenta moretaria, caryotam, mel, acetum, vinum, oleum et sinape. +3+ (225) +Aliter+: piper, ligusticum, petroselinum, apii semen, rutam, nucleos, caryotam, mel, acetum, liquamen, sinape et oleum modice. +4+ (226) +Aliter+: Piper, ligusticum, laser vivum, suffundis liquamen, vino et liquamine 10 temperabis, et mittis super columbum vel palumbum. pipere aspersum inferes. 1 palumbus E | auibus--fenicoptero _delevit Sch; illud_ altile _videtur ortum ex p. 45, 11 {+6+ 5, 7}_ aliter avem _vel ex p. 45, 9 {+6+ 5, 6}_ altiliorem | 5 in P, _om._ EV | 6 condimenta _Hum_, -tam E, -t{~u} V | moretaria E, mortaria V | 7 Aliter E2V, Alite E1 | 10 laser uiuum E, laserum uinum V, _cf. 46, 13. 25 {+6+ 9, 2; +6+ 9, 5} exc. Salm. §25, Niedermann ad Marcell. med. p. 157, 29_ | liquamen E, -ine V | 11 piper EV V. IVS IN DIVERSIS AVIBVS. 1. +1+ (227) Piper, cuminum frictum, ligusticum, mentam, uvam passam enucleatam aut Damascena, mel modice. vino myrteo temperabis, aceto, liquamine et oleo. calefacies et agitabis apio et satureia. +2+ (228) +Aliter ius in avibus+: piper, petroselinum, ligusticum 5 mentam siccam, cneci flos, vino suffundis, adicies Ponticam vel amygdala tosta, mel modicum vino et aceto, liquamine temperabis. oleum in pultarium super ius mittis, calefacies, ius agitabis apio viridi et nepeta. incaraxas et perfundis. +3+ (229) +Ius candidum in avem elixam+: 10 piper, ligusticum, cuminum, apii semen, Ponticam vel amygdala tosta vel nuces depellatas, mel modicum, liquamen, acetum et oleum. +4+ (230) +Ius viride in avibus+: piper, careum, spicam. Indicam, cuminum, folium, condimenta viridia omne genus, dactylum, mel, acetum, vinum modice, 15 liquamen et oleum. +5+ (231) +Ius candidum in ansere elixo+: piper, careum, cuminum, apii semen, thymum, cepam, laseris radicem, nucleos tostos, mel, acetum, liquamen et oleum. +6+ (232) +Ad aves hircosas omni genere+: piper, ligusticum, thymum, mentam aridam, calvam, caryotam, mel, 20 acetum, vinum, liquamen, oleum, defritum, sinape. avem sapidiorem et altiliorem facies et ei pinguedinem servabis, si eam farina oleo subacta contextam in furnum miseris. +7+ (233) +Aliter avem+: in ventrem eius fractas olivas novas mittis et consutam sic elixabis. deinde coctas olivas eximes. 25 3 damascena E, -nã V | myrtheo _Hum_, myrto EV | 4 liquamine E, -men V et satureia E2V, _om._ E1 | 6 cneci flores _Sch_, eneci flos EV _quod videtur pro indeclinabili vel pro neutro in usu fuisse, cf._ aeris flos _Marcell. med. ed. Niedermann p. 297 II_ | 7 cum _add. Gi_ | 9 api///o E uiridi V, -de _ex_ -do _vel_ -d& E | 12 amigdalam tostam EV | depelatas V, depilatas E | 14 spica indica EV | 19 genere _Sch_, gere EV | 20 mentã V, menta E | 22 altiliorem _Sch_, altiorem EV _dubito an probe_ | 23 farina oleo subacta _Hum_, farinam oleo subactam EV | 25 eximens EV VI. IN PHOENICOPTERO. 1. +1+ (234) Phoenicopterum eliberas, lavas, ornas, includis in caccabum, adicies aquam, salem, anethum et aceti modicum, dimidia coctura alligas fasciculum porri et coriandri, et coquatur. prope cocturam defritum mittis, coloras. adicies in mortarium piper, 5 cuminum, coriandrum, laseris radicem, mentam, rutam, fricabis, suffundis acetum, adicies caryotam, ius de suo sibi perfundis. reexinanies in eundem caccabum, amulo obligas, ius perfundis et inferes. idem facies et in psittaco. +2+ (235) +Aliter+: 9 assas avem, teres piper, ligusticum, apii semen, sesamum 10 frictum, petroselinum, mentam, cepam siccam, caryotam; melle, vino, liquamine, aceto, oleo et defrito temperabis. 1 fenicoptero. fenicopterum EV | eliberas EV, elixabis {a}, elixas _Hum_ | 3 et coquatur _Sch_, ut c. EV | 9 psittato EV | 11 cepã V, capem E VII. AVES OMNES NE LIQVESCANT: (236) cum plumis elixare omnibus melius erit. prius tamen exenterantur per guttur vel a navi {+} as sublata. 2 elixare _Gi_, elixate EV, -to _Sch_ | 3 vel a navi (_sic Baseggio_) ac sub latera _Gi_, uel in abias sublata EV, vel in ambigas sublatae _Hum_; _cf. p. 46, 10. 24 {+6+ 9, 2; +6+ 9, 5}_ VIII. (237) +Anserem elixum calidum ex iure frigido Apiciano+: teres piper, ligusticum, coriandri semen, mentam, rutam, refundis liquamen et oleum modice, temperas. anserem elixum ferventem sabano mundo exsiccabis, ius perfundis et inferes. 5 1 IN ANSERE _add. Vo_ | 2 ex _{a},_ et EV | 3 liquãm V, -men _ex_ -mine E1 IX. 1. +1+ (238) +In pullo elixo ius crudum+: adicies in mortarium anethi semen, mentam siccam, laseris radicem, suffundis acetum, adicies caryotam, refundis liquamen, sinapis modicum et oleo defrito temperas et sic mittis. (239) pullum anethatum mellis modico liquamine 5 temperabis. levas pullum coctum et sabano mundo siccas, caraxas et ius scissuris infundis, ut combibat, et cum combiberit, assabis et suo sibi iure penitus tangis. pipere aspersum inferes. +2+ (240) +Pullum Parthicum+: pullum aperies a navi et in quadrato ornas. teres piper, ligusticum, 10 carei modicum; suffunde liquamen; vino temperas. componis in Cumana pullum et condituram super pullum facies. laser [et] vivum in tepida dissolvis, et in pullum mittis simul, et coques. pipere aspersum inferes. +3+ (241) +Pullum oxyzomum+: olei acetabulum maius, satis modice, 15 liquaminis acetabulum minus, aceti acetabulum perquam minus, piperis scripulos sex, petroselini scripulum, porri fasciculum. 1 IN PVLLO _add. Vo_ | 2 _fortasse ex +7+ 6, 13, praecepto simillimo post_ mortarium _addendum_ piper _et v. 3_ mel _ante_ liquamen | 4 oleo et _Vo ex +7+ 6, 13 p. 52, 30_, oleum EV | 5 _a_ pullum anetatum _novum praeceptum ordiuntur_ EV, _vide an recte; totum sic constituit Hum_: mittis pullum anetatum (_scil. ius ante descriptum_). . Mellis modice _eqs._ | modico et _Vo_, modice EV | 6 levas _Sch_, lauas EV | 7 conuiuat et c{~u} conuiuerit (uiuerit _om._ con E) EV | 8 penitus tangis _Vo_, pertangis _Hum_, pinnis tongis (ton{=}gis E) EV | 9 pipere E, pip V | particum E, parti{~u} V | 11 suffunde _sic_ EV | 13 vivum _Vo_, et uinum EV _cf. p. 44, 14 {+6+ 4, 4}_ | in tepida _Baseggio_, interidas EV | 14 piper EV | 15 oxizomum EV | olei V, oleum E | maiorem EV | laseris satis _Gi_, satis EV | 16 _et_ 17 minorem EV | 17 scripulos E, -lis V | petrosilenum (-lin-E) EV | scriptulum EV | 18 porros EV +4+ (242) +Pullum Numidicum+: pullum curas, elixas, lavas, lasere ac pipere et assas. teres piper, cuminum, coriandri semen, laseris radicem, rutam, caryotam, nucleos, suffundis acetum, mel, liquamen et oleum, temperabis. cum ferbuerit, amulo obligas, pullum 5 perfundis, piper aspergis et inferes. +5+ (243) +Pullum laseratum+: pullum aperies a navi, lavabis, ornabis et Cumana ponis. teres piper, ligusticum, laser vivum, suffundis liquamen, vino et liquamine temperabis, et mittis pullo. coctus si fuerit, pipere aspersum inferes. +6+ (244) +Pullum paroptum+: 10 laseris modicum, piperis scripulos sex, olei acetabulum, liquaminis acetabulum, petroselini modice. +7+ (245) +Pullum elixum ex iure suo+: teres piper, cuminum, thymi modicum, feniculi semen, mentam, rutam, laseris radicem, suffundis acetum, adicies caryotam et teres; melle, aceto, 15 liquamine et oleo temperabis pullum refrigeratum et siccatum mittis; quem perfusum inferes. 1 numidicum E, -dum V | 2 lasere ac pipere aspergis et _Gi_, laseras piper et EV, lasere et pipere aspersum _Hum_ | 6 laseratum E, rasseratum V | 7 aperies a navi _Hum_, asperges anabi EV in P, _om._ EV | 8 laser uiuum _sic_ EV, _cf. ad p. 44, 14 {+6+ 4, 4 app.}_ | 9 pullo _Sch_, pullum EV | 10 piper EV | paroptum _sic_ EV | 16 et {a}, ex EV et in _add. Vo_ | _a_ pullum _nova sectio orditur in_ EV | 17 siccatum mittis _Hum_, mittis siccatum EV +8+ (246) +Pullum elixum cum cucurbitis elixis+: iure supra scripto, addito sinapi, perfundis et inferes. +9+ (247) +Pullum elixum cum colocasiis elixis+: supra scripto iure perfundis et inferes. facis et in elixum cum olivis columbadibus.... 5 +10+ (248) non valde, ita ut laxamentum habeat, ne dissiliat dum coquitur in olla, submissus in sportella. cum bullierit, frequenter levas et ponis ne dissiliat. +11+ (249) +Pullus Vardanus+: 13 pullum coques iure hoc: liquamine, oleo, vino, fasciculum porri, coriandri, satureiae. cum coctus 10 fuerit, teres piper, nucleos, cyathos duos et ius de suo sibi suffundis et fasciculos proicies. lacte temperas, et reexinanies mortarium supra pullum, ut ferveat. obligas eundem albamentis ovorum tritis, ponis in lance et iure supra scripto perfundis. hoc ius candidum 15 appellatur. +12+ (250) +Pullum Frontonianum+: pullum praedura, condies liquamine, oleo mixto, cui mittis fasciculum anethi, porri, satureiae et coriandri viridis, et coques. ubi coctus fuerit, levabis eum, in lance defrito perunges, piper aspargis et inferes. 20 3 sinape perfundis _Hum_, sinape piper fundis EV | 4 cologasiis EV | 5 idem facis _Vo_, facit EV | elixum cum _Hum_, elixam et in EV | columbadibus _Hum_, columbaribus (-bir E) EV; _post hoc verbum lacunam indicavit Vo, deest praecepti initium cf. p. 48, 16 {+6+ 9, 14 (253)}. 53, 10 {+7+ 7, 1 (290)}_ | 7 ollam _et_ sportellam EV | 8 levas _Sch_, lauas EV | uardanus EV, Varianus _Hum, cf. Sitz.-Ber. p. 34, 1_ | 9 cui mittis _add. Gi_ | 10 satureie P, -reia EV | 11 adicies liquaminis _add. Gi_ | 13 lacte _Hum_, lac EV | mortarium _Sch_, inmortarium EV | 14 ut EV, et _Sch_ | tritis EV, tribus _Sch_ | 15 candidum V, _item, sed altera_ d _a man. 2 in loco adraso_ E | 16 frontonianum E2V, frotito- E1 | 18 satureie P, -reia EV | 19 levabis _Hum_, lauabis EV, _item p. 48, 2 {+6+ 9, 13}._ +13+ (251) +Pullus tractogalatus+: pullum coques liquamine, oleo, vino, cui mittis fasciculum coriandri, cepam. deinde, cum coctus fuerit, levabis eum de iure suo et mittis in caccabum novum lac et salem modicum, mel et aquae minimum, id est tertiam partem. ponis ad ignem 5 lentum ut tepescat, tractum confringis et mittis paulatim, assidue agitas, ne uratur. pullum illic mittis integrum vel carptum, versabis in lancem, perfundis ius tale: piper ligusticum, origanum, suffundis mel et defritum modicum, et ius de suo sibi, temperas. in caccabulo facies ut bulliat. 10 cum bullierit, amulo obligas et inferes. +14+ (252) +Pullus farsilis+: 11 pullum sicuti liquaminatum a cervice expedies. teres piper, ligusticum, zingiber, pulpam caesam, alicam elixam, teres cerebellum ex iure coctum, ova confringis et commisces, ut unum corpus efficias. liquamine temperas et 15 oleum modice mittis, piper integrum, nucleos abundanter. fac impensam et imples pullum vel porcellum, ita ut laxamentum habeat. (253) similiter in capo facies. ossibus eiectis coques. +15+ (254) +Pullus leucozomus+: accipies pullum et ornas ut supra. aperies illum a pectore. accipiat aquam et oleum 20 Hispanum abundans. agitatur ut ex se amulet et humorem consumat. postea, cum coctus fuerit, quodcumque porro remanserit inde levas. piper aspargis et inferes. 2 oleo E, oleum V | 5 aqu{e,} minimum E, aquã eminimum V, aquae eminam {a} | 67 carptum _Hum_, cariotum EV | lancem _Brandt_, lance quem EV | defrito EV | 11 farsilis _Hum_, fusilis EV | 12 sicuti liquaminatum _Brandt_, sicut ilique cuminat{~u} EV, sic ne aliquid in eo remaneat _Hum_, sic ut aliquae pulpae in eo remaneant _Gi ex p. 63, 27 {+8+ 7, 3}; breviter_ sicut aliqui cuminatum _To; cf. p. 63, 27 {+8+ 7, 3}_ | 13 gingiber E, geng- V | pulpam P, pulpem EV | aliquam EV | 15 commiscis EV | 16 abundanter E, -tes V | 18 capo {a}, capso EV | 19 _titulum_ Pullus leucozomus (leocozomus E, leocezumus V), _qui in_ EV _abiit post_ | 20 pectore, _suo loco restituit Baseggio_ | 21 spanum EV | amulet _Baseggio_, ambulet EV | 22 porro P, porri EV | 23 leuas V, leues E LIB. VII. POLYTELES I. Vulvae steriles, callum, libelli, coticulae et ungellae. II. sumen. III. ficatum. IV. ofellae. V. assaturae. VI. in elixam et in copadiis. VII. ventricula. VIII. lumbuli et renes. IX. perna. X. iocinera sive pulmones. XI. dulcia domestica et melce. XII. bulbi. XIII. fungi farnei vel boleti. XIV. tubera. XV. in colocasia. XVI. cocleas. XVII. ova. LIB. VII: Incipit eiusdem politeles liber VII (oct septimus _sic_ V) EV, Politeles E _in indice librorum_ | _capitula:_ I Vulua EV | coticule E, cocticule (_altera_ c _erasa_) V | ungell(a)e EV | VIII Lumboli V, Lumbi E | X iecinora V | XV cola cassia E, cola casio V I. VVLVAE STERILES, CALLVM, LIBELLI, COTICVLAE ET VNGELLAE. 1. +1+ (258) +Vulvae steriles+: lasere Cyrenaico vel Parthico, aceto et liquamine temperato appones. +2+ +In vulva+ [et] +sterili+: piper, apii semen, mentam siccam, laseris radicem, mel, acetum et liquamen. +3+ +Vulvae+ 5 [et] +steriles+: pipere et liquamine, cum lasere Parthico apponis. +4+ +Vulvae steriles+: pipere, liquamine et condito modico apponis. +5+ (259) +Callum, libelli, coticulae, ungellae+: cum pipere, liquamine, lasere apponis. +6+ (260) +Vulvam ut tostam facias+, in cantabro involve et postea 10 in muriam mitte et sic coque. 1 coticule E, co///ticule (_erasa_ c _vel_ t) V | 2 ungellae E, ungulae V | laser (lasare _Sch_) uuluas et apices politeles liber VII cirenaicum _sic_ EV, _in_ E _verba_ uuluas--VII _expuncta sunt_ | cirenaicum uel parthicum (partic{~u} V) EV | 4 et sterile EV | ment{e.}m (a _supra_ {e.}) E | 6 et steriles EV | piper et EV | cum E, _om._ V | lasere E, laceri V | 7 steriles V, {e.}{t.} steriles E | pipere E, pip V | 8 libelli _sic_ EV _hic et in indice: ferculum potest a forma convoluta nomen habuisse_ | coticulae E, cocticule V, _videtur forma vulgaris pro_ costiculae | 9 ungelle EV | cum pipere E, pip V | 10 facias {a} facies EV _cf. p. 53, 16 {+7+ 7, 2}_ | 11 muria EV II. +1+ (261) SVMEN. 1. Sumen elixas, de cannis surclas, sale aspargis et in furnum mittis vel in craticulam. subassas. teres piper, ligusticum, liquamen, mero et passo . amulo obligas et sumen perfundis. +2+ (262) +Sumen plenum+: teritur piper, careum, echinus salsus. consuitur et 5 sic coquitur. manducatur cum allece sinapi. 2 craticulam E, grat- V, _item p. 50, 3 {+7+ 3, 2} et saepius_ | 3 temperabis _add. Gi_ | 5 hecinus EV | consuitur _Hum_, quo suitur EV | 6 cummaleco (c{~u}ma- V) sinape EV III. FICATVM. 1. +1+ (263) +In ficato oenogarum+: piper, thymum, ligusticum, liquamen, vinum modice, oleum. +2+ (264) +Aliter+: ficatum praecidis ad cannam, infundis in liquamine. piper, ligusticum, bacas lauri duas. involves in omento et in craticula assas et inferes. 5 1 tim{~u} V, timu E | 3 ad V, ut E _cf. p. 35, 24 {+5+ 1, 1}_ ad trullam | 4 teres _add. Gi_ | 5 aucmento _sic_ EV; _cf._ omento _p. 22, 8 {+3+ 20, 7}. 53, 22 {+7+ 8, 1}. 57, 4 {+7+ 16, 2} Athen. 3, p. 106 E_ "tô kaloumenô epiplô" IV. OFELLAE. 1. +1+ (265) +Ofellas Ostienses+: [in ofillam] designas ofellas in cute, ita ut cutis sic remaneat. teres piper, ligusticum, anethum, cuminum, silfium, bacam lauri unam, suffundis liquamen, fricas, in angularem refundis simul cum ofellis. ubi requieverint in condimentis biduo vel triduo, 5 promis, surclas decussatim, et in furnum mittis. cum coxeris, ofellas, quas designaveras, separabis et teres piper, ligusticum, suffundis liquamen et passum modicum, ut dulce fiat. cum ferbuerit, ius amulo obligas. ofellas satias et inferes. +2+ (266) +Ofellas Apicianas+: ofellas exossas, 10 in rotundum complicas, surclas, ad furnum admoves. postea praeduras, levas et, humorem exspuant, in craticula igni lento exsiccabis, ita ne urantur. teres piper, ligusticum, cyperi, cuminum; liquamine et passo temperabis. cum hoc iure ofellas in caccabum mittis. cum coctae fuerint, 15 levas et siccas, sine iure, pipere asperso, et inferes. si pingues fuerint, cum surclas, tollis cutem, potes et de abdomine huiusmodi ofellas facere. +3+ (267) +Ofellae aprugineo more+: ex oleo liquamine condiuntur, et mittitur eis condimentum, cum coctae fuerint. et super adicitur his, 20 cum in foco sunt, conditura, et denuo bulliunt. piper tritum, condimentum, mel, liquamen, amulum, cum iam bulliunt. et sine liquamine et oleo elixantur, coquuntur et sic pipere perfunduntur. ius supra scriptum, et sic bulliunt. 1 ostienses _Hum_, otienses EV | in ofillam EV, _del. Baseggio; cave legas_ in ovilla | designas _Hum_, -ans EV | 3 silfium _sic_ EV | 5 obellis EV | requieuerint P, -rit EV | 6 promis _Sch_, ponis EV | 12 et ut _Gi_, et EV, ut {a} | exspuant _Tor_, -at EV | 13 urantur _Hum_, uratur EV | 14 ciperis EV | liquamen et EV | 15 ouellas EV | 16 piper EV | 17 potes {a}, potest EV; _cf. p. 43, 1 {+6+ 2, 2}_ | 18 Ofelle aprogeneo EV | 19 et _add. Gi_ | 23 piper EV | 24 mittis _add. Vo_ +4+ (268) +Aliter ofellae+: recte friguntur ut paene assae reddantur. Liquaminis sumis cyathum, aquae cyathum, aceti cyasothum, olei cyathum. simul mixtis et immissis in patellam fictilem, frigis et inferes. +5+ (269) +Aliter ofellas+: in sartagine +6+ abundanti oenogaro. piper asparges et inferes. +Aliter 5 ofellas+: ofellae prius sale et cumino infusae in aquam recte friguntur. 1 assae _Tor_, reddantur _Hum_, asso (ossa E) rodantur EV | 2 sumis cyathum _Hum_, summi ciato EV | aquae ciatum V, aquae E | 3 mixtis {a}, mixti EV V. ASSATVRAE. 1. +1+ (271) +Assaturam+: assam a furno simplicum salis plurimo conspersam cum melle inferes. +2+ (272) +Aliter assaturas+: petroselini scripulos VI, asareos scripulos VI, zingiberis scripulos VI, lauri bacas V, condimenti , laseris radicis scripulos VI, origani scripulos 5 VI, cyperis scripulos VI, costi modice, pyrethri scripulos III, apii seminis scripulos VI, piperis scripulos XII, liquaminis et olei quod sufficit. +3+ (273) +Aliter assaturas+: myrtae 9 siccae bacam exenteratam cum cumino, pipere, melle, liquamine, defrito et oleo teres, et fervefactum amulas. 10 carnem elixam sale subassatam perfundis, piper aspargis et inferes. +4+ (274) +Aliter assaturas+: piperis scripulos VI, ligustici 12 scripulos VI, petroselini scripulos VI, apii seminis scripulos VI, anethi scripulos VI, laseris radicis scripulos VI, asareos scripulos VI, pyrethri modice, cyperis scripulos 15 VI, carei scripulos VI, cumini scripulos VI, zingiberis scripulos VI, liquaminis heminam, olei acetabulum. +5+ (275) +Assaturas 17 in collari+: elixatur et infunditur in fretali piper, condimentum, mel, liquamen, et attorretur in clibano quousque coquatur. elixum vero collare, si voles, sine conditura 20 assas, et siccum calidum perfundis. 2 salis plurimi EV, sale plurimo _Tor_ | cons{p/}sam V, -sa E | 3 petrosilene EV | asareos _Gi, cf. l. 19 {+7+ 5, 4}_ laser EV, laseris P | 4 ging- EV | 5 satis _ex. gr. add. Vo_ | radicem EV | 9 extenteratum EV | cumino V, -ne E | mel liquamen EV | 12 ligustic{~u} EV | 13 petrosileni E, -num V | seminis E, semen V | 14 radicem EV | 15 piretri E, peretri V | 16 cuminis E | ging- E, geng- V | 17 {o.}{l.}{e.}{i.} eminam olei V | 18 elixa{n.}tur E | 19 attorretur _Hum_, atteritur EV | 21 siccum EV, _cf. p. 45, 32 {+6+ 8}_, sucum P VI. IN ELIXAM ET COPADIA. 1. (276) +Ius in elixam, omnem+: piper, ligusticum, origanum, rutam, silfium, cepam siccam, vinum, caroenum, mel, acetum, olei modicum. persiccatam et sabano expressam elixam perfundis. +2+ (277) +Ius in elixam+: piper, petroselinum, liquamen, acetum, 5 caryotam, cepulam, olei modicum. perfundis calido iure. 1 IN ELIXAM ET COPADIA EV _hic, cf. index_ | 2 silfium _sic_ EV | 4 persiccatam _Hum_, -tum EV | 5 petrosilenem EV | 6 cepullam EV, _item p. 52, 7 {+7+ 6, 5}; cf. p. 58, 27 {+8+ 1, 7}_ +3+ +Ius in elixam+: teres piper, rutam aridam, feniculi semen, cepam, caryotam, liquamen et oleum. +4+ (278) +Ius candidum in elixam+: piper, liquamen, vinum, rutam, cepam nucleos, conditum, modicum de buccellis maceratis unde stringat, oleum. cum coxerit, ius perfundis. +5+ (279) +Aliter ius candidum 5 in elixam+: piper, careum, ligusticum, thymum, origanum, cepulam, dactylum, mel, acetum, liquamen, oleum. 5 coxerit _scil. elixa_ EV, -is {s} +6+ (280) +In copadiis ius album+: piper, cuminum, ligusticum, rutae semen, Damascena. infundis vinum, oenomeli et aceto temperabis. thymo et origano. +7+ (281) +Aliter ius candidum in copadiis+: piper, thymum, cuminum, apii semen, feniculum, mentam, bacam myrtae, uvam passam 5 mulso temperas. agitabis ramo satureiae. +8+ (282) +Ius in copadiis+: piper, ligusticum, careum, mentam, nardostachyum, folium, ovi vitellum, mel, mulsam, acetum, liquamen et oleum. agitabis satureia et porro, amulabis. +9+ (283) +Ius album in copadiis+: piper, ligusticum, cuminum, apii semen, 10 thymum, nucleos infusos, nuces infusas et purgatas, mel, acetum, liquamen et oleum. +10+ (284) +Ius in copadiis+: piper, apii semen, careum, satureiam, cneci flos, cepulam, amygdala tosta, caryotam, liquamen, oleum, sinapis modicum. defrito coloras. +ll+ (285) +Ius in copadiis+: piper, ligusticum, petroselinum, 15 cepulam, amygdala tosta, dactylum, mel, acetum, liquamen, defritum, oleum. +12+ (286) +Ius in copadiis+: ova dura concidis, piper, cuminum, petroselinum, porrum coctum, myrtae bacas, plusculum mel, acetum, liquamen, oleum. +13+ (287) + in elixam anethatum crudum+: piper, 20 anethi semen, mentam siccam, laseris radicem, suffundis acetum. adicies caryotam, mel, liquamen, sinapis modicum, defrito oleo temperabis. et hoc in collari porcino. 2 damascenas EV | 3 agitabis _add. Hum_ | origano E, pri- V | 5 mentam EV, rutam {s} | 7 careo EV | nardostacium EV | 9 satureiã V | amulauis EV, amula ius {s} | 13 cneci (cnechi V) flos EV, cneci flores _Hum_ | 15 petrosilenem EV, _item 18_ | 18 concidis _Sch_, incidis EV _cf. p. 53, l. 20 {+7+ 8, 1}_ | 19 myrte (mirte V) uacas (aacas E) EV | 20 Ius P, _om._ EV | elixã V, elixum E | _praeceptum simillimum +6+ 9, 1_ | anethatum _Tor_, anetatam EV | 23 et _add. Gi_ | _an_ et hoc _vel simile? cf. p. 58, 12 {+8+ 1, 3}. 59, 24 {+8+ 2, 2}_ +14+ (288) +Ius in elixam allecatum+: piper, ligusticum, careum, apii semen, thymum, cepulam, dactylum, allecem colatum; melle et vino temperas; apium viridem concisum super aspargis, oleum mittis et inferes. 1 alecatum _Hum_, allegatam (-lig- V) EV careo EV | 3 uino E, uin{~u} V | concisum _Sch_, incisum EV _cf. p. 52, 25 {+7+ 6, 12}_ VII. VENTRICVLA. 1. +1+ (289) +Ventrem porcinum+ bene exinanies, aceto et sale, postea aqua lavas, et sic hac impensa imples: pulpam porcinam tunsam tritam, ita ut enervata commisceas cerebella tria et ova cruda, cui nucleos infundis et piper integrum mittis et hoc iure temperas. 5 teres piper, ligusticum, silfium, anesum, zingiber, rutae modicum, liquamen optimum et olei modicum. reples aquaticulum sic ut laxamentum habeat, ne dissiliat in coctura. surclas, amulas et in ollam bullientem summittis. levas et pungis acu, ne crepet cum ad dimidias coctus fuerit, 10 levas et ad fumum suspendis ut coloretur. et denuo eum perelixabis, ut coqui possit, deinde liquamine, mero, oleo modico (290) et cultello aperies et cum liquamine et ligustico apponis. +2+ (291) +Ventrem ut tostum facias+, in cantabro involve, postea in muriam mittis et sic coque. 15 2 hac inpensa _Tor_, hanc inpensam EV | 3 tunsa (tonsa V) trita EV | eneruiata EV | 6 silfium _sic_ EV | ging- E, geng- V | 7 aqualiculum _Tor_, aqualicum EV | 9 amulas _Hum_, ambas EV | 10 cum ad _Hum_, qua EV | coctus _Tor_, coctum EV | 11 coloretur (o _altera corr. in_ e) V, coleretur E | 13 temperabis _add. Gi_ | cum {s}, eum EV | 15 mittis EV, _cf. p. 49, 12 {+7+ 1, 6}_ VIII. LVMBI ET RENES. +1+ (292) +Lumbuli assi ita fiunt+: aperiuntur in duas partes ita ut expansi sint, et aspergitur eis piper tritum, nuclei et coriandrum concisum, minutatim factum et semen feniculi tritum. deinde lumbuli recluduntur [assi] et consuuntur et involvuntur omento et 5 sic praedurantur in oleo et liquamine, inde assantur in clibano vel craticula. 1 Lumbi et renes _sic_ EV _hic; cf. cap. VIII_ {_i.e. in ind._}| 4 lumbuli recluduntur E, lumbolis ecluduntur V | 5 assi EV, _del. Gi_ IX. PERNA. 1. +1+ (293) +Pernam+, ubi eam cum Caricis plurimis elixaveris et tribus lauri foliis, detracta cute tessellatim incides et melle complebis. deinde farinam oleo subactam contexes et ei corium reddis. et, cum farina cocta fuerit, eximas furno et ut est inferes. +2+ (294) +Pernae cocturam+: 5 ex aqua cum Caricis cocta simpliciter, ut solet, inlata cum buccellis, caroeno vel condito. melius, si cum musteis. 2 tessellatim _Tor_, tessellam EV | 3 incidis EV | 4 contexes _Sch ex p. 45, 10 {+6+ 5, 6}_, conteres EV | coreum EV | et _Hum_, ut EV | 5 et ut est et feres E, ut est et inferes V | 7 caroeno P, -ni EV | si cum _Baseggio_, sicut EV X. (295) PETASONEM EX MVSTEIS: petasonem elixas cum bilibri hordei et Caricis XXV. cum elixatus fuerit, decarnas et arvillam illius candenti vatillo uris et melle contingis. quod melius, missum in furnum, melle obligas. cum coloraverit, mittis in caccabum passum, piper, fasciculum rutae, 5 merum, temperas. cum fuerit temperatum, dimidium in petasonem profundis et alia parte piperati buccellas musteorum factas perfundis. cum sorbuerint, quod mustei recusaverint, petasoni refundis. 2 bilibre EV | caricis E, cacis V | decarnas EV, decorias _Sch_ {s} | 3 aruillam _Baseggio_, armillam EV | 7 profundis _Hum_, perf- EV | alia parte _Hum_, aliam partem EV | 8 factas P, fractas EV | sorbuerint _Gi_, -rit EV | 9 recusaverint _Hum_, -rit EV XI. (296) LARIDI COCTVRA: Tectum aqua cum multo anetho coques, oleum modicum destillabis et modicum salis. 2 distillabis EV XII. IECINORA SIVE PVLMONES. 1. (297) +Iecinera haedina vel agnina sic coques+: aquam mulsam facies, et ova partem lactis admisces eis ut incisa iecinera sorbeant. coques ex oenogaro, pipere asperso, et inferes. +2+ (298) +Aliter [iecinera] in pulmonibus+: ex lacte lavas pulmones 5 et colas quod capere possunt, et confringis ova duo cruda, salis grana pauca, mellis ligulam, et simul commisces et imples pulmones. (299) elixas et concidis. teres piper, suffundis liquamen, passum, merum. pulmones confringis et hoc oenogaro perfundis. 10 1 Iecinora (-era E1) siue pulmones EV, _sed in_ E _adscriptum ante v. 12, signis huc relegatum _ | 2 agnina {s}, agmina EV | et ova et _Gi_, et oua EV | 3 admiscis EV | 4 ex _Brandt_, et EV | piper EV | 5 iecinera EV, _del. Hum_ | 6 confringis _Sch_, infringis EV; _cf. p. 25, 21 {+4+ 2, 12}. 26, 26 {+4+ 2, 14}. 27, 1 {+4+ 2, 15} al._ | dua V, dura E | 8 conmiscis EV | 9 confringis EV, conpungis _Sch ex p. 55, 2 {+7+ 13, 2}. 57, 3 {+7+ 16, 2}_ XIII. DVLCIA DOMESTICA ET MELCAE. 1. +1+ (300) +Dulcia domestica+: palmulas vel dactylos excepto semine, nuce vel nucleis vel pipere trito infercies. sale foris contingis, frigis in melle cocto, et inferes. +2+ (301) +Aliter dulcia+: musteos Afros optimos rades et in lacte infundis. cum biberint, in 5 furnum mittis, ne arescant, modice. eximes eos calidos, melle perfundis, compungis ut bibant piper aspergis et inferes. +3+ (302) +Aliter dulcia+: siligineos rasos frangis, et buccellas 8 maiores facies. in lacte infundis, frigis, ex [in] oleo, mel superfundis et inferes. +4+ (303) + dulcia+: piperato 10 mittis mel, merum, passum, rutam. eo mittis nucleos, nuces, alicam elixatam. concisas nuces Abellanas tostas adicies, et inferes. +5+ (304) +Aliter dulcia+: piper, nucleos, mel, rutam et passum teres, cum lacte et tracta coques. coagulum coque cum modicis ovis. perfusum melle, aspersum 15 inferes. 1 et melce EV _hic et in indice_, ex melle _Hum, at cf. ad p. 55, 26 {+7+ 13, 9}_ | 2 excoepto P, et cepto EV, _an_ exempto? | 3 vel pipere trito _Hum_, uel piper tritum EV | sale _Hum_, sales EV | 9 ex _Vo_, et in EV | 10 Aliter _add. Gi_ | piperato _(cf. p. 20, 15 {+3+ 14}) Sch_, piperata EV | 12 auellanas EV | 14 _tractam_ EV | coques EV, coges _Sch_ | coagulum EV, coagulatum _Hum_ | 16 pipere _add. Baseggio_ +6+ (305) +Aliter dulcia+: accipies similam, coques [et] in aqua calida, ita ut durissimam pultem facias, deinde in patellam expandis. cum refrixerit, concidis quasi dulcia et frigis in oleo optimo. levas, perfundis mel, piper aspergis et inferes. melius feceris, si lac pro aqua 5 miseris. +7+ (306) +Tyropatinam+: accipies lac, quod adversus patinam aestimabis, temperabis lac cum melle quasi ad lactantia, ova quinque ad sextarium mittis, si ad heminam, ova tria. in lacte dissolvis ita ut unum corpus facias, in Cumana colas et igni lento coques. cum duxerit ad se, 10 piper aspargis et inferes. +8+ (307) +Ova spongia ex lacte+: ova quattuor, lactis heminam, olei unciam in se dissolvis, ita ut unum corpus facias. in patellam subtilem adicies olei modicum, facies ut bulliat, et adicies impensam quam parasti. una parte cum fuerit coctum, in disco vertes, melle 15 perfundis, piper aspargis et inferes. +9+ (308) +Melca+. ... stum pipere et liquamine, vel sale, oleo et coriandro. 1 coques et E1V, et _del_ E2 | 2 aqua calida E, aquã calidã V | durissimam pultem facias E, durissima pulte facies V | 4 ad _add. Sch cf. v. 7 {infra}. p. 35, 24 {+5+ 1, 1}. 36, 10 {+5+ 1, 4}_ | 5 aquam EV | 6 tiropatinam EV | aduersus V, aduersus quod E; quod adversus _Vo, potest enim_ quod _in archetypo supra scriptum fuisse_ | 8 eminam E, imina V | 10 cumana _Hum_, cuminata EV | colas EV, collocas _Sch_ | 11 sfongia V, sfhongia E | 14 quam parasti E, cõparasti (quã _ss._ V3) V | 26 Mel castum EV _corrupte_; Melca. lac acidum _Sch; cf. Janko, Glotta II 38 ss._ | _praeceptum totum valde decurtatum, cf. Paxamos in Geopon. 18, 21, Colum. 12, 8, nisi breviter dixit_ Melcas: cum (_Brandt_) | 17 pipere et liquamine E, pip et liqua{~m} V | uel EV, mel _Sch_ cum P XIV. BVLBOS. 1. (309) +Bulbos+ oleo, liquamine, aceto inferes, modico cumino asperso. +2+ +Aliter+: bulbos tundes atque ex aqua coques, deinde oleo frigis. ius sic facies: thymum, puleium, piper, origanum, mel, acetum modice et si placet, et modice liquamen. piper aspargis et inferes. 5 +3+ (310) +Aliter+: bulbos elixas in pultarium pressos, mittis thymum, origanum, mel, acetum, defritum, caryotam, liquamen et oleum modice. piper aspargis et inferes. (311) [Varro: 'si quid de bulbis, dixi: "in aqua, qui Veneris ostium quaerunt", deinde ut legitimis nuptiis in cena ponuntur, sed 10 et cum nucleis pineis aut cum erucae suco et pipere']. +4+ (312) +Aliter. bulbos frictos+: oenogaro inferes. 1 oleo E, olei V | inferes E, -re V | 2 cumino E2V, cumuino E1 | tundis EV, tondes _Gi_ | atque _Hum_, a quo EV, aqua {a} | 5 placet et EV, placet _Hum_ | 6 elixas _Sch_, -xos EV | pulturium E, -orium V | 7 caroetam EV | liquamen et _Sch_, liquamine EV | 8 Varro--11 pipere _recte marginale fuisse archetypi dixit Sch; cf. Sitz.-Ber. p. 24_ | si quid EV, si quidem _Sch _ | 9 buluis V, puluis E | dixi EV, dixit {s} | in aquam EV, iniquum _aliquos legisse refert Hum_ | ostium EV, otium _Sch_ | 10 ut EV, in {s} | 11 suco E, suc{~u} V XV. FVNGI FARNEI VEL BOLETI. 1. +1+ (313) +Fungi farnei+: elixi, calidi, exsiccati oenogaro pipere accipiuntur, ita ut piper cum liquamine teras. +2+ (314) +In fungis farneis+: piper, caroenum, acetum et oleum. +3+ (315) +Aliter fungi farnei+: elixi ex sale, oleo, mero, coriandro conciso inferuntur. 5 +4+ (316) +Boletos fungos+: caroenum, fasciculum coriandri viridis. ubi ferbuerint, exempto fasciculo inferes. +5+ (317) +Boletos aliter+: calyculos eorum liquamine vel sale aspersos inferunt. +6+ (318) +Boletos aliter+: thyrsos eorum concisos in patellam novam perfundis, addito pipere, ligustico, modico 10 melle. liquamine temperabis. oleum modice. 2 oenogaro _Hum_, in garo EV | piper EV | 3 teres EV | 7 ferbuerint E, -rit V | buletos E | 8 caliculos EV | inferunt V, -rum E | 10 nouam _varia lectio ap. Hum_, ouam EV XVI. TVBERA. 1. +1+ (319) +Tubera+ radis, elixas, sale aspergis, et surculo infiges. subassas, et mittes in caccabum oleum, liquamen, caroenum, vinum, piper et mel. cum ferbuerit, amulo obligas. tubera exornas et inferes. +2+ (320) +Aliter tubera+: elixas et, asperso sale, in surculis adfigis et 5 subassas. et mittes in caccabum liquamen, oleum viride, caroenum, vinum modice et piper confractum et mellis modicum, et ferveat. cum ferbuerit, amulo obligas, et tubera compunges, ut combibant illud. exornas. cum bene sorbuerint, inferes. si volueris, eadem tubera omento porcino 10 involves et assabis et sic inferes. +3+ (321) +Aliter tubera+: oenogarum, piper, ligusticum, coriandrum, rutam, liquamen, mel, vinum, oleum modice. calefacies. +4+ (322) +Aliter tubera+: piper, mentam, rutam, mel, oleum, vinum modicum. calefacies et inferes. +5+ (323) +Aliter tubera+: elixa cum porro, 15 deinde sale, pipere, coriandro conciso, mero, oleo modico inferes. +6+ (324) +Aliter tubera+: piper, cuminum, silfi, mentam, apium, rutam, mel, acetum vel vinum, salem vel liquamen et oleum modice. 1 radis V, radix E | 6 uridem EV | 9 conpungens EV | ut V, et E | 10 sorbuerint _Sch_, ferbuerint EV | 13 oleum modice V, ·/modice ·/oleum _(signis ordine restituto)_ E | 16 oleo modico _Brandt_, obomo EV, optimo _Hum_ XVII. (325) IN COLOCASIO. +In colocasio+: piper, cuminum, rutam, mel, liquamen, olei modicum. cum ferbuerit, amulo obligas. XVIII. COCLEAS. 1. +1+ (326) +Cocleas lacte pastas+: accipies cocleas, spongizabis, membranam tolles, ut possint prodire. adicies in vas lac et salem uno die, ceteris diebus [in] lac per se, et omni hora mundabis stercus. cum pastae fuerint, ut non possint se retrahere, ex oleo friges. mittes 5 oenogarum. similiter et pulpa pasci possunt. +2+ (327) +Cocleas+: sale puro et oleo assabis cocleas: lasere, liquamine, pipere, +3+ oleo suffundis. +Cocleas assas+: liquamine, pipere, cumino, suffundis assidue. +4+ (328) +Aliter cocleas+: viventes in lac siligineum infundes: ubi pastae fuerint, coques. 10 2 fongizabis EV | 3 sale EV | 4 lac _Sch_, in lac EV | o{~i} hora {a}, ommora EV | 5 ex E, et ex V _ad rem cf. Marcell. med. 20, 35_ | 6 pulpas EV, pulte _Hum cf. Plin. nat. 9, 174_ | 9 suffundis V, -es E XIX. OVA. 1. +1+ +Ova frixa+: oenogarata. +2+ (329) +Ova elixa+: liquamine, oleo, mero vel ex liquamine, pipere, lasere. +3+ +In ovis hapalis+: piper, ligusticum, nucleos infusos. suffundes mel, acetum: liquamine temperabis. 1 enogarata E, oeno- (_sed priore o erasa_) V | ova elixa _Hum_, ob elixa EV | 3 apalis EV LIB. VIII. TETRAPVS I. in apro. II. in cervo. III. in caprea. IV. in ovifero. V. bubula sive vitulina. VI. in haedo et agno. VII. in porcello. VIII. leporem. IX. glires. LIB. VIII _cap._ III in capria E I. IN APRO. 1. (330) +Aper ita conditur+: Spongiatur, et sic aspergitur ei sal et cuminum frictum, et sic manet. alia die mittitur in furnum. cum coctus fuerit, perfunditur piper tritum, [condimentum aprunum] mel, liquamen, caroenum et passum. +2+ (331) +Aliter in apro+: aqua marina cum 5 ramulis lauri aprum elixas quousque madescat. corium ei tolles. cum sale, sinapi, aceto inferes. +3+ (332) +Aliter in apro+: teres piper, ligusticum, origanum, bacas myrtae exenteratas, coriandrum, cepas, suffundes mel, vinum, liquamen, oleum modice, calefacies, amulo obligas. aprum in 10 furno coctum perfundes. hoc et in omne genus carnis ferinae facies. +4+ (333) +In aprum assum iura ferventia facies sic+: piper, cuminum frictum, apii semen, mentam, thymum, satureiam, cneci flos, nucleos tostos vel amygdala tosta, mel, vinum, liquamen, acetum, oleum modice. 15 1 sfungiatur EV | 2 sal et _Sch_, sale V, sal E | frictum _Sch ex v. 13_, tritum EV | 4 condimentum aprimum (-inum E) EV _delevit Sch marginale_ | 8 exenteratas _Hum_, extenteras EV | 10 calefacies {a}, sale- EV | 12 ferine V, farine E | facies V, -as E | iura P, iure EV | 14 cnici (_vel_ anethi) flores _Hum_, enechi flos EV | 15 acetum _Brandt_, acetabulum EV +5+ (334) +Aliter in aprum assum iura ferventia+: piper, ligusticum, apii semen, mentam, thymum, nucleos tostos, vinum, acetum, liquamen et oleum modice. cum ius simplex bullierit, tunc triturae globum mittes et agitas cepae et rutae fasciculo. si volueris pinguius facere, obligas ius albo 5 ovorum liquido, moves paulatim, aspergis piper tritum et inferes. +6+ (335) +Ius in aprum elixum+: piper, ligusticum, cuminum, silfi, origanum, nucleos, caryotam, mel, sinape, acetum, liquamen et oleum. +7+ (336) +Ius frigidum in aprum elixum+: piper, careum, ligusticum, coriandri semen frictum, 10 anethi semen, apii semen, thymum, origanum, cepulam, mel, acetum, sinape, liquamen, oleum. +8+ (337) +Aliter ius frigidum in aprum elixum+: piper, ligusticum, cuminum, anethi semen et thymum, origanum, silfi modicum, erucae semen plusculum, suffundes merum, condimenta 15 viridia modica, cepam, Ponticas vel amygdala fricta, dactylum, mel, acetum, merum modicum, coloras defrito, liquamen, oleum. 4 cepae _Gi_, cepam EV, cepa _Hum_ | 5 fasciculo _Hum_, -os EV | pinguius E, pingui ius V | obligas ius _Hum_, obliga siuis (siu{io.}s E) EV, obligabis _Tor_ | 11 cepulam E, -ullam V | 12 oleum E2V, et oleum E1, _item p. 59, 6 {+8+ 1, 8}_ | 15 eruce E2V, euruce E1 | 16 cepa pontica EV +9+ (338) +Aliter in apro+: teres piper, ligusticum, origanum, apii semen, laseris radicem, cuminum, feniculi semen, rutam, liquamen, vinum, passum. facies ut ferveat. cum ferbuerit, amulo obligas. aprum intro foras et inferes. +10+ (339) +Perna apruna ita impletur 5 Terentina+: per articulum pernae palum mittes ita ut cutem a carne separes, ut possit condimentum accipere per cornulum et universa impleatur. teres piper, bacam lauri, rutam; si volueris, laser adicies, liquamen optimum, caroenum et olei viridis guttas. (340) cum impleta fuerit, constringitur 10 illa pars, qua impleta est, ex lino et mittitur in zemam. elixatur in aqua marina cum lauri turionibus et anetho. 1 Aliter EV, Ius aliter P | 5 tanges _add. Baseggio ex l. 23 {+8+ 2, 1}_ | apruna V, aprina E | 6 terentina _Sch ex p. 63, 16 {+8+ 7, 1} (cf. p. 26, 4 {+4+ 2, 13})_, recentina EV, recentis _Tor_, recens _Hum_ | 8 et _Sch_, ut EV | 10 guttas {s}, gustas EV (_in_ V _man. recens fecit_ guctas) | 12 aquam marinam EV II. IN CERVO. 1. (341) +Ius in cervum+: teres piper, ligusticum, careum, origanum, apii semen, laseris radicem, feniculi semen, fricabis, suffundes liquamen, vinum, passum, oleum modice. cum ferbuerit, amulo obligas. cervum coctum intro foras tanges et inferes. +2+ (342) +In platonem+ similiter 5 et in omne genus venationis eadem conditura uteris. +3+ (343) +Aliter+: cervum elixabis et subassabis. teres piper, liquamen, 7 careum, apii semen, suffundes mel, acetum, liquamen, oleum. calefactum amulo obligas et carnem perfundes. 5 platone EV, platicerote {a} +4+ (344) +Ius in cervo+: piper, ligusticum, cepulam, origanum, nucleos, caryotas, mel, liquamen, sinape, acetum, oleum. +5+ (345) +Cervinae conditura+: piper, cuminum, condimentum, petroselinum, cepam, rutam, mel, liquamen, mentam, passum, caroenum et oleum modice. amulo obligas, 5 cum iam bulliit. +6+ (346) +Iura ferventia in cervo+: piper, ligusticum, 6 petroselinum, cuminum, nucleos tostos aut amygdala suffundes mel, acetum, vinum, oleum modice, liquamen, et agitabis. +7+ (347) +Embamma in cervinam assam+: piper, nardostachyum, folium, apii semen, cepam 10 aridam, rutam viridem, mel, acetum, liquamen, {+}adiectam, caryotam, uvam passam et oleum. +8+ (348) +Aliter in cervum assum iura ferventia+: piper, ligusticum, petroselinum, Damascena macerata, vinum, mel, acetum, liquamen, oleum modice agitabis porro et satureia. 4 cepa ruta V | 5 amulo E2V, -los E1 | 6 bulliit _sic_ EV | 8 suffundes _ante_ nucleos _habent_ EV, _ante_ mel _posuit Hum_ | 9 embamma _Tor_, embambam EV | 10 nardostacium EV, _cf. +7+ 6, 8_ | 11 adiectam (-um V) caretam (ca-- __retã V) EV, ad rectum cariotae _Sch_, defritum careotam _Gi_ | 12 ceruum E, ceruom V III. IN CAPREA. 1. +1+ (349) +Ius in caprea+: piper, ligusticum, careum, cuminum, petroselinum, rutae semen, mel, sinape, acetum, liquamen et oleum. +2+ (350) +Ius in caprea assa+: piper, condimentum, rutam, cepam, mel, liquamen, passum, oleum modice amulum, iam bulliit. +3+ (351) +Aliter ius 5 in caprea+: piper, condimentum, petroselinum, origanum modicum, rutam, liquamen, mel, passum et olei modicum amulo obligabis. 5 amulum EV, amylas _Hum_ | cum _add. Hum ex p. 59, 33 {+8+ 2, 5}_ | bulliet EV _cf. p. 59, 33 {+8+ 2, 5}_ IV. IN OVIFERO. [hoc est ovis silvatica] 1. +1+ (352) +Ius in ovifero fervens+: piper, ligusticum, cuminum, mentam siccam, thymum, silfi, suffundes vinum, adicies Damascena macerata, mel, vinum, liquamen, acetum, passum ad colorem, oleum. agitabis fasciculo origani et mentae siccae. 5 +2+ (353) +Ius in venationibus omnibus elixis et assis+: piperis scripulos VIII, rutam, ligusticum, apii semen, iuniperum, thymum, mentam aridam scripulos senos, pulei scripulos III. haec omnia ad levissimum pulverem rediges et in uno commisces et teres. adicies in vasculum mel quod 10 satis erit, et his uteris cum oxygaro. +3+ (354) +Ius frigidum in ovifero+: piper, ligusticum, thymum, cuminum frictum, nucleos tostos, mel, acetum liquamen et oleum piper asperges. 1 _glossam_ hoc--silvatica _del_ P, _habent_ EV | 3 uino EV | damascenam EV | 4 macerata V, merata (ce _supra_ er, _sic_) E | 8 scr{~p} _sic bis_ V scr{~p} _tum_ scri{~p} E | 10 melle EV | 14 aspergis EV V. BVBVLA SIVE VITELLINA. 1. (355) +Vitellina fricta+: piper, ligusticum, apii semen, cuminum, origanum, cepam siccam, uvam passam, mel, acetum, vinum, liquamen, oleum, defritum. +2+ (356) +Vitulinam sive bubulam cum porris Cydoneis vel cepis vel colocasiis+: liquamen, piper, 5 laser et olei modicum. +3+ (357) +In vitulinam elixam+: teres piper, ligusticum, careum, apii semen, suffundes mel, acetum, liquamen, oleum. calefacies, amulo obligas et carnem perfundes. +4+ (358) +Aliter in vitulina elixa+: piper, ligusticum, feniculi semen, origanum, nucleos, caryotam, mel, 10 acetum, liquamen, sinapi et oleum. 1 uitellina EV _hic bis_ uitulina _in indice_ EV | 4 uitulinam EV, _item 6 et 9 {infra}_ | vel _ante_ cidoneis (_sic_ EV) _add. Gi_, succidaneis _Hum_ | 5 colocaseis EV | 11 et oleo V, _om._ E1, oleo E2 VI. IN HAEDO VEL AGNO. 1. +1+ (359) +Copadia haedina sive agnina+: pipere liquamine coques cum faseolis faratariis, liquamine, pipere, lasere cum {+} inbracto, buccella panis et oleo modico. +2+ (360) +Aliter haedinam sive agninam excaldatam+: mittes in caccabum copadia. 5 cepam, coriandrum minutatim succides, teres piper, ligusticum, cuminum, liquamen, oleum, vinum. coques, exinanies in patina, amulo obligas. +3+ (361) [Aliter haedinam sive agninam excaldatam] a crudo trituram mortario accipere debet, caprina autem cum coquitur accipit trituram. 10 2 et _add. Sch._ | 3 faratariis EV, paratariis _Hum_ | cum inbracto V, cum bracto E, cum embracto P, cuminum tritum _Hum_; confracto _Brandt_ | bocellas EV | 6 minutatim _Gi_, minutum EV, minutim _Hum_ | 8 Aliter--excaldatam _titulum male repetitum del. Vo_ | 9 agnina _add. Hum_ | a crudo _sic_ EV | tritura EV +4+ (362) +Haedum sive agnum assum+: haedi cocturam . ubi eum ex liquamine et oleo coxeris, incisum infundes in pipere, lasere, liquamine, oleo modice, et in craticula assabis. eodem iure continges. piper asparges et inferes. +5+ (363) +Aliter haedum sive agnum assum+: piperis 5 semunciam, asareos scripulos VI, zingiberis modicum, petroselini scripulos VI, laseris modice, liquaminis optimi heminam, olei acetabulum. +6+ (364) +Haedus sive agnus syringiatus [id est {+} mammotestus]+: exossatur diligenter a gula, sic ut uter fiat, et intestina eius integra 10 exinaniuntur, ita ut in caput intestina sufflentur, et per novissimam partem stercus exinanibitur. aqua lavantur diligenter et sic implentur admixto liquamine, et ab umeris consuitur et mittitur in clibanum. cum coctus fuerit, perfunditur ius bulliens: lac, piper tritum, liquamen, caroenum, 15 defritum modice, sic et oleum, et iam bullienti mittis amulum. vel certe mittitur in reticulo vel in sportella et diligenter constringitur et bullienti zemae cum modico salis summittitur. cum bene illic tres undas bullierit, levatur, et denuo bullit cum umore supra scripto. bulliente 20 conditura perfunditur. +7+ (365) +Aliter haedus sive agnus syringiatus+: lactis sextarium unum, mellis unc. IV, piperis unc. I, salis modicum, laseris modicum. ius in {+} ipsius: olei acetabulum, liquaminis acetabulum, mellis acetabulum, dactylos tritos octo, vini boni heminam, amulum modice. 25 2 cura _add. Gi_; haedi cocturam _del. Sch_ | 3 graticula EV | 6 semiunciam E | asereos EV | ging- E geng- V | 7 petroselinis EV | 8 syringladus id est mammotestus EV _cf. p. 62, 12 {+8+ 6, 7}; coniecerunt_ mammothreptos _Dufresne_, amnocistis _Baseggio, possis_ mammothelastes; _sed glossam iam Hum agnovit_ | 9 exsorsatur V | 10 a gula _Tor_, agilla EV | sicut uter E, si{~c} u{~Greek: t} V | 11 exinaniantur (/// /// ex- E) EV | in caput intestina suffletur EV, per caput int. sufflentur P | 15 lacte EV | 17 certe _sic_ EV | retiaculo EV | 18 zemae _Sch_, zema EV | 19 modice _corr. in_ -co E | 22 syringiatus (sir- V) EV | 23 in ipsius EV, spissius _Sch_, in ipsum _Gi_ | 24 olei E, ole{~u} V | _verba _liq. acet. mellis acet. _dabat_ E1 _post_ octo, _suo loco restituit_ E2 +8+ (366) +Haedus sive agnus crudus+: oleo, pipere fricabis et asparges foris salem purum multo cum coriandri semine. in furnum mittis, assatum inferes. +9+ (367) +Haedum sive agnum Tarpeianum+: antequam coquatur, ornatus consuitur. piper, rutam, satureiam, cepam, thymum modicum. 5 et liquamine collues haedum, macerabis in furno in patella, quae oleum habeat cum percoxerit, perfundes in patella impensam, teres satureiam, cepam, rutam, dactylos, liquamen, vinum, caroenum, oleum. cum bene duxerit impensam, in disco pones, piper asperges et inferes. +10+ (368) +Haedum 10 sive agnum Parthicum+: mittes in furnum. teres piper, rutam, cepam, satureiam, Damascena enucleata, laseris modicum, vinum, liquamen, et oleum [uinum]. fervens colluitur in disco, ex aceto sumitur. +11+ (369) +Haedum laureatum ex lacte+: haedum curas, exossas, interanea eius 15 cum coagulo tolles, lavas. adicies in mortarium piper, ligusticum, laseris radicem, bacas lauri duas, pyrethri modicum, cerebella duo vel tria. haec omnia teres, suffundes liquamen, temperabis ex sale. super trituram colas lactis sextarios duos, mellis ligulas duas. hac impensa intestina 20 reples et super haedum componis in gyro, et omento charta cooperis, surclas. in caccabum vel patellam compones haedum, adicies liquamen, oleum, vinum. cum ad mediam cocturam venerit, teres , ligusticum, et ius de suo sibi suffundes. mittes defriti modicum, teres, 25 reexinanies in caccabum. cum percoctus fuerit, exornas, amulo obligas et inferes. 1 pipere E, pip V | 2 foris E, fores V | 3 semine E, semen V | 4 tarpeianum R, tatarpeianum EV | coquatur P, -antur EV | 6 aut P, _om._ EV | 11 particum _Sch_, pasticum EV, _cf. +6+ 9, 2_ | 12 laseris E, leseris V | 13 modicum uinum liquamen et oleum uinum (_om._ P) feruens EV, modicum vivi liq. et vinum _Sch_ | 14 Haedus laureatus _Tor ex +8+ 7, 9_, Hedo laurum EV | 15 exorsas E | 16 coagulo {s}, quagulo EV | 17 pirethi EV | 18 teres E2V, _om._ E1 | 21 giro EV, zirbo (_i._ omento) _Hum_ omento vel _Gi_, omento _corr. in_ -{~u} V, omentum (om- _ex_ m-) E | 22 cooperes EV | 24 cocturam P, cora EV | piper {s}, _om._ EV | 25 defriti E, -to V VII. IN PORCELLO. 1. +1+ (372) +Porcellum farsilem duobus generibus+: curas, a gutture exenteras, a cervice ornas. antequam praedures, subaperies auriculam sub cutum, mittes impensam Terentinam in vesicam bubulam et fistulam aviarii rostro vesicae alligabis, per quam exprimes 5 in aurem quantum ceperit. post a charta praecludes et infiblabis et praeparabis aliam impensam. sic facies: teres piper, ligusticum, origanum, laseris radicem modicum, suffundes liquamen, adicies cerebella cocta, ova cruda, alicam coctam, ius de suo sibi, fuerint, aucellas. 10 nucleos, piper integrum; liquamine temperas. imples porcellum, charta obduras et fiblas. mittes in furnum. cum coctus fuerit, exornas, perunges et inferes. +2+ (373) +Aliter porcellum+: 13 +3+ Salem, cuminum, laser. +Porcellum liquaminatum+: de porcello eicis utriculum, ita ut aliquae pulpae 15 in eo remaneant. teres piper, ligusticum, origanum, suffundes liquamen, adicies unum cerebellum, ova duo, misces in se. porcellum praeduratum imples, fiblabis, in sportella ferventi ollae summittis. cocto fiblas tolles, ut ius ex ipso manere possit. pipere aspersum inferes. 20 2 generibus {s}, generis EV | 3 praedures _Hum_, perdures EV | 4 bubulã {a}, -lum EV | 5 rustro EV | 6 post a EV, postea {s} | 10 si fuerit (_debebat_ -int) _Sch_, fuerit EV, ferueat, cum ferbuerit _Hum_ | 12 obduras EV, -cas _Sch, cf. p. 64, 14 {+8+ 7, 5}_ | fiblas _ex_ fibreas _corr._ E | mittes {s}, mitteres (-ris E) EV | fornum E | 15 utriculum EV _cf. p. 64, 2 {+8+ 7, 4}_, ventriculum _Hum_ | alique V; -em E | 17 unum {s}, uinum EV | duo _sic_ EV | 20 manere EV, manare _Hum_ | piper EV +4+ (374) +Porcellum elixum farsilem+: de porcello utriculum eicies, praeduras. teres piper, ligusticum, origanum, suffundes liquamen, cerebella cocta quod satis sit, similiter ova dissolves, liquamine temperabis, farcimina cocta integra praecides. 5 sed ante porcellum praeduratum liquamine delavas, deinde imples, infiblas, in sportella ferventi ollae summittes. coctum spongizas, sine pipere inferes. +5+ (375) +Porcellum 8 assum tractomelinum+: porcellum curatum a gutture exenteras, siccas. teres piperis unciam, mel, 10 vinum, impones ut ferveat, tractam siccatam confringes et partibus caccabo permisces. agitabis surculo lauri viridis, tam diu coques, donec levis fiat et impinguet. hac impensa porcellum imples, surculas, obduras duras charta, in furnum mittes, exornas et inferes. +6+ (376) +Porcellum 15 lacte pastum elixum calidum iure+ +frigido crudo Apiciano+: adicies in mortarium piper, ligusticum, coriandri semen, mentam, rutam, fricabis, suffundes liquamen, adicies mel, vinum, et liquamine . porcellum elixum ferventem sabano mundo siccatum 20 perfundes et inferes. 3 suff{e.}ndes (u _supra_ e) E | 9 tractomelinum _Sch_, -itum _Hum_ (_debebant_ -itinum), tracto mel in EV | 11 tractam _Hum_, tactam EV | 13 lêvis _Sch_, lenis EV | 14 surculas _sic_ EV | obduras EV, -cas _Sch cf. p. 63, 24 {+8+ 7, 1}_ | 16 calidum iure frigidum EV, calidum siue frigidum iure _Hum, at cf. p. 45, 29 {+6+ 8}_ | 18 menta ruta V | 19 liqua{~m} V, liquidum E | temperabis _add. Gi_ | 21 {p/}fundes V, profundes E +7+ (377) +Porcellum Vitellianum+: porcellum ornas quasi aprum, sale asperges, in furno assas. adicies in mortarium piper, ligusticum, suffundes liquamen, vino et passo temperabis. in caccabo cum olei pusillo ferveat. et porcellum assum iure asperges, ita ut sub 5 cute ius recipiat. +8+ (378) +Porcellum Flaccianum+: porcellum ornas in modum apri, sale asperges et in furnum mittes. dum coquitur, adicies in mortarium piper, ligusticum, careum, apii semen, laseris radicem, rutam viridem, fricabis, suffundes liquamen, vino et passo temperabis. In 10 caccabo cum olei modico ferveat. amulo obligas. porcellum cocto ab ossibus tanges, apii semen teres ita ut fiat pulvis, asperges et inferes. +9+ (379) +Porcellum laureatum+: porcellum exossas, quasi oenogaratum ornas, praeduras. laurum viridem in medio franges satis, in furno assas, et 15 mittes in mortarium piper, ligusticum, careum, apii semen, laseris radicem, bacas lauri. fricabis, suffundes liquamen, et vino et passo temperabis. adicies in caccabo cum olei modico, ut ferveat. obligas. porcellum lauro eximes et iure ab ossibus tanges et inferes. 20 4 in caccabo cum olei (oleo E) pusill{~u} (pussillum E) ferueat (_ante_ ferueat _duae erasae, fortasse_ et, _in_ V) EV, in caccabum olei pusillum ferueat {s} | 5 ita ut E, ita et V | 6 ius E, eius V | flacianum EV | 10 liquamine EV | passo E, passio V | in caccabum cum olei modicum EV | 12 cocto _Vo cf. v. 19_, coctum EV | fiat E2V, faciat E1 | 15 furnum EV | 18 et uino et V, et uino E | in caccabo cum olei modicum ut EV | 19 iure _Sch_, ius EV | 20 ossa EV, osse {s} +10+ (380) +Porcellum Frontinianum+: exossas, praeduras, ornas. adicies in caccabum liquamen, vinum, obligas fasciculum porri, anethi, media coctura mittes defritum. coctum lavas et siccum mittes. piper asperges et inferes. +11+ (381) +Porcellum aenococtum+: 5 porcellum praeduras, ornas; adicies in caccabum oleum, liquamen, vinum, aquam, obligas fasciculum porri, coriandri, media coctura colorabis defrito. adicies in mortarium piper, ligusticum, careum, origanum, apii semen, laseris radicem, fricabis, suffundes liquamen, ius de suo sibi; vino 10 et passo temperabis; exinanies in caccabum, facies ut ferveat. cum ferbuerit, amulo obligas. porcellum compositum in patina perfundes, piper asperges et inferes. +12+ (382) +Porcellum 13 Celsinianum+: ornas, infundes pipere, ruta, cepa, satureia, sicuto {+} suo, et ova infundes per auriculam, et ex 15 pipere, liquamine, vino modico in acetabulum temperas, et sumes. +13+ (383) +Porcellum assum+: teres piper, rutam, satureiam, 17 cepam, ovorum coctorum media, liquamen, vinum, oleum, conditum. bulliat. conditura porcellum in boletari perfundes et inferes. 20 1 Frontinianum porcellum EV, porc. Fronton- {s} | 3 obligas _sic_ EV, _item 7 {infra}_, alligas _Sch ex p. 17, 2 {+3+ 2, 3}_ | 4 cocturam EV | 5 oenococtum EV, _cf. p. 66, 13 {+8+ 7, 16} et exc. Salm. ind. 21_ in occuctu, _§21_ unococto; _at_ oenogaratus _Hum_ | 6 produras EV | 12 obligas E, -izas V | 15 sicuto EV, succo {a} | 16 teriperas EV +14+ (384) +Porcellum hortolanum+: porcellus hortolanus exossatur per gulam in modum utris. mittitur in eo pullus isiciatus particulatim concisus, turdi, ficedulae, isicia de pulpa sua, Lucanicae, dactyli exossati, fabriles bulbi, cocleae exemptae, malvae, betae, porri, 5 apium, cauliculi elixi, coriandrum, piper integrum, nuclei, ova XV superinfunduntur, liquamen piperatum, ova mittuntur trita. et consuitur et praeduratur. in furno assatur. deinde a dorso scinditur, et iure hoc perfunditur. piper teritur, ruta, liquamen, passum, mel, oleum modicum. cum 10 bullierit, amulum mittitur. +15+ (385) +Ius frigidum in porcellum elixum ita facies+: teres piper, careum, anethum origanum modice, nucleos pineos, suffundes acetum. liquamen, caryotam, mel, sinape factum, superstillabis oleum, piper asperges et inferes. +16+ (386) +Porcellum Traianum 15 sic facies+: exossas porcellum et aptabis sicuti aenococtum et ad fumum suspendes, et adpendeas, et quantum adpendeas, tantum salis in ollam mittes. et elixas ut coquatur, et siccum in lance inferes salso recente. +17+ (387) +In porcello lactante+: piperis unc. I, vini heminam, 20 olei optimi acetabulum maius, liquaminis acetabulum, aceti acetabulum minus. 1 hortolanum _et_ hortolanus _sic_ EV | 2 gulam E, ungulã (un _erasae_) V | 3 particulatim {s}, -lam EV | 7 mittantur EV | 8 trita _Gi_, tria EV | 13 elixum ita facies _Hum_, ita facies in elixum EV | 14 careotam EV, caraenum _Hum_ | 15 traganum EV, Troianum _Sch ex Macrob. 3, 13, 13 vel_ taricanum ({a} "tarichos") | 19 siccum EV _cf. p. 47, 9 {+6+ 9, 7}. 51, 25 {+7+ 5, 5}. 65, 13 {+8+ 7, 10}_, sic eum {a} | inferes E, efferes V | pro _add. Baseggio_ | 20 lactante _sic_ EV | 21 _ut supra_ V, optimi acetabulum [aceti acetabulum _del._ E2] maius liquaminis minus E VIII. LEPOREM. 1. (395) +Leporem madidum+: in aqua praecoquitur modice, deinde componitur in patina, [ac] coquendus oleo in furno, et cum prope sit coctus ex alio oleo. pertangito de conditura infra scripta: teres piper, , satureiam, cepam, rutam, apii semen, liquamen, 5 laser, vinum et modice olei. aliquotiens versatur, in ipsa percoquitur conditura. +2+ (396) +Item aliam ad eum impensam+: 7 cum prope tolli debeat, teres piper, dactylum, laser, uvam passam, caroenum, liquamen, oleum. suffundes, et, cum bullierit, piper asperges et inferes. +3+ (397) +Leporem 10 farsum+: nucleos integros, amygdala, nuces sive glandes concisas, piperis grana solida, pulpam de ipso lepore. et ovis fractis obligatur, de omento porcino, in furno . sic iterum impensam facies: rutam, piper satis, cepam, satureiam, dactylos, liquamen, caroenum 15 vel conditum. diu combulliat donec spisset, et sic perfunditur. sed lepus in piperato liquamine et lasere maneat. 1 madidum EV, acidum _Sch_ | 2 coquendus _Sch_, accoquendus EV, ad coquendum _Tor_, ac coquitur _Hum_ | 3 ex _add. Gi_ | 5 ligusticum _add._ P, _om._ EV | 7 alia E | eum {s}, eam EV | 12 pulpa EV | 13 deinde tegitur _Sch et Gi_, de EV | 14 assatur _add. Gi_ | 17 et lasere V, _om._ E +4+ (398) +Ius album in assum leporem+: piper, ligusticum, cuminum, apii semen, ovi duri medium. trituram colligis et facies globum ex ea. in caccabulo coques liquamen, vinum, oleum, acetum modice, cepulam concisam, postea globulum condimentorum mittes et agitabis origano vel satureia. si 5 opus fuerit, amulas. +5+ (399) +Aliter in leporem: ex sanguine et iecinere et pulmonibus leporinis minutal+: adicies in caccabum liquamen et oleum cocturam, porrum et coriandrum minutatim concides, iecinera et pulmones in caccabum mittes. cum cocta fuerint, teres piper, 10 cuminum, coriandrum, laseris radicem, mentam, rutam, puleium, suffundes acetum, adicies iecinera leporum et sanguinem, teres. mel et de suo sibi, aceto temperabis, exinanies in caccabum, pulmones leporum minutatim concisos in eundem caccabum mittes, facies ut ferveat. 15 cum ferbuerit, amulo obligas, piper asperges et inferes. 3 ex ea _Hum_, extra EV | caccabulo E, caccabo (lo _add._ V2) V1 | 4 globolum EV | 7 minutal _Hum ex p. 32, 23 {+4+ 3 7}_, minuta EV | 8 et cocturam _Gi_, cocturam EV | 10 fuerint {s}, -rit EV | 13 adicies _et_ ius _add. Hum_ +6+ (400) +Aliter leporem ex suo iure+: leporem curas, exossas, ornas, mittes in caccabo, adicies oleum, liquamen, cocturam, fasciculum porri, coriandrum, anethum. dum coquitur, adicies in mortarium piper, ligusticum, cuminum, coriandri semen, laseris radicem, cepam aridam, mentam, 5 rutam, apii semen, fricabis, suffundes liquamen, adicies mel, ius de suo sibi, defrito, aceto temperabis. facies ut ferveat. cum ferbuerit, amulo obligabis. exornas, ius perfundes, asperges et inferes. +7+ (401) +Leporem Passenianum+: leporem curas, exossas, extensum ornas, suspendes 10 ad fumum. cum coloraverit, facies ut dimidia coctura coquatur. levas, asperges salem, {+} massam oenogaro tanges, adicies in mortarium piper, ligusticum, fricabis, suffundes liquamen, vino et liquamine temperabis in caccabum. adicies oleum modicum, facies ut ferveat. cum ferbuerit, 15 amulo obligas. leporem assum a dorso tangis, piper asperges et inferes. 2 adicies--cocturam _om._ V1, _add._ V2 _in marg. inf._ | oleum E, oleo V2 | 7 mel ius EV, melius ius _Sch_ | 9 piper {s}, _om_, EV | 11 ut E2V, et E1 | 12 levas _Gi_, lauas EV | oenogara EV | 12 massam EV, assas _Brandt cf. p. 68, 2 {+8+ 8, 7}_ | 14 uinum EV +8+ (402) +Leporem isiciatum+: eadem conditura condies pulpam, nucleos infusos admisces, omento teges vel charta, colliges lacinias et surcula. +9+ (403) +Leporem farsilem+: 3 leporem curas, ornas, quadratum imponis. adicies in mortarium piper, ligusticum, origanum, suffundes liquamen, 5 adicies iecinera gallinarum cocta, cerebella cocta, pulpam concisam, ova cruda tria, liquamine temperabis, omento teges et charta et surclas. lento igni subassas. adicies in mortarium piper, ligusticum, fricabis, suffundes liquaram, vino et liquamine temperabis, facies ut ferveat 10 cum ferbuerit, amulo obligas, et leporem subassatum perfundes. piper asperges et inferes. +10+ (404) +Aliter leporem elixum+: ornas, adicies in lance oleum, liquamen, acetum, passum, cepam concides et rutam viridem, thymum subcultratum, et sic adpones. 15 1 eadem {s}, eandem EV | 2 omente V | 5 lacinias EV, laminas _Sch_ | 7 cruda EV2, dura (_erasa_) V1 | 8 et carta et surclas V, et surclas et carta E | 12 Leporem aliter EV | 13 ornas V, oenas E +11+ (405) +Leporis conditura+: teritur piper, ruta, cepula, [et] iecur leporis, liquamen, caroenum, passum, olei modicum. amulum, cum bullit. +12+ (406) +Leporem sicco sparsum+: et hunc praecondies sicut haedum Tarpeianum. antequam coquatur, ornatus 5 suitur. piper, rutam, satureiam, cepam, thymum modicum, liquamine collues, postea in furnum , coques et impensa tali circumsparges: piperis semunciam, rutam cepam, satureiam, dactylos IV, uvam passam, iusculum coloratum super vatillum, vinum, oleum, liquamen, caroenum 10 frequenter tangitur ut condituram suam omnem tollat. postea ex pipere sicco in disco sumitur. +13+ (407) +Aliter leporem conditum+: coques ex vino, liquamine, aqua, sinapi modico, anetho, porro cum capillo suo. cum se coxerit, condies: piper, satureiam, cepae rotundum, dactylos, 15 Damascena duo, vinum, liquamen, caroenum, olei modice. stringatur amulo, modicum bulliat. conditura lepus in patina perfunditur. 2 et iecur (-or E) EV | 4 pipere _add. Gi cf. v. 12_ | 5 Tarpeianum _cf. +8+ 6, 9_ | coquantur E | 6 mittes _add. Gi_ | 7 inpensam tall EV | 8 iusculum _Gi_, iustam EV | 14 modicum EV | in se _Sch, cf. p. 17, 10 {+3+ 2, 4}. 31, 23 {+4+ 3, 3}_, se EV, per se _Tor_ | 15 piper V, pipere E | satureia EV cepae rutundum _sic_ EV | 16 damascenae (dasm- E2) EV, -na V3 | 17 conditura _Sch ex p. 62, 11 {+8+ 6, 6}_, conditur EV IX. (408) GLIRES. +Glires+: isicio porcino, item pulpis ex omni membro glirium trito, cum pipere, nucleis, lasere, liquamine farcies glires, et sutos in tegula positos mittes in furnum aut farsos in clibano coques. 2 trito EV, tritis _Hum_ | 4 coque EV LIB. IX. THALASSA I. in lucusta. II. in torpedine. III. in lolligine. IV. in sepiis. V. in polypo. VI. in ostreis. VII. omne genus conchyliorum. VIII. in echino. IX. in mitulis. X. in sarda cordula XI. embractum Baianum. LIB. IX. Thalassa E _in indice_, talassa EV _hic_ | _cap. II_ torpidine EV | VII conciliorum EV | IX metullis E, metulis V | XI balanum E I. [IVS] IN LVCVSTA. 1. (409) +Ius in lucusta et capari+: indura cepam pallachanam concisam. {+} eius piper, ligusticum, careum, cuminum, caryotam, mel, acetum, vinum, liquamen, oleum, defritum. hoc ius adicito sinapi in elixuris. +2+ (410) +Lucustas assas sic facies+: aperiuntur lucustae, 5 ut adsolet, cum testa sua et infunditur eis piperatum, coriandratum, et sic in craticula assantur. cum siccaverint, adicies ius in craticula quotiens siccaverint quousque assantur bene, inferes. +3+ (411) +Lucustam elixam cum cuminato+: piper, ligusticum, petroselinum, mentam siccam, 10 cuminum plusculum, mel, acetum, liquamen. si voles, folium et malabathrum addes. +4+ (412) +Aliter lucustam: isicia de cauda eius sic facies+: folium noci {+} uvam prius demes et elixas deinde pulpam, concides, cum liquamine, pipere et ovis isicia formabis. +5+ (413) +In lucusta elixa+: 15 piper, cuminum, rutam, mel, acetum, liquamen et oleum. +6+ (414) +Aliter in lucusta+: piper, ligusticum, cuminum, mentam, rutam, nucleos, mel, acetum, liquamen et vinum. 1 IVS IN LOCVSTA EV _cf. tit. ind._ | 2 pallacanam _sic_ EV, _cf. p. 28, 28 {+4+ 2, 25}_ | eius EV, teres _Gi; an_ facies ei ius? | 7 _et_ 8 graticula EV | 8 ius _Gi_, eis EV | 9 _verba_ bene inferes _in_ EV _abierunt post_ 10 cuminato; _suo loco restituit et_ et _inseruit Hum_ | locusta elixa EV | 12 malabratum EV | lucusta (loc- E) EV | esicia EV2, _om._ V1 | 24 folium noci uuam prius EV, folliclum [nocivam uvam] prius _Sch, an_ follem nocivum prius? | 16 ruta V, oleum V, uin{~u} _(del. et_ oleum ss. E2) E _cf. v. 18_ | 18 uinum V, oleum (_del. et_ uinum ss. E2) E _cf. v. 16_ II. IN TORPEDINE. 1. (415) +In torpedine+: teritur piper, ruta, cepula arida. mel, liquamen, passum, vinum modice, olei boni guttas. cum bullire coeperit, amulo obligas. +2+ (416) +In torpedine elixa+: piper, ligusticum, petroselinum, mentam, origanum, ovi medium, mel, liquamen, passum, 5 vinum, oleum. si voles, addes sinape, acetum. si calidum volueris, uvam passam addes. 1 IN V, _om._ E | 2 addes _add. Gi_ III. IN LOLLIGINE. 1. (417) +In lolligine in patina+: teres piper, rutam, mel modicum, liquamen, caroenum, olei guttas. +2+ +In lolligine farsili+: piper, ligusticum, coriandrum, apii semen, ovi vitellum, mel, acetum, liquamen, vinum et oleum. obligabis. 5 3 farsile EV, _item_ 13 {+9+ 4, 1} | coliandrum EV IV. IN SEPIIS. 1. (418) +In sepia farsili+: piper, ligusticum, apii semen, careum, mel, liquamen, vinum, condimenta coctiva. calefacies, et sic aperies sepiam et perfundes. +2+ (419) +Sic farcies eam sepiam coctam+: cerebella elixa enervata teres cum pipere, cui commisces ova cruda quod satis erit, piper integrum, isicia minuta, et sic consues et in bullientem ollam mittes ita ut coire impensa possit. +3+ (420) +Sepias elixas ab aheno+: in frigidam missas cum pipere, lasere, liquamine, nucleis. ova , et condies ut voles. +4+ (421) +Aliter sepias+: piper, ligusticum, cuminum, coriandrum viride, mentam aridam, ovi vitellum, mel, liquamen, vinum, acetum et oleum modicum. et, ubi bullierit, amulo obligas. 4 farcies _Tor_, facies EV | 5 lixa EV | enerulata EV | 6 quod V, {q/} E | pipere EV | sic consues _Hum_, sicco sues EV | 8 aeno P, alieno EV _cf. p. 14, 12 {+2+ 2, 7}_ | 9 addes _add. Gi_ V. (422) IN POLYPO. +In polypo+: pipere, liquamine, lasere. inferes. VI. (423) IN OSTREIS. +In ostreis+: piper, ligusticum, ovi vitellum, acetum, liquamen, oleum et vinum. si volueris, et mel addes. 2 et uinum _om._ E1, _add. in marg._ E1 _an_ E2 VII. (424) IN OMNE GENVS CONCHYLIORVM. +In omne genus conchyliorum+: piper, ligusticum, petroselinum, mentam siccam, cuminum plusculum, mel, liquamen. si voles, folium et malabathrum addes. 1 _et_ 2 conciliorum EV VIII. IN ECHINO. 1. (425) +In echino+: accipies pultarium novum, oleum modicum, liquamen, vinum dulce, piper minutum. facies ut ferveat. cum ferbuerit, in singulos echinos mittes, agitabis, ter bulliat. cum coxeris, piper asperges et inferes. +2+ (426) +Aliter echino+: piper, cosium modice, 5 mentam siccam, mulsum, liquamen, spicam Indicam et folium. +3+ (427) +Aliter echino+: lotum mittes in aqua calida, coques, levas, in patella compones, addes folium, piper, mel, liquamen, olei modice, ova, et sic obligas. in thermospodio coques, piper asperges et inferes. +4+ (428) +In echino salso+: 10 echinum salsum cum liquamine optimo, caroeno, pipere, temperabis et adpones. +5+ (429) +Aliter+: echinis salsis liquamen optimum admisces, et quasi recentes apparebunt, ita ut a balneo sumi possint. 1 echino _bis_ E2V, enicho _bis_ E1 _item 5. 7. 10. 11 {infra}_ | 4 _an_ coxerit? | 5 in _om._ EV | 6 mulsum V, -am E | liquamine EV | 7 in P, _om._ EV | echino V, enichum _corr. in_ echinum E | lotum _Baseggio_, colum EV, totum _Hum_, solum _Tor_ | 9 termospodio E2V, -spodi E1 | 10 enicho _et_ enichum E1 | salso V, salsum E | 11 liquamen optimum EV | 12 e{n.}{i.}chinis E | salsis _Sch_, salis EV | 13 apparebunt E, aptabunt V IX. (430) IN MITVLIS. +In mitulis+: liquamen, porrum concisum, cuminum, passum, satureiam, vinum. mixtum facies aquatius et ibi mitulos coques. 1 metulis _bis_ EV | 3 aquatius _Hum_, aquati ius EV | mitulos _sic_ EV | X. IN SARDA CORDVLA MVGILE. 1. (431) +In Sardis: Sardam farsilem sic facere oportet+: Sarda exossatur, et teritur puleium, cuminum, piperis grana, menta, nuces, mel. impletur et consuitur. involvitur in charta et sic supra vaporem ignis in operculo componitur, conditur 5 ex oleo, caroeno, allece. +2+ (432) +Sarda ita fit+: coquitur sarda et 6 exossatur. teritur piper ligustico, thymo, origano, ruta, caryota, melle, et in vasculo ovis concisis ornatur impensa: vinum modice, acetum, defritum et oleum viride. 2 sardã exossatur EV | 3 et teritur EV, attorretur _Sch_ | pulpeium EV | cuminum _Hum_, cum EV | mentam EV | 6 allece _Hum_, allego EV | 7 piper cum _Hum_, pipere EV, piper ex _Sch_ | 8 rutã careotã V | concisis _Sch_, incisis EV _cf. p. 72, 1 {+9+ 10, 4}_ | 9 uiridem EV _item p. 72, 18 {+9+ 13, 1}_ +3+ (433) +Ius in Sarda+: piper, origanum, mentam, cepam, aceti modicum et oleum. +4+ (434) +Ius in Sarda+: piper, ligusticum, mentam 2 aridam, cepam coctam, mel, acetum, oleum. perfundes, asperges ovis duris concisis. +5+ (435) +Ius in cordula assa+: piper, 4 ligusticum, apii semen, mentam, rutam, caryotam, mel, 5 acetum, vinum et oleum. convenit et in Sarda. +6+ (437) +Ius in mugile salso+: piper, ligusticum, cuminum, cepam, mentam, rutam, calvam, caryotam, mel, acetum, sinape et oleum. +7+ (438) +Aliter ius in mugile salso+: piper, origanum, erucam, mentam, rutam, calvam, caryotam, mel, oleum, 10 acetum et sinape. 4 in _om._ V | 5 se{~m} V, sepe E | careotam V, caroetam E | 6 et in V, in E | 7 cepa (cep{.e} _et_ a _supra_ e E) menta ruta calua careotam EV | 9 origan{~u} V, -no E | 10 eruca EV | ruta V | calua EV XI. (439) IVS IN SILVRO, IN PELAMYDE ET IN THYNNO SALSIS: piper, ligusticum, cuminum, cepam, mentam, rutam, calvam, caryotam, mel, acetum, sinape, oleum. 1 pelamide E, pelapide V | tinno EV XII. (440) IVS IN MVLLO TARICHO: piper, rutam, cepam, dactylum, sinapi, trito commisces echino oleo, et sic perfundes piscem frictum vel assatum. 1 mulo tarico EV | 2 et oleo _Sch_, oleo EV XIII. SALSVM SINE SALSO: 1. (441) Iecur coques, teres, et mittes piper aut liquamen aut salem. addes oleum. iecur leporis aut haedi aut agni aut pulli; et, si volueris, in formella piscem formabis. oleum viride supra adicies. +2+ (442) +Aliter vice salsi+: cuminum, piper, liquamen teres, et passum modice 5 vel caroenum et nuces tritas plurimas misces et simul conteres et salsari defundes. oleum modice superstillabis et inferes. +3+ (443) +Aliter salsum sine salso+: cumini tantum quantum quinque digitis tollis, piperis ad dimidium eius et unam spicam alei purgatam teres, liquamen superfundes, 10 oleum modice superstillabis. hoc aegrum stomachum valde reficit et digestionem facit. 2 mittes {s}, inities EV, inicies {s} | 6 caroeni EV | 7 salsare defundes _sic_ EV | 8 sine _Sch_, in EV | cuminum EV XIV. (444) EMBRACTVM BAIANVM. +Embractum Baianum+: ostreas minutas, sphondylos, urticas in caccabum mittes, nucleos tostos concisos, rutam, apium, piper, coriandrum, cuminum, passum, liquamen, caryotam, oleum. 2 orticas EV | 4 careotam EV, caroenum _Hum_, cariotum _Sch; cf. +10+ 1, 1_ LIB. X. HALIEVS I. in piscibus diversis. II. in murenam. III. in anguillam. EXPLICIT APICI (-II E) TALASSALIBVS LIBER VIIII | INCIPIT EIVSDEM ALIE (-IAE V) VESLIBVS EV, _in quo_ LIBVS _bis male pro_ LIB. _scriptum;_ Halieus E _in indice librorum_ | _cap._ III anguilla E I. IN PISCIBVS. 1. (445) +Ius diabotanon in pisce frixo+: piscem quemlibet curas, salsas, friges. teres piper, cuminum, coriandri semen, laseris radicem, origanum, rutam, fricabis, suffundes acetum, adicies caryotam, mel, defritum, oleum, liquamen, temperabis, refundes in caccabum, 5 facies ut ferveat. cum ferbuerit, piscem frictum perfundes, piper asperges et inferes. +2+ (446) +Ius in pisce elixo+: piper, ligusticum, 7 cuminum, cepulam, origanum, nucleos, caryotam, mel, acetum, liquamen, sinapi, oleum modice. ius calidum. si velis, uvam passam. +3+ (447) +Aliter in pisce elixo+: teres 10 piper, ligusticum, coriandrum viride, satureiam, cepam, ovorum vitella cocta, passum, acetum, oleum et liquamen. 2 salsas _Gi_, saluas EV, salias _Hum_ | 11 uiridem EV | 12 cocta EV, duo cocta P; _cf. v. 31 {+10+ 1, 9}_ +4+ (448) + ius in pisce elixo+: piscem curabis diligenter, mittes in mortarium salem, coriandri semen, conteres bene, volves eum, adicies in patinam, cooperies, gypsabis, coques in furno. cum coctus fuerit, tolles, aceto acerrimo asperges et inferes. +5+ (449) +Aliter ius in pisce elixo+: cum 5 curaveris piscem, adicies in sartaginem semen, aquam, anethum viride et ipsum piscem. cum coctus fuerit, asperges aceto et inferes. +6+ (450) +Ius Alexandrinum in pisce asso+: piper, cepam siccam, ligusticum, cuminum, origanum, apii semen, pruna Damascena enucleata, mulsum, 10 acetum, liquamen, defritum, oleum, et coques. +7+ (451) +Aliter ius Alexandrinum in pisce asso+: piper, ligusticum, coriandrum viride, uvam passam enucleatam, vinum, passum, liquamen, oleum, et coques. +8+ (452) +Aliter ius Alexandrinum in pisce asso+: piper, ligusticum, coriandrum viride, cepam, 15 Damascena enucleata, passum, liquamen, acetum, oleum, et coques. +9+ (453) +Ius in gongro asso+: piper, ligusticum, cuminum frictum, origanum, cepam siccam, ovorum vitella cocta, vinum, mulsum, acetum, liquamen, defritum, et coques. 1 Aliter P, _om._ EV | 4 acerrimo EV, asperrimo P | 6 coriandri semen _Tor_, sem (_in_ V _virgula supra_ m _erasa_) EV | 7 uiridem EV, _item v. 13, 15, p. 74, 10 {+10+ 1, 13}_ | 10 mulsum _Gi, cf. p. 74 l. 14 {+10+ 1, 14} al._, mittis E, mus V | 12 alexandrum E | 17 grongo assa EV +10+ (454) +Ius in cornutam+: piper, ligusticum, origanum, cepam, uvam passam enucleatam, vinum, mel, acetum, liquamen, oleum, et coques. +11+ (455) +Ius in mullos assos+: piper, ligusticum, rutam, mel, nucleos, acetum, vinum, liquamen, oleum modice. calefacies et perfundes. +12+ (456) +Aliter ius in 5 mullos assos+: rutam, mentam, coriandrum, feniculum, omnia viridia, piper, ligusticum, mel, liquamen et oleum modice. +13+ (457) +Ius in pelamyde assa+: piper, ligusticum, origanum, 8 coriandrum viride, cepam, uvam passam enucleatam, passum, acetum, liquamen, defritum, oleum, et coques. 10 hoc ius convenit et in elixa. si vis, et mel addes. +14+ (458) +Ius in percam+: piper, ligusticum, cuminum frictum, cepam, 12 pruna Damascena enucleata, vinum, mulsum, acetum, oleum, defritum, et coques. +15+ (459) +Ius in pisce rubellione+: piper, ligusticum, careum, serpyllum, apii semen, cepam 15 siccam, vinum, passum, acetum, liquamen, oleum. amulo obligas. 1 cornutam _Hum_, carnutam EV | 2 passam et nucleatam EV | 9 passam et nucleatam passam EV II. . 1. (460) +Ius in murena assa+: piper, ligusticum, satureiam, crocomagma, cepam, pruna Damascena enucleata, vinum, mulsum, acetum, liquamen, defritum, oleum, et coques. +2+ (461) +Aliter ius in murena assa+: piper, ligusticum, pruna Damascena, vinum, mulsum, acetum, 5 liquamen, defritum, oleum, et coques. +3+ (462) +Aliter ius in murena assa+: piper, ligusticum, nepetam montanam, coriandri semen, cepam, nucleos pineos, mel, acetum, liquamen, oleum, et coques. +4+ (463) +Aliter ius in murena elixa+: piper, ligusticum, anethum, apii semen, rhus Syriacum, 10 caryotam, mel, acetum, liquamen, oleum, sinape, defritum. +5+ (464) +Aliter ius in murena elixa+: piper, ligusticum, careum, apii semen, coriandrum, mentam aridam, nucleos pineos, rutam, mel, acetum, vinum, liquamen, oleum modice. calefacies et amulo obligas. +6+ (465) + ius in murena 15 elixa+: piper, ligusticum, careum, cuminum, nucleos, caryotam, sinape, mel, acetum, liquamen et oleum et defritum. 1 IN MVRENAM _om._ EV | morena EV _item v. 4_ (-as V) _7, 9, 12, 15_ | 2 croco magna EV | cepa EV | 3 et nucleata EV | 6 +10+ 2, 4 (463) post +10+ 3, 2 (466), habent {s}{a}, post +10+ 2, 6 (465)_ PM | 9 Aliter P, _om._ EV | 10 anethum _Hum_, acetum EV | rus syriacum _sic_ EV, _item p. 76, 2 {+10+ 4, 1} et 4 {+10+ 4, 2}_ (sir- E) | 17 sinap{~e} V | et oleum et _sic_ EV III. (467) 1. +Ius in lacertos elixos+: piper, ligusticum, cuminum, rutam viridem, cepam, mel, acetum, liquamen, oleum modice. cum bullierit, amulo obligas. +2+ (466) +Ius in pisce elixo+: piper, ligusticum, petroselinum, origanum, cepam aridam, mel, acetum, liquamen, vinum, oleum modice. cum 5 bullierit, amulo obligas. et in lance inferes. +3+ (468) +Ius in pisce 6 asso+: piper, ligusticum, thymum, coriandrum viride, mel, acetum, liquamen, vinum, oleum, defritum. calefacies et agitabis rutae surculo et obligabis amulo. +4+ (469) +Ius in thynno+: 8 piper, cuminum, thymum, coriandrum, cepam, uvam passum, acetum, mel, vinum, liquamen, oleum. calefacies; 10 amulo obligabis. +5+ (470) +Ius in thynno elixo+: piper, ligusticum, thymum, condimenta moretaria, cepam, caryotam, mel, acetum, liquamen et oleum et sinape. 3 _+10+ 3, 1 (467) post +10+ 3, 2 (466) et +10+ 2, 4 (463) habent_ {s} (_non_ MP) {a} | 7 uiridem EV | 9 agitabis P, zitabis EV | _+10+ 3, 4 (469) in_ E _locum habet ante +10+ 3, 3 (468), sed scripta est a manu_ E1 _in loco adraso; ceterum ipsa_ E2 _signis ordinem eum quem praestat_ V _restituisse videtur_ | 12 obligabis E, -gas V | 13 mortaria (-ea E) EV | cepa V | 14 et oleum et V, oleum E +6+ (471) +Ius in dentice asso+: piper, ligusticum, coriandrum, mentam, rutam aridam, malum Cydorium coctum, mel, vinum, liquamen, oleum. calefacies, amulo obligabis. +7+ (472) +In dentice elixo+: piper, anethum, cuminum, thymum, mentam, rutam viridem 5 mel, acetum, liquamen, vinum, oleum modice. calefacies et amulo obligabis. +8+ (473) +Ius in pisce aurata+: piper, ligusticum, careum, origanum, rutae bacam, mentam, myrtae bacam, ovi vitellum, mel, acetum, oleum, vinum, liquamen. calefacies et sic uteris. +9+ (474) +Ius in pisce aurata assa+: 10 piper, coriandrum, mentam aridam, apii semen, cepam, uvam passam, mel, acetum, vinum, liquamen et oleum. +10+ (475) +Ius in scorpione elixo+: piper, careum, petroselinum, caryotam, mel, acetum, liquamen, sinape, oleum, defritum. +11+ (476) +In pisce oenogarum+: teres piper, rutam, mel commisces, 15 passum, liquamen, caroenum, et igni mollissimo calefacies. +12+ + in pisce oenogarum+: ut supra facies. cum bullierit, amulo obligabis. 3 mel EV, uel {s} | 9 bacã ouitell{~u} V | 11 apii E, api V _hoc solo loco_ | 15 ruta V | 16 signi EV | 17 Aliter _add. Tor_ | 18 obligabis V-, gas E IV. 1. (477) +Ius in anguillam+: piper, ligusticum, apii semen, anethum, rhus Syriacum, caryotam, mel, acetum, liquamen, oleum, sinape et defritum. +2+ (478) + ius in anguillam+: piper, ligusticum, rhus Syriacum, mentam siccam, rutae bacas, ovorum vitella cocta, 5 mulsum, acetum, liquamen, oleum. coques. 1 IN ANGVILLAM _om._ EV anguilla EV | 3 Aliter _om._ EV | EXPLICIT FELICITER AMEN E, EXPLICIT LIBER X V (A p. 196) APICI EXCERPTA A VINIDARIO VIRO INLVSTRI +Breuis pimentorum+ que in domo esse debeant ut condimentis nihil desit: crocu, piper, zingiber, lasar, foliu, baca murre, costu, cariofilu, spica indica, addena, cardamomu, spica nardi. 5 +De seminibus hoc+: papaber, semen rude, baca rute, baca lauri, semen aneti, semen api, semen feniculi, semen ligustici, semem eruce, semen coriandri, cuminu, anesu, petrosilenu, careu, sisama. 1 EXCERPTA _tit. in_ A. _abiit post v. 9_ sisama | IN{L/}UT A | 2 _accipe_ pigmentorum _i. specierum_ | 3 _debuit_ baca mirte | 4 _i._ caerefolium _vel_ chaerephyllon | addena _ignota_ | 6 _i._ semen rutae +De siccis hoc+: lasaris radices, menta, nepeta, saluia, cupressu, origan{~u}, zyniperum, c{e,}pa gentima, bacas timmi, coriandrum, piretru, citri, fastinaca, c{e,}pa ascalonia, radices iunci, anet, puleiu, ciperum, aliu, ospera, samsucu, innula, silpi{~u}, cardamom{~u}. 5 +De liquorib. hoc+: mel, defritu, carinu, apiperiu, passu. +De nucleis hoc+: nuces maiores, nuclos pineos, acmidula, aballana. +De pomis siccis hoc+: damascena, datilos, uba passa, granata. H{e,}c omnia in loco sicco pone, ne odorem et uirtutem 10 perdant. 2 _i._ iuniperum | gentima _interpretabatur_ getia _vel_ gethya _Salmasius_ | 3 _i._ pastinaca | ascolonia _corr. in_ -cal- A1 | 4 _i._ osprea | 6 apiperiu _videtur esse_ piperatum | 7 amygdala, Abellanae | 9 uba _ex_ uua _fecit_ A1 Brevis cybor{~u}. I. caccabina minore II. caccabina fusile III. ofellas garatas IV. ofellas assas aliter ofellas VI. ofellas graton VII. pisces scorpiones rapulatus VIII. pisces frixos cuiuscumq. generis IX. item pisces frixos X. pisces assos XI. pisces inotogonon XII. sardas XIII. item pisces inotogonon XIV. mullos anetatos XV. aliter mullos XVI. murenas et anguillas XVII. lucustas et isquillas XVIII. pisces elixos XIX. patinas oborum XX. porcello coriandratu XXI. porcello in oc cuctu XXII. porcello eo iure XXIII. porcello tymmo crapsu XXIV. porcellu exozome XXV. porcellu lasaratu XXVI. porcello fuscellu XXVII. agnu simplice XXVIII. h{e,}du lasaratu XXIX. turdos apontomenus XXX. turtures XXXI. ius in perdices I. (119) +Caccabinam minorem+: olera diversa elixa compone et pullinam inter se, si volueris, condis liquamine et oleo, et bulliat. teres piper modicum et folium et cum tritura conmisces ovum et tribulas. {(2)} +Alias: tritura, unde perfundes caccabinam+: teres ergo folium quantum 5 conpetat cum caerefolii una et quarta parte de lauri baca et medium caulis elixi et folia coriandri et solves de iuscello eius et vaporabis in cinere calido et adorna. ante quam fundas in vasculo, perfundis conditum et sic ponis. m _finalem male omissam in his excerptis non adnoto, neque alia mere orthographica_ 1 Cacabina A | 2 interse A, intersere _Sch (cf._ interponere _p. 22, 20 {+4+ 1, 1}. 23, 2 {+4+ 1, 2}); at_ inter se _vulgariter est_ inter ea _scil._ holera | 6 conpedat A | cerifolio uno A | una _scil. parte_ | 7 medium _'i. dimidium' Sch_ | 8 uaborabis A | adorna _Sch_, adora A II. (120) +Caccabinam fusilem+: malvas, porros, betas sive cauliculos elixatos, turdos atque isicia de pullo, copadia porcina sive pullina et cetera quae in praesenti habere poteris, conpones variatim. teres piper, ligusticum cum vini veteris pondo duo, liquaminis pondo I, mellis pondo I, olei 5 aliquantum. gustata, item permixta et temperata mittis in patinam et fac ut modice ferveat. et cum coquitur, adicies lactis sextarium unum, ova dissoluta cum lacte perfundes, patinam, mox constrinxerit, inferes. 2 coliclos A | esicia de pullo _Ihm_, esiciate pullu A; _cf. p. 13, 26 {+2+ 2, 3}. 14, 1-2 {+2+ 2, 4}_ | 4 lycisticum A | 5 liquamen _et_ mel A | pd. duo, _deinde bis_ {p/} A | 6 item _Vo_, id A, id est _Sch_ | temperatam A | 8 lacte 'ss' uno A III. (270) +Ofellas garatas+: ponis ofellas in sartagine, adicis liquaminis libram unam, olei similiter, mellis aliquantum et sic frigis. 1 adices liquamen A IV. (270) +Ofellas assas+: exbromabis diligenter et in sartagine mittes. friges oenogaro. postea simul cum ipso oenogaro inferes et piper aspargis. 2 mittis A | inogaru _bis A_ | ipsu A V. (270) +Aliter ofellas+: [si] in liquamine frigantur et calidae melle unguantur et sic inferantur. 1 si _del. Sch_ VI. (270) +Ofellas garatas+: lasar, zingiber, cardamomum et unum acetabulum liquaminis misces cum his omnibus tritis et ibi ofellas coques. 1 garaton _hic et_ graton _in indice_ A, lasaratas _Sch_ | 2 uno acitabulo liq. A VII. (153) +Pisces scorpiones rapulatos+: coquis in liquamine et oleo et cum mediaverit coctura, tolles. rapas elixas madidas et minutissime concisas manibus depressabis, ut umorem non habeant, et cum pisce obligas, et bulliat cum oleo abunde. et, iam bullivit, teres cuminum, lauri 5 bacam dimidiam, addes propter colorem crocum. amulabis de oryza propter spissitudinem. superfundes et tunc inferes. addes modicum acetum. 2 mediauerint (-it _Ihm_) coctura A, in mediam venerint cocturam _Sch ex p. 65, 17 {+8+ 7, 11}_ | 7 oridia A VIII. (154) +Pisces frixos cuiuscumque generis sic facies+: teres piper, coriandri semen, lasaris radices, origanum, rutam, caryotam, suffundes acetum, oleum, liquamen, adicis defritum. haec omnia temperabis et in caccabulo mittis et ferveat. cum calefeceris, eodem pisces superfundes. 5 asparso pipere inferes. 4 adices A | 5 eosdem A | 6 piper et A IX. (155) +Item pisces frixos sic facies+: teres piper, ligusticum, bacam lauri, coriandrum, mel, liquamen, vinum, passo vel caroeno temperas. coques igni lento, amulo oryzae obligas et inferes. 2 melliq; uinu passu uel carenu A | 3 lentu _et_ orizie A X. (156) +Pisces assos+: teres piper, ligusticum, satureiam, cepam siccam, suffundes acetum, adicies caryotam, anethum, ovorum vitella, mel, acetum, liquamen, oleum, defritum. haec omnia in uno mixta perfundes. 1 ligisticum saturegia cipam A XI. (157) +Pisces oenoteganon+: friges pisces, teres piper, ligusticum, rutam, condimenta viridia, cepam siccam. adicis oleum, , liquamen et inferes. 1 oenoteganon _Ihm_, inotocano _hic et_ inotogonon _in indice_ A, _cf. v. 28 {exc. 13}_ | 2 adices oleo A | 3 vinum _om._ A _cf. v. 30 {exc. 13}_ XII. (158) +Sardas sic facies+: teres piper, ligustici semen, origanum, cepam siccam, ovorum coctorum vitella, acetum, oleum. haec in unum temperas et perfundes. 2 cottor(um) A XIII. (159) +Pisces oenoteganon+: a crudo pisces quos volueris lavas, conponis in patinam, mittis oleum, liquamen, vinum, fasciculos porri et coriandri, coquitur. teres piper, origanum, ligusticum et fasciculos quos elixasti, teres et suffundes inpensam de patina. facis ut obliget. cum bene 5 tenuerit, pipere asparso inferes. 1 oenoteganon _Ihm_, inotogono _hic et_ inotogonon _in indice_ A, _cf. v. 22 {exc. 11}_ | 5 inpesa A | obliget _ultimum paginae verbum in_ A, obligetur EV _p. 29, 12 {+4+ 2, 27}, at cf. p. 24, 14 {+4+ 2, 6}_ | 6 piper asparso inferebis A XIV. (160) +Mullos anethatos sic facies+: rades pisces, lavabis, in patinam conpones, adicies oleum, liquamen, vinum, fasciculos porri et coriandri, mittes ut coquatur. adicies piper in mortario, fricabis, adicies oleum et partem aceti, vino passo temperabis. traicies in caccabo, pones ut 5 ferveat. amulo obligabis et patinam piscium perfundis. insuper piper aspargis. 4 frecabis A | 5 in cabo ponis A | 6 amolo A XV. (161) +Aliter mullos+: radis, lavas, conponis in patinam. adicis oleum, liquamen, vinum, in coctura fasciculum porri et coriandri, inponis ut coquatur. teres piper, ligusticum, origanum, adicies de iure suo [hoc de patella], vino passo temperas, mittis in caccabo, ponis ut ferveat, amulo obligabis 5 et patellam postea perfundes, piper asparges et inferes. 1 rades A | patinim (i _altera in loco adraso_) A | 2 adices oleo liq; uinu A | fasculum A | 4 hec (_sic_ A) de patella _ut glossema del. Sch_ | 6 aspargis et inferis A XVI. (162) +Murenam aut anguillas vel mullos sic facies+: purgabis, conpones in patinam diligenter. adicies in mortario piper, ligusticum, origanum, mentam, cepam aridam, infundes vini acetabulum, liquaminis dimidium, mellis tertiam partem, modice defritum ad cocleare. debent 5 autem hoc iure cooperiri, ut super cocturam supersit aliquid iuris. 1 anguilas A | 2 conponis A | 3 legisticum A | 4 effundes A, et fundes _Sch, item v. 23 {exc. 17}_ | vini acetabulum _Sch_, uinu acetabuli A | 5 ad clucliare A _i. adhibito cocleari_ | 6 cooperiri _Sch_, coperi A | cotturã supersit (i _ex_ e) A XVII. (163) +Locustam +: teres piper, ligusticum, api semen, infundes acetum, liquamen, ovorum vitella et mixta in unum perfundes et inferes. 1 Locusta _hic_, _at_ Lucustas et isquillas (_i. scillas_) _in indice_ A | 2 lique ouorã A | 3 perfundis A XVIII. (164) +In piscibus elixis+: teres piper, ligusticum, api semen, origanum, suffundes acetum, adicies nucleos pineos, caryotae quod satis sit, mel, acetum, liquamen, sinape. temperabis et uteris. 1 elexis A | appi A | 2 pineus cariota A | 3 liq; sinapem A XIX. (165) +Patinam solearum ex ovis+: radis, purgas, conponis in patinam, adicies liquamen, oleum, vinum, fasciculum porri et coriandri semen, mittis ut coquatur. teres piper modicum, origanum, suffundis ius suo sibi, adicies iuri decem cruda ova, dissolves et in unum corpus 5 facies. traicies in patinam super soleas. ad ignem lentum pones ut decoquat, et cum duxerit, piper adspargis. 1 soliarum A _cf. p. 29, 13 {+4+ 2, 28}_ | rades A | 4 ius de _Sch_, iux A | 5 dissoluis A | 6 solias A XX. (388) +Porcellum coriandratum+: assas porcellum diligenter, 5 facies moretarium sic, in quod teres piper, anethum, origanum, coriandrum viride, admisces mel, vinum, liquamen, oleum, acetum, defritum. haec omnia calefacta perfundes et asparges uvam passam, nucleos pineos et cepam concisam et sic inferes. 10 2 moretarium _et_ quod _Vo_, mortarium _et_ quo A | 4 acetum _Sch_, anet{~u} A | 5 aspargis A XXI. (389) +Porcellum aenococtum+: porcellum accipies, ornabis, coque in oleo et liquamine. cum coquitur, adicies in mortario piper, rutam, bacam lauri, liquamen, passum sive caroenum, vinum vetus, simul omnia teres, temperas et traicies in patinam aheneam. mittis eum. (XXII) (390) porcellum 5 eo iure percoque, cum autem levas, amulo obligabis et sic in vas transferes et inferes. 1 Porcello uno cocto (in oc cuctu _ind._) A | 2 quoq; A | 4 uino A | 5 heneã A | eo _hic et in indice_ A, ex suo _Ihm, qui dubitabat an §22 cum §21 in unum praeceptum iungenda sit, id quod mihi certum est_ XXIII. (391) +Porcellum thymo sparsum+: porcellum lactentem pridie occisum elixas sale et anetho et in aqua frigida adsidue intingis, ut candorem habeat. deinde condimenta viridia, thymum, puleium modicum, ova dura, cepam concisam minutatim, ea omnia superspargis et condis liquaminis 5 hemina una, olei pondo uno, passi pondo uno, et sic ministras. 1 timo crapsum (sparsum _Sch._) _hic_, tymmo crapsu _in indice_ A _cf. p. 68, 20 {+8+ 8, 12}_ | 2 anetu A | 4 timm{~u} polleium A | ciba concisa minuta A | 5 liquamen emina (em- _ex_ im-) A | 6 passo A XXIV. (392) +Porcellum oxyzomum+: porcellum accuratum ornabis et mittes in iuscellum sic conditum: adicies in mortario piperis grana L, mellis quantum conpetat, cepas siccas III, coriandri viridis sive sicci modicum, liquaminis heminam, olei sextarium I, aquae heminam I, simul temperas 5 in caccabulo. mittis in eo porcellum. dum bullire coeperit, saepius agitabis, ut spissum fiat. si aliquid minus iuris facere coeperit, tunc adicies heminam unam aquae. sic percoque et sic porcellum inferes. 1 Porcello exodiom{~u} _et_ Porcellu exozome _in indice_ A | 2 mittis _et_ condito aicies A | 3 piper A | quan conpedat A | 4-5 liq; emina A | 5 ·S· I aq; emina A XXV. (393) +Porcellum lasaratum+: teres in mortario piper, ligusticum, careum, misces cuminum paululum, lasar vivum, lasaris radicem, suffundis acetum, addis nucleos pineos, caryotam, mel, acetum, liquamen, sinape factum. oleo omnia temperas et perfundis. 3 lasaris radicem _ut glossema del. Sch._ XXVI. (394) +Porcellum iuscellatum+: mittis in mortario piper, ligusticum aut anethum, coriandrum, rutam, bacam lauri, fricabis, suffundes liquamen, porrum, passi sive mellis modicum, vinum modicum, olei aliquantum. cum coxeris, amulo obligabis. 5 1 iuscellatu _hic_, iuscellu _in indice_ A | 2 anetum _Sch_, anes{~u} A | 3 suffundis A | porro A | 5 oblicauis A XXVII. (370) +Agnum simplicem+: de agno decoriato facies copadiola, lavabis diligenter, mittes in caccabo. adicies oleum, liquamen, vinum, porrum, coriandrum cultro concisum. cum bullire coeperit, saepius agitabis et inferes. 2 cupadiola A XXVIII. (371) +Haedum lasaratum+: haedi intestina bene purgata imples pipere, liquamine, lasare, oleo et intra haedum mittes et bene consues et cum haedo simul coquuntur. et cum decoxerit, adicies in mortario rutam, bacam lauri et levatum haedum atque exsucatum ipso iure 5 perfundis et sic ponis. 1-2 intestinas _et_ purgatas A | 2 piper liquamen lasar ole{~u} A, _corr. Brandt._ | 5 lebato {e,}di adq. exugato A, _cf. Ihm_ XXIX. (255) +Turdos hapantamynos+: teres piper, lasar, bacam lauri, admisces cumino garum et sic turdum per guttur imples et filo ligabis. et facies ei impensam, in qua decoquatur, quae habeat oleum, sales, aquam, anethum et capita porrorum. 5 1 hapantamynos _Vo_, apantomoenos _hic et_ apontomenos _in indice_ A, intellego "hapantamunos" _qui omnia vitia stomachi abarcet_ (_cf. Marcell. med. 20, 26_) | 2 turdo per guttor A | 3 impesa A | 4 decocantur A XXX. (256) +Turtures+: aperies, ornabis diligenter, teres piper, lasar, liquamen modicum, infundis ipsas turtures ut conbibant sibi, ei sic assas. 2 ipsas _sic_ A | 3 siui A, _cf. Ihm_ XXXI. (257) +Ius in perdices+: teres in mortario piper, apium, mentam et rutam, suffundis acetum, addis caryotam, mel, acetum, liquamen, oleum. simul coques et inferes. 1 apio A Expli(cit) breuis ciborum. APPENDICVLA OPSARTYTICON GRAECORVM FRAGMENTA 1. Athenaeus XII 516c "prôtoi de Ludoi kai tên karukên exeuron, peri hês tês skeuasias hoi ta +Opsartutika+ sunthentes heirêkasin, +Glaukos+ te ho Lokros" (PW VII 1421 n. 41) "kai +Mithaikos+ kai +Dionusios+" (PW V 977 n. 133) "+Hêrakleidai+" (PW VIII 496 n. 58. 59) "te duo genos Surakosioi kai +Agis+" (Oder PW I 822 n. 10) "kai +Epainetos+" (PW V 2672 n. 9) "[kai +Dionusios+], eti te +Hêgêsippos+" (PW VII 2611 n. 5) "kai +Erasistratos+" (PW VI 333-350 n. 2) "kai +Euthudêmos+" (PW VI 1505 n. 15) "kai +Kritôn+, pros toutois de +Stephanos+, +Archutas+" (PW II 602 n. 5. 6) "[Akestios], +Akesias+" (PW I 1163 n. 1), "+Dioklês+" (PW V 802 n. 53), "+Philistiôn+; tosoutous gar oida grapsantas Opsartutika." 2. Ath. XIV 662c "aoidimôn d' opsartutôn onomata katalegei +Batôn+ en Euergetais" (Com. III p. 327 Kock) "houtôs" "eu g', ô Sibunê, tas nuktas ou katheudomen oud' anagegrammeth', alla kaietai luchnos kai biblion tais chersi, kai phrontizomen ti +Sophôn+ kataleloip' ê ti +Sêmônaktidês+ ho Chios ê +Tundarichos+" ["-kos" trad.] "ho Sikuônios ê +Zôpurinos+." cf. coquorum catalogum apud Euphronem com. frg. 1, 5-9 (Kock III p. 317): Agis Rhodius, Nereus Chius, Chariades Atheniensis, Lamprias, Apthonetus, Euthynus 11, 1: Soterides; Sosipatrem com. fr. 1, 11. 19 (Kock III p. 314) al. Geoponica 20, 6. 3. Anaxippos com. fr. 1, 1 (III p. 296 Kock): "+Sophôn+ Acharnan kai Rhodios +Damoxenos+ egenonth' heautôn summathêtai tês technês; edidaske d' autous Sikeliôtês +Labdakos+." 4. Pollux onom. VI 70 p. 245 Bekker "polla d' an eiê tôn peri tên hêduntikên skeuasian exeurein ek tôn opsopoiikôn sungrammatôn +Pantoleontos+ kai +Mithaikou+ kai +Zôpurinou+ kai +Sophônos+ kai +Hêgêsippou+ kai +Paxamou+" (cf. Athen. IX 376d) "kai +Epainetou+ sunarithmoito d' an toutois +Hêrakleidês+ te ho Surakousios kai +Tundarichos+ ho Sikuônios kai +Simônaktidês+ ho Chios kai +Glaukos+ ho Lokros, opsopoiêtikês pragmateias sophistai." 5. Suidas "+Paxamos+... Opsartutika kata stoicheion." 6. Ath. VII p. 325f.: "+Mithaikos+ d' en Opsartutikô 'tainian' phêsin 'ekkoilixas, tan kephalan apotamôn, apoplunas kai tamôn temachea katachei turon kai elaion.'" --7. Ath. II 58b: "+Epainetos+ de kai +Hêrakleidês+ ho Surakousios en Opsartutikô tôn ôôn phasi" ("phêsi" trad.) "prôteuein ta tôn taôn; meth' ha einai ta chênalôpekeia; trita katalegontes" ("-gei" E, non C) "ta ornitheia." --8. Ath. III 88c "to d' entos tês pinês +Epainetos+ en artutikô kaleisthai phêsi mêkôna." --9. Ath. VII 294d "+Epainetos+ d' en Opsartutikô epinôtidea kalei" (scil. "galeon"), "cheirona d' einai ton kentrinên kai dusôdê; gnôrizesthai d' ek tou pros tê prôtê lophia echein kentron tôn homoeidôn ouk echontôn; oute de stear oute pimelên echein tous ichthus toutous dia to chondrôdeis einai." 10. Ath. VII 297c "mnêmoneuei d' autou" (scil. "tou gnapheôs" piscis) "kai +Epainetos+ en Opsartutikô." --11. Ath. VII 304d "+Epainetos+ d' en Opsartutikois koruphainan auton" (scil. "ton hippouron") "phêsin onomazesthai." --12. Ath. VII 305e "tou de kaprou" piscis "mnêmoneuei kai +Dôriôn+ kai +Epainetos+." --13. Ath. VII 312b "esti de leukosarkos" (scil. "ho leiobatos" piscis), "hôs +Epainetos+ en Opsartutikô." --14. Ath. VII 313b "+Epainetos+ d' en Opsartutikô phêsi; 'smarida, hên enioi kalousi kunos eunai'." --15. Ath. IX 371e "+Epainetos+ d' en Opsartutikô ta kephalôta" herbas "kaleisthai phêsi gêphullidas." --16. Ath. IX 387d "+Artemidôros+ de ho Aristophaneios en tais epigraphomenais Opsartutikais glôssais kai +Pamphilos+ ho Alexandreus en tois peri onomatôn kai glôssôn Epaineton paratithetai legonta en tô Opsartutikô hoti ho phasianos ornis taturas kaleitai." --17. Ath. IX 395f "hoi kaloumenoi parastatai, hôn mnêmoneuei +Epainetos+ en Opsartutikô." --18. Ath. XIV p. 662d "+Epainetos+ d' en Opsartutikô legei tauta; 'muma de pantos hiereiou, kai ornithos de chrê poiein ta hapala tôn kreôn mikra suntemonta kai ta splanchna kai to enteron kai to haima diathrupsanta kai artusanta oxei, turô optô, silphiô, kuminô, thumô chlôrô kai xêrô, thumbra, koriannô chlôrô te kai xêrô kai gêtiô kai krommuô katharô pephôsmenô ê mêkôni kai staphidi ê meliti kai rhoas oxeias kokkois. einai de soi to auto [muma] kai opson.'" --19. Ath. VII 324a "esti de to huposphagma hôs Erasistratos phêsin en Opsartutikô, hupotrimma. graphei de houtôs, h'uposphagma d' einai kreasin optois ek tou haimatos tetaragmenou meliti, turô, hali, kuminô, silphiô, oxei hephthois'. kai +Glaukos+ d' ho Lokros en Opsartutikô houtôs graphei; 'huposphagma d' haima hephthon kai silphion kai hepsêma ê meli kai oxos kai gala kai turos kai phulla euôdê tetmêmena.'" --20. Ath. IX 369b "tên de rhaphun +Glaukos+ en tô Opsartutikô dia tou P psilôs kalei rhapun." --21. Ath. XIV 661e "kai hoi ta Opsartutika de sungrapsantes +Hêrakleidês+ te kai +Glaukos+ ho Lokros ouch harmottein phasi ' tên mageirikên, all' oude tois tuchousi tôn eleutherôn.'" --22. Ath. III 105e "kolubdainan" piscem "d' eirêken Epicharmos... hôs d' ho +Hêrakleidês+ en Opsartutikô, tên karida." --23. Ath. III 114a "pothen humin eidenai hoti kai 'kuboi', ouch hous aei metacheirizesthe" ("-zesthai" trad.), "artoi eisi tetragônoi, hêdusmenoi annêthô kai turô kai elaiô, hôs phêsin +Hêrakleidês+ en Opsartutikô?" --24. Ath. VII 328d "diapherei de tês chalkidos ho chalkeus" piscis, "hou mnêmoneuei +Hêrakleidês+ en Opsartutikô." --25. Ath. XII 516d "ginesthai d' auton" (scil. "ton kandaulon" placentam Lydiam) "phêsin ho Tarantinos +Hêgêsippos+ ex hephthou kreôs kai knêstou artou kai Phrugiou turou anêthou te kai zômou pionos." --26. Ath. VII 308e "+Euthudêmos+ d' en tô peri tarichôn ton korakinon" piscem "phêsin hupo pollôn saperdên prosagoreuesthai; homoiôs d' eirêke kai +Hêrakleôn+ ho Ephesios" (PW VIII 514 n. 6), "eti de Philotimos" (nisi legendum "Phul-") "en Opsartutikô. hoti de kai platista[ti]kos kaleitai ho saperdês, kathaper kai ho korakinos, +Parmenôn+ phêsin ho Rhodios en prôtô mageirikês didaskalias." --27. Ath. VII 326f "kai Dionusios d' en Opsartutikô tês huainês mnêmoneuei." 28. Ath. XIV 643e "oida de kai Kallimachon en tô tôn pantodapôn sungrammatôn pinaki anagrapsanta +plakountopoiika+ sungrammata +Aigimiou+" (PW I 964 n. 3) "kai +Hêgêsippou+ kai +Mêtrobiou+, eti de +Phaitou+" ("Phaistou" Meineke) --nominantur: "+Harpokratiôn+ ho Mendêsios" (PW VII 2416 n. 8) "en tô peri plakountôn" Ath. XIV 648b cum praecepto. --"+Iatroklês+" (PW IX 801 n. 3) "en Artopoiikô" Ath. VII 326e. XIV 646a "en tô peri plakountôn." 646b fragmentum. 646f. 647b fragmentum. --"+Philistiôn+ ho Lokros" Ath. III 115d "tôn chondritôn (artôn) tous semidalitas pros ischun phêsi mallon pephukenai; meth' hous tous chondritas tithêsin, eita tous aleuritas. --+Chrusippos+ ho Tuaneus" (PW III 2511 n. 21) Ath. III 113a-d "artopoiikon" fragmentum longum. "en tô artokopikô" Ath. XIV 647c-648a fragmentum longum cum praeceptis variis. 29. "+Euthudêmos+ ho Athênaios en tô peri lachanôn" Ath. II 58f. III 74b. IX 369e "+Eudêmos+" trad. fragmentum. 371a "+Eudêmos+" trad. --"en tô peri +tarichôn+" Ath. III 116a fragmentum cum versibus (Hesiodi?). 118b. VII 307b. 308c. 315f. 328d. --Schol. in Nicandri Ther. 585 p. 46 Schneider ("boupleurou") "mnêmoneuei .... kai +Epainetos+ en tô peri lachanôn." 30. Geoponica ed. Beckh 18, 21 p. 499 "Melkês skeuasia suntomos; +Paxamou+" (potius ex georgicis quam ex opsartyticis, modo verum sit nomen). "hê kaloumenê +melkê+ autoschedios kai kalliôn estai ei kerameois angeiois kainois oxos embalês drimu kai epithês auta thermospodia ê puri malthakô, toutestin ep' anthrakian; kai ean oligon anazesê to oxos, hina mê apo tôn skeuariôn anapothê, helkusas apo tês anthrakias, eis ta auta skeuaria bale gala kai thes auta eis kibôtarion ê armarion ê entha akinêton menei; kai tê husteraia hexeis pollô kallious melkas tôn pollê technê kataskeuazomenôn ta mentoi skeuaria meta prôtên ê deuteran chrêsin allasse." cf. Columella 12, 8 Apic. 7, 1 (308). 31. Ath. XIV 663d "ho +Artemidôros+ en tais Opsartutikais glôssais tên +mattuên+ apophainei koinon einai pantôn onoma tôn polutelôn edesmatôn" ("hêdus-" trad.), "graphôn houtôs; 'esti tis" ("eitis tês" trad.) "ornithos mattuês. esphachthô men dia tou stomatos eis tên kephalên. estô de heôlos kathaper ho perdix. ean de thelês, hôs echei autois pterois ean tetilmenên.' eita ton tropon ektheis tês artuseôs kai tês hepsêseôs epipherei euthus. 'kai nomada pacheian hepse kai neossous tôn êdê kokkuzontôn, ean thelês para poton chrêsthai. eit' exelôn ta lachana eis trublion kai tês ornithos tôn kreôn epitheis paratithei; tou therous anti tou oxous tês omphakos embalôn eis ton zômon hôs echei tous botrus; epeidan de hephthê genêtai, exele meta tou botrudiou pro tou to gigarton exapheinai. eith' houtôs to laganon katathrupte. houtos mattuês en tois hêdistois.'" 32. Pollux Onom. VI 57 p. 242 Bekker "to de +thrion+ hôde eskeuazon; stear hueion hephthon meta galaktos mignu chondrô pachei, sumphurasas d' auta turô chlôrô kai lekithois ôôn kai egkephalois. peribalôn sukês phullô euôdei, zômô ornitheiô ê erepheiô enepse, epeita exelôn kai to phullon aphelôn embale eis angeion gemon melitos xeontos, kai to men onoma tô edesmati prosethêke to phullon. hê de meixis panta ex isou dechetai, tôn de lekithôn pleon, hoti pêgnuousi kai sunistasin." --33. Schol. Aristoph. eq. 954 p. 66 Dindorf: "+thrion+: chondros ê oruza hepsetai ê semidalis arkountôs. eita epicheitai to hudôr kai phura kai to hêpsêmenon meta hapalou turou kai ôôn oligôn. eita perilambanetai phullois sukinois holon kai perieileitai kannabô ê papurô ê linô kai kathietai eis zômon kreôn hêpsêmenôn achri tou labein hikanên hepsêsin. eita exairetai kai tôn phullôn periairethentôn eis lopada nean zeontos melitos emballetai kai hepsetai. strephomenon de, hotan ikanôs echê kai xanthon genêtai. exairethen paratithetai melitos perichuthentos ê apo tou hephthou ê apo tou allou. thrion de kaleitai apo tôn phullôn tês sukês. hatina houtô kaleitai." duo similia praecepta, alterum Didymi, leguntur in scholiis ibidem I p. 608 Dindorf. 34. Papyrus Heidelberg (inv. 1701 a. b. c) ed. Fr. Bilabel Sitz.-Ber. Heid. Akad. philos.-hist. Kl. 1919 Abh. 23. {Transcriber's Note: For the sake of clarity, the transcription of this Greek papyrus is given without "double quotes". Other markup is as usual. Line numbers refer to the papyrus, and are unchanged from the original text. Letter names in braces represent single Greek letters.} A. pagina anterior Col. {sigma} <... ......>ô; enioi de tê<......> reibousin alla<..... .........> .klên kai ômê ê<........ hôs-> au>tôs zennuou po>iousin hôs proô" vel "kai chr>ô" Bil. | "têulên"? | 4 "hôs au>tôs" Bil., an "arkoun>tôs"? {7} Zômos ichthuos; ei chondron. kori. pr krommia, anêthon <........ ... ô-> kimon, annêson le hepse ep' anthrakôn k{a.} 10 chôn hudati. oinô, garô, meigmenois; hotan heps lês airein, epipasse piper rousin apo tou puros; hoi dusin hôs plês" Boll | 13 "airein" _levare_ potius quam "hairein on" Bil. | 14 explevi; "kaôsi" Bil., cf. Chrysipp. Ath. 647e "sumpesein easas" | "sumpessein" mavult Bil. | 16 "tairousin" _levant ab igne_ Vollmer, "têrousin" pap., "têrousin" 'behüten sie vor' Bil. {7} +Krea tareichêra ê pernôn tepiba- lôn. hepsei; mesazousin epilôn meli kai kumeinon leioloi 30 kai piper, kai balotes eiei- on thermon ton zômon eal- lousin psômous psoi<ôn kai> ar- tôn thermôn. {7} +Laganophakê+: lagann ka- 35 lôs [m]en zômô kreôn nei- thôn katathrube, hepse; ê enô, hudati, annêsô, kumein<ô lei>ois anêthon xêron, kume, chô- ris de hepse phakên; krommipson 40 33 "psoin" Bil. | 36 "men " Bil. | 38 "lei>ois" vel "hephth>ois", Vollmer, subaudi "hepse" Col. {eta} <........ ku>mnon, oxos, elai- a chlôra, hudôr; eita <........ he>phtha kalôs ampho- ai elaion chr<ê>ston <...........> ep' anthrakôn ea 5 heôs sumpiê. <{7} ...........ph>akous meta chlôrôn <..........>hotan hepsethê, bale <.......... an>nêson, krommu- {i.}a, halas ê garon ek 10 {eta} 6 explevi ex. gr. <..........>u; hotan hepse, ta <.... .... k>atathrubu kai aun versus 15-25 toti perierunt <..... ......e>laiô kai o- 26 ta ampelôn ea eis ph<ô>s genesthai, plunas. xusas sinapi, meli, eit' embamma. {7} +Hêpar kalon+: temôn anapoiei me- 30 t' elaiou hali, kori, thumô, opô, oxei; eis obeliskon; opta thermon kai chrô. {7} +Psoas kai ta sarkôdê+: logisti ana- poiêsas n hali, kori, opô opta 35 heôs monon sumpiê; estô de soi en kuthra zômos thermos; oxos. e- laion ana meros {-a}, oinou gluke- ôs ana merê {-b}, halos brachu; an ze- sê, bale oreiganou korumbous. ka- 40 30 paragraphos {7} errore praefixa est versui 29 | tituli patinarum v. 30 et 34 extra structuram grammaticam ut passim apud Apicium | 35 "poiêsasanali" pap., corr. Bil. Col. {theta} taspasas t<......... . . .> embalôn <.............. ...> autôn. {7} +Hêpar kalon+: t kraton zen 5 postrangiz<.. .. ............ me-> liti kalô ka<................> nô embamma <...............> garon, oino ea; alloi lep 10 nêkon. {7} +Athêra...{n.}+ {theta} 11 "unêkon" pap., corr. Bil. | 12 "athêra" cf. Photius p. 39, 16-19. 41, 16-19 Reitzenstein _et Thes. l. L. s. v._ in reliquis versibus non servata sunt nisi brevia principia, in his duo initia praeceptorum v. 30 "Eis psalôn eis mega batanion {n.} kleibaon; ean mesasê. apochaie kai ta krea dae. <.... ...>e kuthran. epibalôn eleo <. . ..>bale anôthen eis ton klei- 5 an hepsethê, oxos meta tôn ôn tôn prokeimenôn <....... epich>ei hala oligon; hotan eis <.. ..... >n hugron metathês kai +a- a krea kai eis tetrême- 10 on kai halôn bôlou ou <........>tôs hina to apo tôn kre- <ôn .... >{n.} kai ta alla homoiôs; henioi <.. .. > meikron pro tou hoxous <.... to >kreas. 15 B {epsilon} 1 "ta krea b>alôn" Bil. | 3 "" Bil. | 5 "anôthen" l. denuo Bil. | 9 "n" Boll | 10 "+aa" Bil. | 11 explevit Boll | "bôlou" an "kôlou" pap. | 14 "" Bil. <{7} . ... . >selinou sperma, garn; ean <........ ...>un xairei <. ......... ..>on, kumeinon. <{7} ... ......>s, kori xêron, kuminon <.........>kori xêron. annêthou (diploun) 20 <....... g>aron; ean hepsethê, piper <........ e>leon, oinon, desmon or{e.}koridion, hepsema. <{7} .... ...e>leon, ligustikon, des <.............>{e.} akorion chl<ôron. 25 <............d>esmidion o{i.}koridion" i. "skordion" Col. {sigma} ras. akorion, karoxos. {7} akorion xêron. sino sperma. oxos eis thuias; ana poiêon; kai opon oligo kai gukun meta tou oxous; oligon aphes eph' hôras duo, 5 eita eis kuthran; garon kalon ton autarkê; eis kleibanon; ean hepse- thê, piper. | Ligustikon. kumeinon, oinou diplou(n). garou haploun, spoudaia amphotera; 10 ean hepsethê, piper. opon. kori xêron; auto monon phrussta. | {T.}{r.}{i.}{p.}{t.}{o.}{n.} .... pl..bani turan alê- a.. an.ua {sigma} 2 hic ut 9 (13?) {epsilon} 16. 19. 24 titulus omissus, sunt iura | 10 "spoudaia" bene curata extant praeterea versuum 19-26 aliquot verba finalia et columnae {zeta} aliquot principia, in his vocabulum "eimiephthô" i. "hêmi-" 35. addo fragmenta praeceptorum latinorum nuper a Bilabelio ex papyro Heidelberg (inv. n. 1001ab) cum photographis edita quamquam ad rei rusticae potius quam coquinariae librum pertinere videntur. papyrus sat bonae aetatis, apices haud rari, semper recte positi, litteratura uncialis fragmentum a ..............{e.}m........ mitt>e in vini sextári(um) t Albáni aut Prasse simul quam <... 5 lis erit iris et adeps guttás ostendat. <..... tollito vás aéneum et pónito in aquá frr quadriduum, iis autem diebus maceraamisco....... .....dio{r.}........ .....ab áreant ......>...albo. ............. am iaciunt in sol{e.} +5+ 4, 4; +6+ 9, 2. 5; +7+ 13, 7 mala Cydonea (ut diu serventur) +1+ 12, 3; +4+ 2, 37; +8+ 5, 2 coctum +10+ 3, 6 patina de -is +4+ 2, 37 sine vitio +1+ 12, 3 (cid- _codd. praeter_ +4+ 2, 37) defrutum de coctomiis (_sic_ EV) +2+ 2, 8 laser Cyrenaicum +1+ 16, 1; +7+ 1, 1 cir- Damascena _pruna_ +4+ 5, 1 pruna [uel] -a enucleata +6+ 2, 2 (+8+ 6, 10; +10+ 1, 6. 8. 14; +10+ 2, 1); +6+ 5, 1 -a[s] +7+ 6, 6 -a macerata +8+ 2, 8 (+8+ 4, 1) +8+ 8, 13 pruna -a +10+ 2, 2 sil (silfi _trad._) Gallicum +1+ 20, 1 quod Graeci dicunt *cnecon +1+ 11, 1 faenum -um +5+ 7 sales Hammonici fricti +1+ 13 (amm- _codd._) oleum Hispanum +1+ 4; +6+ 9, 15 (spano _trad._) porcellus Hortolanus (_si a regione quadam est appellatus_) +8+ 7, 14 _bis_ pisa Indica +5+ 3, 3 spica- a +1+ 16 2; +6+ 5, 4; +9+ 8, 2; _Exc. ind._ oleum Liburnicum +1+ 4 _bis_ cuminum Libycum +1+ 18; +3+ 18, 3 Lucanicae _bis_ +2+ 4; +5+ 3, 2. 8; +5+ 4, 6 -arum confectio +2+ 4 -ia _trad._ +4+ 2, 13 -as breves concidis +4+ 5, 1 concisas +5+ 3, 2; +5+ 4, 2; +8+ 7, 14 pullus Numidicus +6+ 9, 4 ofellae Ostienses +7+ 4, 1 cepa Pallac(h)ana (_si a regione est appellata_) +4+ 2, 25; +9+ 1, 1 haedus sive agnus Parthicus (past- _trad._) +8+ 6, 10 laser -um +1+ 16, 1; +3+ 13, 1; +7+ 1, 1. 3 pullus -us +6+ 9, 2 duracina Persica ut diu durent +1+ 12, 11 -a duriora +4+ 2, 34 patina de -is +4+ 2, 34 uvam passam Phariam (_?_ farinam _trad._) +3+ 11, 1 fasiani adipes recentes +2+ 2, 1 isicia de -o +2+ 2, 6 oenogaro -i +2+ 5, 4 panis Picentinus +4+ 1, 2 apsinthium Ponticum +1+ 2 -a _nux_ +6+ 5, 2. 3; +8+ 1, 8 apsinthium Romanum _bis_ +1+ 2 caricarum defritum, quod Romani 'colorem' vocant +2+ 2, 8 Sarda _ter_ +9+ 10, 1. 2. 3. 4. 5 -a ita fit +9+ 10, 2 -a farsilis +9+ 10, 1 cuminum Syriacum +1+ 18; +3+ 18, 3 rhus -um +10+ 2, 4; +10+ 4, 1. 2 Thebaica _palma_ +1+ 2 caseus Vestinus +4+ 1, 2 _indices ampliores paratos habebamus, temporum barbaries vetuit imprimi. addimus maxime necessaria de nominum technicorum orthographia (cf. Sitz.-Ber. p. 36ss.) in apparatu passim praetermissa cum consilio et vocabula quaedam rara vel dubia_ acetabulum _neutrum ter_ +8+ 7, 17 _masc. ter_ +6+ 9, 3 aenococtus _porcellus_ +8+ 7, 11. 16 +Exc. 21+; -um _ter_ +5+ 1, 2; oen- _vel_ un- _vel_ in- _trad._ anetum _semper sine_ h apantomoenos _v._ hap- tisana barrica +4+ 4, 2 _ignota_; _adde Thesauro_ _?_ calamintha +3+ 4, 8 (caromemta _trad._) calyculi _boletorum_ +7+ 15, 5 (calic- _trad._) ius in cappari _cancro_ +9+ 1, 1 _cf._ cammarus +2+ 1, 1. 3 cap[r]onum +4+ 3, 3 in cap[s]o +6+ 9, 14 [car(a)uita +5+ 3, 1] cariofilu _Exc. ind., erit_ cariophyllon; _adde Thesauro_ caroenum _10es in codd._, carenum _fere 30es_ -on- +2+ 1, 7; +2+ 2, 1 _in_ V1, -in- _Exc. ind._ _?_ caromenta _v._ calamintha caryota, _plerumque_ careota _trad._; cariota _bis in_ EV _et quater in Exc., quater in_ E, _semel in_ V; caroeta +7+ 14, 3 _in_ EV, _binis locis in_ E _aut_ V; careta +8+ 2, 7 in EV _?_ sala cattabia +4+ 1, 1. 2. 3 _v. Thes. s.v._ cottabius cauliculus _sic_ E _bis, plerumque_ col- _vel_ cul- _in codd., etiam _ coliclus cepula (-ulla _6es_) _11es_ c(h)araxo 9, 1 in c(h)araxo +6+ 5, 2 cneci flos _neutrum_ +6+ 5, 2; +7+ 6, 10; +8+ 1, 4 (eneci _vel_ -chi _codd._) nechon +1+ 11, 1 _corrige Thesaurum_ coagulum +7+ 13, 5 +8+ 6, 11 quag- cocleare (_-rem_ +3+ 18, 3 _semel_ EV) +2+ 2, 5; +3+ 18, 3; _bis_ +4+ 2, 25 clocl- +3+ 18, 3 _bis_ et +4+ 2, 25 V clucliare _Exc. 16_ caricarum defrutum quod Romani 'colorem' vocant +2+ 2, 8 _adde Thesauro III p. 1714, 76_ colyphium +4+ 4, 1 _bis_; +5+ 5, 1 _bis_ (coloef-, colef-, coleu-, coloed- _codd._) conchicla 6es, _in codd. semper_ conci- conc(h)iclaris _caccabus_ +5+ 4,5 _adde Thesauro_ conchylia +1+ 15, 1 +9+ 7 (concil- _trad._) cordyla (-ul- _trad._) +9+ 10, 5 cotonia _v._ Cydonea a crudo +4+ 2, 27 +8+ 6, 3 _Exc. 13_ cuminum _scriptum_ cim- _hic illic_, cym- +1+ 15, 1 _in_ E cyathus: _semper_ ciatus _in_ EV dactilus _semper_ (_fere 20es_) decarno +7+ 10 decorio _Exc. 27_ defritum _passim_, defretum +3+ 4 1; +4+ 2, 25 _in_ EV, defrictum _quater in_ V depello +2+ 2, 10 +6+ 5, 3 depilo +6+ 3, 2 ius diabotanon +10+ 1, 1 _adde Thesauro_ embamma +3+ 18, 1; +8+ 2, 7 embractum +9+ 14 _cf._ +8+ 6, 1 enervo 9es: -io _in_ EV +7+ 7, 1; +9+ 4, 2 exbromo +2+ 2, 9; +6+ 2, 3; _Exc. 4_; _Anthim. 3_ exentero (_semper_ ext- _in_ EV) +2+ 1, 7; +6+ 7; +7+ 5, 3; +8+ 1, 3; +8+ 7, 1. 5 _?_ faseoli faratarii +8+ 6, 1 fungi farnei +7+ 15, 1. 2. 3 ficedula (-tula _trad._) +4+ 2, 5 _bis_ 14 _bis_ +8+ 7, 14 [funguli] _v._ sphondylus cepa gentima _Exc. ind._ gigeria pullorum +4+ 2, 21 (ciz- _trad._) +5+ 3, 8 (giz- _trad._) +4+ 5, 1 (la E, gingibera V) ingiber _v._ zing- gonger +10+ 1, 9 (grongo EV) turdus hapantamynos (apantomoenos _cod._) _Exc. 29_ _adde Thesauro Graeco_ helenium +1+ 4 (ell- EV), inlunium +1+ 11, 3?) hemina: _semper_ em- _in_ EV isicium _passim, praevalet in_ EV _scriptio_ es-, _item in_ isiciolum isiciatus iuniperus +8+ 4, 2 zyn- _Exc. ind._ ius _saepissime_, iux _Exc. 19_ lac _saepe_, _nom._ lacte +8+ 6, 6 _acc. in_ -em +4+ 2, 13 _in_ EV ut laxamentum habeat +6+ 9, 10. 14; +7+ 7, 1 _cf._ +4+ 5, 1 ligusticum _passim_; _scriptum_ lib- _in_ EV +1+ 21; +4+ 2, 27 legist- _Exc. 16_, ligist- _Exc. 8es_, lygist- _2_ lio (_ter_ ligo _trad._) +4+ 4, 1; +5+ 1, 1 _ter_. 4; +5+ 3, 2. 5 _bis_; +5+, 5, 1 lucusta _plerumque_ loc- _in_ EV malabathrum (-trum EV, -bra- tum +91+, 3) +1+ 15, 1; +1+ 16, 2; +9+ 1, 3; +9+ 7 _?_ haedus sive agnus [mammotestus] +8+ 6, 6 mel _passim_, _acc._ melle _in_ EV +5+ 2, 3 +5+ 3, 5 +8+ 4, 2 melca +7+ 13, 9 conditum melizomum +1+ 1, 2 menta _semper sine_ h _in_ EV minuta _pars_ +4+ 4, 2 +5+ 5, 2 mitulus (met- EV) +9+ 9 _bis_ moretaria (mort- V) +1+ 21; +6+ 4, 2; +10+ 3, 5 (mort- EV) _Exc. 20_ mort- murena _plerumque_ mor- _in_ EV _?_ baca murre _Exc. ind. an_ myrthae_?_ nechon _v._ cneci flos oenococtus _v._ aenoctus oenoteganon (in- _cod._) _Exc. 11. 13_ omentum _scriptum_ augmentum +3+ 20, 7; +7+ 3, 2 oryza: orizae +2+ 2, 8; oridia +2+, 2, 9 _Exc. 7_ orizie _Exc. 9_ ospreon _tit. lib. V_, ospera _Exc. ind._ ovifer _m._ +8+ 4, 1. 3 oxyporium (ex- EV) +3+ 18, 2 -rum +1+ 18 oxyzomus +6+ 9, 3 _Exc. 24_ exodi- pecioli +1+ 12, 4 petroselinum _scriptum passim_ silenum _in_ EV phoenicopteros (fen- EV) +6+ 4, 1; +6+ 6, 1 piciri picitus +1+ 12, 1; +1+ 9, 2; +1+ 12, 7 pisa, _hic illic_ pisum in EV ius in platone +8+ 2, 2 pyrethrum _scriptum_ pyret-, pireth-, piret- +2+ 2, 2; +4+ 5, 1; +7+ 5, 2. 4; +8+ 6, 11 _Exc. ind._ r(h)us Syriacum +10+ 2, 4; +10+ 4 1 2 salsus _i. piscis salsatus_ +3+ 20, 4; +4+ 2, 21. 22. 23. 24. 25 _bis_; +5+ 8 2; +8+ 7, 16; +9+ 13 1. 2. 3 scilla _bis_ +2+ 1, 3 (isc V), isquillas _Exc. 17_ sil (silfi EV) +1+ 20, 1 +3+ 5 silphium (silf- _semper_ EV) +7+ 4 1; +7+ 6, 1; +7+ 7 silpi{~u} _Exc. ind._, _plerumque_ silfi, _quod hic illic potest esse genetivus_ sinape _passum_, _saepe_ sen- in EV, _abl. in_ -i _saepe, in_ -e +6+ 9, 8; +7+ 2, 2; +8+ 1, 2; +8+ 8. 13 _acc. in_ -i +1+ 12, 9; +8+ 5, 4; +9+ 1, 1; +10+ 1, 2 sphondyli (_plerumque_ sfon- _vel_ fon- _in_ EV), -i [vel fondili] +3+ 20, 1, -is [sive fondilis] +5+ 2, 1, _nusquam legitur_ funguli ova spongia (sf- V sfh- E) +7+ 13, 8 surclo (-ulo +8+ 7, 5; +8+ 8, 8) +4+ 5, 3; +7+ 2, 1; +7+ 4, 1. 2 _bis_; +7+ 7, 1; +8+ 6, 11; +8+ 7, 5; +8+ 8, 8. 9 tamni (-nni EV) +4+ 2, 7 terebinthi (terendi EV) +1+ 2 t(h)ermospodium +4+ 2, 4. 8. 9. 33 _bis_; +9+ 8, 3 t(h)ursio +4+ 2, 18 turtio _ibid._ thymum (thy-, ty-, thi-, _plerumque_ ti- _in_ EV), timm- _Exc. 23 et ind._ thynnus (ti- EV) +9+ 11 +10+ 3, 4 t(h)yrsi +4+ 2, 3 +7+ 15, 6 tisana _semper, nusquam_ pt- _in_ EV tracta, _forma_ tractum +2+ 1, 5; +6+ 9, 13 _in_ EV, _cf._ E +4+ 3, 5 tudiclo (tutunclo _trad._) +5+ 2, 2 +5+ 3, 6 turiones lauri +8+ 1, 10 _?_ tus +2+ 3, 2 tyropatina +7+ 13, 7 patella tyrotaricha (thi- EV) +4+ 2, 17 ante ventilatum (_subst._) +1+ 6 cum tres undas bullierit +8+ 6, 6 (_cf._ +9+ 8, 1) _v. Pallad._ 12, 22, 4 _Anthim._ 3 zema +8+ 1, 10 +8+ 6, 6 zingiber _sic_ +1+ 18 _et_ +4+ 5, 1 _in_ EV _et Exc. p. 77, 3 {+Breuis pimentorum+} et p. 78, 27 {Exc. 6}_, geng- _octies in_ V _ceteroquin (11es)_ ging- _in_ EV zomoteganon _piscium_ +4+ 2, 27 _verba intransitiva_ ut ex se am[b]ulet +6+ 9, 15 coloro +4+ 2, 20; +7+ 10; +8+ 8, 7 constringo _Exc._ 2 coquo +7+ 6, 4 se +8+ 8, 13 (_cf._ +3+ 2, 3; +9+ 8, 1) decoquo _Exc. 19 28_ percoquo +8+ 6, 9 despumo +5+ 3 1. 3. 6. 9; +5+ 4, 3. 4 (_cf._ +5+ 2, 3) duco +4+ 2, 20. 28; +4+ 5, 1; +5+, 3, 2; +5+ 4, 4; +7+ 13, 7 _Exc. 19_ (cf. +8+ 6, 9) induco +2+ 2, 2 impinguo +8+ 7, 5 medio _Exc. 7_ (_at cf._ +3+ 9, 2) minio +2+ 5, 4 mollio +3+ 2, 2 obligo +4+ 2, 6 _Exc. 13_ (_at cf._ +4+ 2, 27) percoquo +8+ 6, 9 refrigero +5+ 3, 4 sicco +3+ 18, 3; +4+ 2 12; +9+ 1, 2 _bis_ spisso +5+ 1, 1. 4; +8+ 8, 3 stringo +4+ 2, 31; +7+ 6 4 teneo +4+ 2, 27 _Exc. 13_ * * * * * Addenda et corrigenda {Transcriber's Note: The author's "addenda et corrigenda" _have not_ been changed for this e-text. Transcriber's corrections are listed separately.} p. 12, 24 {+2+ 1, 4} misces sicut pulpam omentatam _scripsit et ad +2+ 1, 7 spectare putat E. Brandt, qui sedulo et strenue mecum plagulas correxit_ p. 13, 26 {+2+ 2, 3} _nunc magis placet retinere_ In isiciato pullo et _p. 78, 11 {_Exc._ 2} legere item_ isiciatum pullum p. 19, 25 {+3+ 10, 3} in baca _interpretatur_ 'cum olivis' _Brandt cf. +3+ 9, 5_ p. 21, 5-14 {+3+ 18, 2-3} _mavolt pro uno praecepto haberi Brandt_ p. 25, 21 {+4+ 2, 12} _verba_ et ova cruda confracta _ante verba v. 20 {supra}_ et olei modicum _transponi iubet Brandt_ p. 26, 12 {+4+ 2, 14 _tit._} Patinam _bis scriptum, prius suco rubro, in_ V " 22 {+4+ 2, 14 _v. 11_} dein] in _intellegi volt_ id est _Brandt_ " 27 {+4+ 2, 14 _fin._} Infra ostenditur _spectare ad declinationem in codd. omissam putat Brandt_ p. 27, 9 {+4+ 2, 15 _fin._} _legit_ a superficie insuper pones _et verba_ versas in discum _in v. 13 {+4+ 2, 16} post_ oleo _reponi iubet Brandt_ p. 29, 10s. {+4+ 2, 27} _proponit_ origanum, suffundes ius de suo sibi, fricabis, ova cruda dissolves, de suo sibi temperas _cf. infra ad p. 39, 24 ss._ p. 32, 25 {+4+ 3, 7} _ante_ adicies _excidisse titulum novum velut_ Aliter minutal dulce _coniecit Brandt_ p. 39, 24 {+5+ 4, 3} _sic legi volt Brandt (cf. ad p. 29, 10):_ origanum, suffundis de suo sibi, fricabis, liquamine temperabis, mittis supra . adicies oleum _eqs_ p. 43, 28 {+6+ 3, 1} _vide an post_ frigido _non novum praeceptum sit incipiendum, sed pergendum:_ perdicem cum pluma--dipilabis. occisa (_cf. p. 81, 19 {Exc. 23}_) perdix _eqs, tum p. 44, 1 {+6+ 3, 2}_ si dierum _eqs_ p. 51, 5 {+7+ 5, 1} Assaturam simplicem: assam a furno salis _eqs_ _Brandt_ p. 68, 25 {+8+ 8, 12} uvam passam ustam coloratam _Brandt cf. p. 54, 5 {+7+ 10}_ * * * * * * * * * * * * * * * {Transcriber's Notes and Corrections: p. 12 (+2+ 1, 4 _app._) _cf. +7+ 8; +9+ 10, 1_ _text in original format reads_ cf. _7, 8, 9, 10, 1_ p. 19 (+3+ 10, 1 _app._) et _delendum (cf. l. 24)_ _text reads_ l. 26 p. 20 (+3+ 12 _app._) a _add. Vo, cf. l. 31_ _text reads_ l. 32 p. 21 (+3+ 18, 2 _app._) _+3+ 18, 2 _cf. +1+ 18 de oxyporo_ _text reads_ +3+ 18, 3 p. 22 _parenthetical numbers 114, 115 and 117 may belong on this page:_ +3+ 21, 1 (113); +3+ 21, 2 (114); +3+ 21, 3 (115); +4+ 1, 1 (116); +4+ 1, 2 (117); +4+ 1, 3 (118) p. 25 (+4+ 2, 12 _app._) ire EV, coire _Sch ex +9+ 4, 2_ _text reads_ +9+ 4, 1 p. 27 (+4+ 2, 17 _app._) at cf. p. 28, 12. 16 al. _text reads_ 12. 15 p. 28 (+4+ 2, 21 _app._) passum _vel_ mulsum _add. Hum_ _text omits italics_ p. 28 (+4+ 2, 25 _app._) pallachanas (pala- E) EV, _cf. +9+ 1, 1_ _text reads_ p. 9, 1 1 p. 30 (+4+ 2, 31 _app._) _p. 24, 25 in simili iure_ oua VI _text reads_ p. 25, 24 p. 30 (+4+ 2, 33 _app._) calidam _add. Vo ex l. 33_ _text reads_ l. 34 p. 32 (+4+ 3, 7 _app._) inter lepores _scil. +8+ 8, 5_ _text reads_ +8+ 9, 5 p. 33 (+4+ 4, 1 _app._) super EV _p. 40, 30_ _text reads_ p. 40, 29 p. 33 (+4+ 4, 2 _app._) haec EV _p. 41, 8_ _text reads_ p. 41, 3 p. 35 (+5+ 1, 1 _app._) _+5+ 1, 1 fere idem praeceptum redit +5+ 1, 4_ _text reads_ V 1, 1 _and_ V 1, 4 p. 36 (+5+ 1, 3 _app._) _cf. +6+ 9, 13_ _text reads_ +6+ 10, 13 p. 38 (+5+ 3, 4 _app._) _cf. p. 50, 24. 53, 13. 62, 10_ _text reads_ 53, 12. p. 43 (+6+ 3, 2 _app._) _vide tamen an_ ibi _sit pro_ deinde _ut p. 40, 6 et_ et _delendum_ _text reads_ p. 40, 9 p. 55 (+7+ 13, 6 _app._) _cf. v. 7. p. 35, 24. 36, 10_ _text reads_ p. 35, 25. 36, 15 p. 56 (+7+ 14, 3 _app._) 8 Varro--11 pipere _text reads_ 12 pipere p. 74 (+10+ 2, 1) IN MVRENAM _text reads_ JN MURENAM p. 75 (+10+ 3, 2 _app._) +10+ 3, 1 (467) post +10+ 3, 2 (466) et +10+ 2, 4 (463) _text reads_ 10, 3, 1 (467) post 10, 3, 2 (466) + 10, 2, 4 (463) _( "+" changed to "et" to avoid ambiguity )_ p. 78 (_exc._ 2 _app.) _cf. p. 13, 26 {+2+ 2, 3}. 14, 1-2 {+2+ 2, 4}_ _text reads_ 14, 3 p. 89 (_papyrus_ A {eta}) versus 15-25 toti perierunt _so in original_ p. 92 (Index) [Varronis betaccos +3+ 2, 4 Varro +7+ 14, 3] _text reads_ +3+ 2, 3 ... +7+ 14, 4 _fragmentum comici apud Varronem_ +7+ 14, 3] _text reads_ +7+ 14, 4 Aethiopicum cuminum +1+ 18; +3+ 18, 3 _text reads_ +3+ 18, 2 quod Graeci dicunt *cnecon +1+ 11, 1 _asterisk in original_ p. 93 (Index) cuminum Libycum +1+ 18; +3+ 18, 3 _text reads_ +3+ 18, 2 cuminum Syriacum +1+ 18; +3+ 18, 3 _text reads_ +3+ 18, 2 laser -um +1+ 16, 1; +3+ 13, 1; +7+ 1, 1. 3 _text reads_ +7+ 1, 1. 4 _?_ sala cattabia +4+ 1, 1. 2. 3 _v. Thes. s.v._ cottabius _text reads_ +4+ 4, 1... p. 94 (Index) depilo +6+ 3, 2 _text reads_ +6+ 3, 3 ficedula (-tula _trad._) +4+ 2, 5 _bis_ 14 _bis_ _text reads_ +5+ 2, 5... p. 95 (Index) oxyzomus +6+ 9, 3 _Exc. 24_ exodi- _text reads_ +6+ 10, 2 coquo +7+ 6, 4 se +8+ 8, 13 (_cf._ +3+ 2, 3; +9+ 8, 1) _text reads_ +7+ 6, 5 ... +3+ 2, 2 mollio +3+ 2, 2 _text reads_ +3+ 2, 1 p. 96 (Addenda et Corrigenda) p. 26 _text reads_ p. 16 under 29, 10 cf. infra ad p. 39, 24 ss. _text reads_ p. 59 under 43, 28 occisa _text reads_ oceisa } {Numbering: The original text used six series of numbers: _Book:_ Roman numeral in body text; +boldface+ Arabic numeral in Index. _Chapter:_ Roman numeral in body text; second Arabic numeral in Index. _Recipe:_ Boldface Arabic numeral in margin; third Arabic numeral (if present) in Index. The first recipe in a chapter is usually--but not always--given a number 1 in the body text. In this e-text, recipe numbers are placed inline. _Schuch numbering:_ The continuous numbering, 1-478, from the 1874 Schuch edition was shown in parentheses in the margin. In this e-text, parenthetical numbers are placed inline. _Page and line_ numbers are used in the critical apparatus and in the Addenda et Corrigenda. They are retained here for completeness, with the recipe number added in braces: 48, 11 {+6+ 9, 14}. Lines in this e-text are numbered from 1 within each paragraph, with the apparatus changed accordingly. Line _breaks_ are as in the printed book. Internal references (lines within the same paragraph) have been changed to agree with this numbering; other line references are treated like page numbers, above. All recipe citations, whether original or added by the transcriber, have been formatted to match the Index.} End of the Project Gutenberg EBook of De Re Coquinaria, by Apicius *** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK DE RE COQUINARIA *** ***** This file should be named 16439-8.txt or 16439-8.zip ***** This and all associated files of various formats will be found in: https://www.gutenberg.org/1/6/4/3/16439/ Produced by Louise Hope, Ted Garvin, David Starner and the Online Distributed Proofreading Team at https://www.pgdp.net Updated editions will replace the previous one--the old editions will be renamed. Creating the works from public domain print editions means that no one owns a United States copyright in these works, so the Foundation (and you!) can copy and distribute it in the United States without permission and without paying copyright royalties. Special rules, set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you charge for the eBooks, unless you receive specific permission. If you do not charge anything for copies of this eBook, complying with the rules is very easy. You may use this eBook for nearly any purpose such as creation of derivative works, reports, performances and research. They may be modified and printed and given away--you may do practically ANYTHING with public domain eBooks. Redistribution is subject to the trademark license, especially commercial redistribution. *** START: FULL LICENSE *** THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free distribution of electronic works, by using or distributing this work (or any other work associated in any way with the phrase "Project Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project Gutenberg-tm License (available with this file or online at https://gutenberg.org/license). Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm electronic works 1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to and accept all the terms of this license and intellectual property (trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession. If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8. 1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be used on or associated in any way with an electronic work by people who agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works even without complying with the full terms of this agreement. See paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic works. See paragraph 1.E below. 1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation" or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual works in the collection are in the public domain in the United States. If an individual work is in the public domain in the United States and you are located in the United States, we do not claim a right to prevent you from copying, distributing, performing, displaying or creating derivative works based on the work as long as all references to Project Gutenberg are removed. Of course, we hope that you will support the Project Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with the work. You can easily comply with the terms of this agreement by keeping this work in the same format with its attached full Project Gutenberg-tm License when you share it without charge with others. 1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern what you can do with this work. Copyright laws in most countries are in a constant state of change. If you are outside the United States, check the laws of your country in addition to the terms of this agreement before downloading, copying, displaying, performing, distributing or creating derivative works based on this work or any other Project Gutenberg-tm work. The Foundation makes no representations concerning the copyright status of any work in any country outside the United States. 1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg: 1.E.1. The following sentence, with active links to, or other immediate access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed, copied or distributed: This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at www.gutenberg.org 1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived from the public domain (does not contain a notice indicating that it is posted with permission of the copyright holder), the work can be copied and distributed to anyone in the United States without paying any fees or charges. If you are redistributing or providing access to a work with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9. 1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted with the permission of the copyright holder, your use and distribution must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional terms imposed by the copyright holder. Additional terms will be linked to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the permission of the copyright holder found at the beginning of this work. 1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm License terms from this work, or any files containing a part of this work or any other work associated with Project Gutenberg-tm. 1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this electronic work, or any part of this electronic work, without prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with active links or immediate access to the full terms of the Project Gutenberg-tm License. 1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary, compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any word processing or hypertext form. However, if you provide access to or distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than "Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org), you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other form. Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm License as specified in paragraph 1.E.1. 1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying, performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9. 1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided that - You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method you already use to calculate your applicable taxes. The fee is owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he has agreed to donate royalties under this paragraph to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments must be paid within 60 days following each date on which you prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax returns. Royalty payments should be clearly marked as such and sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the address specified in Section 4, "Information about donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation." - You provide a full refund of any money paid by a user who notifies you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm License. You must require such a user to return or destroy all copies of the works possessed in a physical medium and discontinue all use of and all access to other copies of Project Gutenberg-tm works. - You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the electronic work is discovered and reported to you within 90 days of receipt of the work. - You comply with all other terms of this agreement for free distribution of Project Gutenberg-tm works. 1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm electronic work or group of works on different terms than are set forth in this agreement, you must obtain permission in writing from both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark. Contact the Foundation as set forth in Section 3 below. 1.F. 1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread public domain works in creating the Project Gutenberg-tm collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic works, and the medium on which they may be stored, may contain "Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by your equipment. 1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all liability to you for damages, costs and expenses, including legal fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE PROVIDED IN PARAGRAPH F3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH DAMAGE. 1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a written explanation to the person you received the work from. If you received the work on a physical medium, you must return the medium with your written explanation. The person or entity that provided you with the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a refund. If you received the work electronically, the person or entity providing it to you may choose to give you a second opportunity to receive the work electronically in lieu of a refund. If the second copy is also defective, you may demand a refund in writing without further opportunities to fix the problem. 1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE. 1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages. If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by the applicable state law. The invalidity or unenforceability of any provision of this agreement shall not void the remaining provisions. 1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance with this agreement, and any volunteers associated with the production, promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works, harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees, that arise directly or indirectly from any of the following which you do or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause. Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of electronic works in formats readable by the widest variety of computers including obsolete, old, middle-aged and new computers. It exists because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from people in all walks of life. Volunteers and financial support to provide volunteers with the assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will remain freely available for generations to come. In 2001, the Project Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations. To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4 and the Foundation web page at https://www.pglaf.org. Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit 501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification number is 64-6221541. Its 501(c)(3) letter is posted at https://pglaf.org/fundraising. Contributions to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent permitted by U.S. federal laws and your state's laws. The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S. Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered throughout numerous locations. Its business office is located at 809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email business@pglaf.org. Email contact links and up to date contact information can be found at the Foundation's web site and official page at https://pglaf.org For additional contact information: Dr. Gregory B. Newby Chief Executive and Director gbnewby@pglaf.org Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide spread public support and donations to carry out its mission of increasing the number of public domain and licensed works that can be freely distributed in machine readable form accessible by the widest array of equipment including outdated equipment. Many small donations ($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt status with the IRS. The Foundation is committed to complying with the laws regulating charities and charitable donations in all 50 states of the United States. Compliance requirements are not uniform and it takes a considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up with these requirements. We do not solicit donations in locations where we have not received written confirmation of compliance. To SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any particular state visit https://pglaf.org While we cannot and do not solicit contributions from states where we have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition against accepting unsolicited donations from donors in such states who approach us with offers to donate. International donations are gratefully accepted, but we cannot make any statements concerning tax treatment of donations received from outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff. Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation methods and addresses. Donations are accepted in a number of other ways including including checks, online payments and credit card donations. To donate, please visit: https://pglaf.org/donate Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic works. Professor Michael S. Hart was the originator of the Project Gutenberg-tm concept of a library of electronic works that could be freely shared with anyone. For thirty years, he produced and distributed Project Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support. Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S. unless a copyright notice is included. Thus, we do not necessarily keep eBooks in compliance with any particular paper edition. Most people start at our Web site which has the main PG search facility: https://www.gutenberg.org This Web site includes information about Project Gutenberg-tm, including how to make donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.